THE GETTY W SANTA MONICA

Zafascynowany Walterem Gropiusem i Miesem van der Rohe, Richard Meier inspirował się nie tylko Bauhausem i grupą chicagowską, ale też starożytnymi Grekami, a w szczególności geometrią euklidesową.

W The Getty Center, muzeum i konserwatorium sztuki otwartym w 1997 roku w Santa Monica w Kalifornii, widać to szczególnie w module kwadratu, zastosowanym w całym założeniu Getty Center, w wielokrotnościach wymiaru 15 cali – tj. 30, 60, 120 itd. Warto zauważyć, że, zgodnie z zasadami proksemiki, czyli nauki o międzyludzkich relacjach przestrzennych, chodnikowe płyty kamienne o boku 30 cali wskazują optymalny dystans osobisty między przyjaznymi sobie rozmówcami, jaki zwykło się przyjmować w Ameryce. Biała architektura to znak rozpoznawczy Meiera: „Biel pozwala ideom architektonicznym być najprościej zrozumianymi – różnica między nieprzezroczystością i przezroczystością, pełnią i pustką, strukturą i powierzchnią. Te rzeczy są łatwiej dostrzegalne w białym otoczeniu. Mają większą jasność”. choć kompleks ma już ponad 20 lat, jego architektura zdaje się być uniwersalna i świeża, a dzięki temu, że utrzymany jest w świetnym stanie, wciąż sprawia wrażenie nowości. Godny uwagi jest fakt, że wstęp do galerii jest wolny, co umożliwia każdemu nie tylko obcowanie ze sztuką, ale także wysmakowaną architekturą kompleksu.

Malownicze położenie

Założenie rozplanowane na dwóch przecinających się osiach obejmuje niemal 45 hektarów na wzgórzach Santa Monica, a jego lokalizacja po części wynika z kształtu sąsiadującej z nim autostrady wiodącej do San Diego.
Częstym zabiegiem Meiera jest kierowanie na nie wzroku za pomocą ram architektonicznych. Przed każdym wejściem Meier stosuje także zapraszające do wnętrza zadaszenia. Dzięki temu, mimo kilku budynków i rozległych ogrodów, łatwo jest się odnaleźć w całym kompleksie galerii. Duże wrażenie krajobrazowe robi dojazd do założenia za pomocą kolejki – tramwaju, również w kolorze białym. Kompleks, oprócz części muzealnej i konserwatorium, posiada bibliotekę o zbiorach objętości miliona woluminów, czytelnie, pokoje do nauki, przestrzenie wystawowe i biura, a także audytorium na 450 osób i liczne loggie oraz pergole.

Materiały

Na elewacji użyto 3 materiałów: kamienia, aluminium i szkła. Kamień o gładkiej szlifowanej fakturze stanowi okładzinę powierzchni poziomych, a chropowaty – pionowych. Ponad 1,1 mln m2 trawertynu (16 tysięcy ton) odzwierciedla przekonanie Meiera o cechach architektury użyteczności publicznej: trwałej, stałej, prostej, ciepłej i pełnej kunsztu2. Meier zatroszczył się o dobór odpowiedniej metody cięcia kamienia wzdłuż jego naturalnych warstw, tak aby zachować strukturę zewnętrznej płaszczyzny trawertynu, która wraz z ostrym słońcem Kalifornii tak efektownie pozwoliła mu bawić się światłem i cieniem.
Całość zaprojektowana jest w konstrukcji żelbetowej. Zastosowany kamień to trawertyn z Bagni di Tivoli. O bliskości morza świadczą liczne odciski muszli i morskich żyjątek oraz roślin, które można bez trudu odnaleźć na jego powierzchni. Wiek trawertynu szacuje się na 8–80 tys. lat. Warto zauważyć zabawę geometrią także w kształcie kolumn – mimo okrągłego kształtu płyty zachowują wymiary modułu.
Wnętrza sprawiają równie ogromne wrażenie. Jedną z najważniejszych cech charakterystycznych Getty Center jest penetracja światła słonecznego do wnętrz – białe wnętrza skąpane w naturalnych promieniach kalifornijskiego słońca stanowią tło dla dzieł sztuki na najwyższych piętrach galerii, a dostęp światła kontrolowany jest za pomocą żaluzji.Kontrast dla bieli i prostokreślnych płaszczyzn muzeum stanowią bujne, barwne ogrody, w szczególności Ogród Centralny autorstwa Roberta Irwina, który sam aspiruje do miana dzieła sztuki i ogrodu-ikony sztuki dwudziestowiecznego krajobrazu. Projektant z pełną świadomością operuje kontrastem czerwieni i zieleni, kropką i plamą, płaszczyzną i bryłą, inspirując się głównymi nurtami w malarstwie (puentylizm, kubizm…) i rzeźbie XX wieku. W efekcie ogrody obfitują w przytulne zacienione zaułki, fontanny, kaskady, punkty widokowe kierujące wzrok na wzgórza San Gabriel, Pacyfik oraz Los Angeles. Kamień skonfrontowany jest tam z zielenią pośród gry światła, barw i odbić, a charakterystyczne dla założenia rośliny to meksykańskie cyprysy i kaktusy.

__________________________________

Richard A. Meier (ur. 1934) to amerykański laureat Pritzkera z 1984 roku o charakterystycznym stylu zwanym białą architekturą ze względu na przewagę bieli w projektowanych elementach architektonicznych. Jak sam uznał: „Myślę, że biały to najcudowniejszy z kolorów, ponieważ w nim można znaleźć każdy kolor tęczy”3. Jego projekty cechuje geometryczna prostota i czystość formy, logika raz modułowość, a także zabawa materiałem. Meier jest autorem ikonicznych budowli, takich jak Muzeum Sztuki Współczesnej w Barcelonie, Ratusz i Biblioteka Centralna w Hadze czy Getty Center w Los Angeles. To ten ostatni kompleks budynków zadecydował o jego pozycji jako architekta w świecie i powszechnej świadomości odbiorców architektury.