GŁĘBSZY WDECH DOFINANSOWANIA

Grzegorz Przepiórka: Blisko 500 tys. podpisanych umów na podpisanych umów na ponad 9,2 mld i ponad 4,8 mld zł wypłaconego dofinansowania wypłaconego dofinansowania. Dodajmy – ze 103 mld zł, bo na tyle opiewa cały budżet. Program wciąż wydaje się dopiero nabierać rozpędu. Czy tempo jego rozwoju jest obliczone na miarę i będzie na przykład tak jak w muzeach, że ostatniego dnia wystawy jest tłoczno, a godziny otwarcia wydłużone?

Paweł Mirowski: Zainteresowanie programem Czyste Powietrze stale rośnie od momentu jego uruchomienia. Kolejne zmiany wprowadzane w Programie, które zwiększają jego dostępność i atrakcyjność, przekładają się bezpośrednio na zwiększającą się od momentu uruchomienia liczbę złożonych wniosków, zrealizowanych przedsięwzięć i wypłaconych dofinansowań. Po pierwszej gruntownej zmianie w maju 2020 r. nastąpił znaczny skok liczby składanych wniosków. W 2021 r. ich liczba wzrosła ponad dwukrotnie w stosunku do 2020 r.

G.P.: A jak tempo wyglądało w ostatnich miesiącach?

P.M.: Kontynuując prace nad programem w 2022 r. skutkujące wprowadzaniem kolejnych zmian spowodowaliśmy, że pomimo bardzo trudnej sytuacji geopolitycznej i finansowej na rynku międzynarodowym i krajowym, wielu niepewności i niestabilności związanych z cenami nośników energii, liczba wniosków, choć niższa o kilka procent w stosunku do 2021, nadal utrzymywała się na wysokim poziomie. Natomiast w odniesieniu do najnowszej wersji w ciągu dwóch i pół miesiąca od wprowadzenia zmian złożono już ponad 36 tys. wniosków na kwotę ponad 1,6 mld zł. Pokazuje to, jak duże jest zainteresowanie Programem w nowej odsłonie i jak m.in. zwiększenie dotacji oraz podwyższenie jednostkowych kosztów poszczególnych komponentów zwiększyły jego atrakcyjność.

Należy również podkreślić, że nabór odbywa się w trybie ciągłym, a więc jest cały czas dostępny dla Polek i Polaków, którzy w dowolnym momencie mogą złożyć wniosek i uzyskać dofinansowanie. To również wpływa na rozłożenie w czasie składanych aplikacji i pozwala na uniknięcie skumulowania składania wniosków o dofinansowanie.

G.P.: Tak jak rzadko zastanawiamy się nad samym procesem oddychania, również przywiązywanie wagi do tego, czym oddychamy w Polsce, jest tak samo rzadkie. Najsilniejszym bodźcem do korzystania z Czystego Powietrza jest portfel, a zwłaszcza wzrost cen energii w ostatnim czasie. Czy są jeszcze jakieś inne ważne stymulatory?

P.M.: Mam przekonanie, że coraz częściej zwracamy uwagę na to, jakim powietrzem oddychamy. Świadomość Polaków w tym zakresie jest coraz większa i chcemy wspólnie dbać o środowisko, w którym żyjemy.

Bezpośrednie i wymierne korzyści, takie jak oszczędności ponoszonych kosztów, bardzo skutecznie docierają do społeczeństwa i są, w obecnej sytuacji na rynku paliw, oczywistym czynnikiem sprzyjającym zainteresowaniu programem Czyste Powietrze. Zatem korzyści związane z aspektem finansowym są jednym z najistotniejszych argumentów przemawiających za realizacją inwestycji i skorzystaniem z bezzwrotnego dofinansowania. Również z poziomu Programu komunikujemy ten aspekt jako kluczowy. Efektywny energetycznie budynek po zrealizowaniu kompleksowej termomodernizacji zużywa mniej energii, tym samym beneficjent będzie płacił niższe rachunki, a docelowo przyczyni się do poprawy jakości powietrza. Jednak nie są to jedyne powody, dla których wymieniamy nieefektywne źródła ciepła na paliwo stałe czy przeprowadzamy termomodernizację. Nie bez znaczenia jest np. komfort użytkowania nowych źródeł, brak konieczności stałej i uciążliwej obsługi, a także zagwarantowanie optymalnej temperatury w pomieszczeniach zapewniającej komfort cieplny domownikom.

G.P.: Jakie są czynniki hamulcowe powodujące, że Polacy zwlekają ze skorzystaniem z dofinansowania?

P.M.: Identyfikujemy bariery, jakie występują w korzystaniu z Programu. Badanie przeprowadzone w 2022 r. przez PBS Sp. z o.o. na zlecenie Ministerstwa Klimatu i Środowiska obejmujące docelową grupę gospodarstw domowych użytkujących urządzenia grzewcze na paliwa stałe, które nie skorzystały z programu priorytetowego Czyste Powietrze, wskazują, że powodem niechęci jest własny wkład finansowy, a także formalności, których należy dopełnić, oraz konieczność zrealizowania i sfinansowania inwestycji jeszcze przed przyznaniem dotacji.

G.P.: Jak temu zaradzić?

P.M.: Wychodząc naprzeciw tym wyzwaniom, wprowadziliśmy wyższe maksymalne dofinansowanie oraz koszty jednostkowe poszczególnych prac, dostosowując je do obecnych cen materiałów i urządzeń na rynku. Utrzymujemy także tzw. ścieżkę prefinansowania dla beneficjentów podwyższonego i najwyższego poziomu dofinansowania, czyli możliwość wypłacenia zaliczki wykonawcy do wysokości 50 proc. dofinansowania jeszcze przed rozpoczęciem realizacji inwestycji. Również oferta bankowa i Kredyt Czyste Powietrze, z dotacją przeznaczoną na częściową spłatę kapitału zaciągniętego kredytu dla beneficjentów podstawowego i podwyższonego poziomu dofinansowania, ulegają większemu dopasowaniu do potrzeb potencjalnego beneficjenta.

Należy podkreślić, że w Programie uczestniczy blisko 86 proc. gmin, które poprzez finansowane ze środków NFOŚiGW punkty konsultacyjno-informacyjne motywują i wspierają właścicieli domów w aplikowaniu do Programu. Ponadto obecnie pracujemy nad dodatkowym wsparciem dla potencjalnych beneficjentów napotykających największe bariery w kwestii aplikowania o środki z Programu, czyli osób tzw. wykluczonych energetycznie, z najniższymi dochodami, które kwalifikują się do najwyższego poziomu dofinansowania oferowanego w ramach części trzeciej Programu. Chcemy pokonać te bariery mentalne czy organizacyjne z pomocą tzw. operatorów (ekodoradców), którzy pomogą złożyć wniosek, uzyskać dofinansowanie, przeprowadzić inwestycję i rozliczyć zrealizowane zadanie.

G.P.: W jaki sposób program stymuluje przeprowadzenie całego procesu w odpowiedniej kolejności, czyli najpierw ocieplenie, a następnie wymianę źródła ciepła?

P.M.: Przede wszystkim, prowadząc aktualne działania edukacyjno-informacyjnopromocyjne, staramy się odwrócić retorykę wdrażania programu Czyste Powietrze. Dotychczas skupialiśmy się na wymianie starych, nieefektywnych źródeł ciepła na paliwo stałe. Dziś namawiamy beneficjentów, by docieplili dom i w kolejnym kroku wykonali wymianę źródła ciepła. Ma to oczywiście uzasadnienie techniczne, natomiast potencjalnym beneficjentom chcemy pokazać wymierne korzyści płynące z kompleksowej termomodernizacji budynków. Bo przeprowadzając głęboką termomodernizację zamieszkiwanego budynku i równolegle wymieniając źródło ciepła na efektywne, można zaoszczędzić nawet 70 proc. energii wykorzystywanej dotąd do jego ogrzania. Jednocześnie oznacza to uzyskanie lepszego komfortu cieplnego i znaczące oszczędności w budżecie domowym z tytułu zakupywanego opału.

Dodatkowo w ramach aktualnej wersji Programu znieśliśmy obowiązek rozliczenia w pierwszej kolejności wymiany źródła ciepła. Oznacza to, że Program umożliwia otrzymanie dofinansowania najpierw na prace związane z termomodernizacją budynku, a następnie wymianę źródła ciepła – co w poprzedniej odsłonie nie było możliwe. Zatem w ślad za przekazywaną retoryką idą również techniczne zmiany wprowadzone w aplikowaniu o dofinansowanie.

Beneficjenci, którzy wcześniej, w poprzedniej wersji Programu, złożyli już wniosek i uzyskali wsparcie finansowe na wymianę źródła ciepła, mogą teraz ponownie aplikować, tym razem po uzyskanie wysokiego dofinansowania do docieplenia budynku.