PRZYSPIESZENIE W INWESTYCJACH O CHARAKTERZE MILITARNYM
Rozpoczęta w 2022 r. zmiana otoczenia geopolitycznego w Europie spowodowała znaczący wzrost nakładów inwestycyjnych na obiekty budowlane o przeznaczeniu militarnym. W rezultacie polski sektor budownictwa wojskowego z segmentu dość niszowego staje się istotnym sektorem polskiego rynku budowlanego. W perspektywie najbliższej dekady będzie to sektor bardzo atrakcyjny nie tylko dla specjalistycznych firm budowlanych, lecz również dla producentów szerokiej gamy materiałów budowlanych.
Głównym źródłem finansowania inwestycji militarnych jest budżet Ministerstwa Obrony Narodowej. Budżet na obronę na 2024 r. zaplanowano na poziomie 117,5 mld zł, co stanowi 3 proc. przewidywanego PKB, a razem z Funduszem Wsparcia Sił Zbrojnych (z mechanizmów dłużnych) wydatki obronne mają wynieść ok. 158 mld zł, czyli 4 proc. PKB. Na finansowanie Planu Inwestycji Budowlanych w ramach wydatków majątkowych zaplanowano 6,7 mld zł (na realizację narodowych inwestycji budowlanych związanych z infrastrukturą wojskową), natomiast na finansowanie Planu Inwestycji Budowlanych NATO Security Investment Programme – 506,2 mln zł (na realizację sojuszniczych inwestycji budowlanych). Dla porównania: w 2023 r. w grupie wydatków majątkowych na inwestycje budowlane zaplanowano kwotę ok. 4,8 mld zł, a plan inwestycji budowlanych MON na 2022 r. zakładał wydatki na poziomie ok. 2,9 mld zł.
Rekordowy budżet MON na 2025 r.
Dnia 28 sierpnia 2024 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy budżetowej na 2025 r. Na obronność łącznie ze środków budżetu państwa i Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych (FWSZ) planuje się wydatki w kwocie 186,6 mld zł, co stanowić ma 4,7 proc. PKB Polski planowanego w 2025 r. i blisko 19 proc. łącznych wydatków budżetu państwa oraz FWSZ. W stosunku do planu wydatków na obronność na 2024 r. będzie to wzrost o 28,6 mld zł, czyli 18,1 proc. Plan wydatków na obronność w 2025 r. robi wrażenie, jednak należy mieć na uwadze, że jego realizacja będzie w dużej mierze uzależniona od determinacji rządzących do zaciągania w ramach FWSZ nowych kredytów i emisji obligacji. Na łączne planowane na 2025 r. wydatki obronne Polski składają się wydatki z budżetu państwa w wysokości 124,3 mld zł, z czego do FWSZ ma zostać przekazana kwota 14 mld zł, oraz wydatki z FWSZ w wysokości 76,3 mld zł. W ramach wydatków obronnych ujętych w budżecie państwa zaplanowano 123,6 mld zł w budżecie części 29 „Obrona narodowa” oraz 746,4 mld zł w dziale 752 „Obrona narodowa” w innych częściach budżetu państwa. W części 29 „Obrona narodowa” w ramach zaplanowanej kwoty sfinansowane będą m.in. wydatki majątkowe w kwocie 51,5 mld zł (w tym głównie wydatki na realizację inwestycji budowlanych i zakupy inwestycyjne resortu obrony narodowej). Z wydatków majątkowych w części 29 budżetu 500 mln zł ma zostać przekazane na Fundusz Rozwoju Dróg (wcześniej Fundusz Dróg Samorządowych) – z przeznaczeniem na sfinansowanie wydatków związanych z budową i remontami dróg o znaczeniu obronnym. Jeśli chodzi o środki zaplanowane w dziale 752 „Obrona narodowa” w innych częściach budżetu państwa, przeznaczone zostaną one m.in. na sfinansowanie „Programu Pozamilitarnych Przygotowań Obronnych RP” w zakresie transportu kolejowego i drogowego na potrzeby wojska (257,6 mln zł).
Warto zaznaczyć, że inwestycje militarne to w większości mało prestiżowe obiekty, które rzadko goszczą na łamach czasopism branżowych, m.in. ze względów bezpieczeństwa. Wśród kilkudziesięciu największych realizowanych i planowanych inwestycji budowlanych o charakterze militarnym wartość tylko kilkunastu projektów przekracza 100 mln zł. Zdecydowana większość z nich to projekty o wartości kilkudziesięciu milionów złotych, często realizowane etapami. Warto również zauważyć, że tego typu inwestycje rozproszone są na wiele różnych grup Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (np. budynki zbiorowego zamieszkania, budynki ochrony zdrowia, budynki przemysłowo-magazynowe, budynki transportu i łączności czy drogi lotniskowe).
Liczne inwestycje w budowie i przygotowaniu
Największą inwestycją będącą na etapie realizacji jest rozbudowa kompleksu wojskowego w Siedlcach. Roboty obejmują m.in. budowę budynku magazynowo-socjalnego, hali sportowej, kompleksu boisk, budynku kuchnio-stołówki wojskowej, dwóch magazynów wielobranżowych, budynku warsztatowego, myjni i stacji paliw dla wojskowych pojazdów mechanicznych oraz infrastruktury towarzyszącej wraz z zagospodarowaniem terenu. I etap budowy zaplanowano na lata 2022–2025, a II etap na lata 2023–2027. Wykonawcą inwestycji jest Budimex z kontraktami o łącznej wartości ponad 500 mln zł.
Wśród dużych inwestycji wojskowych będących w trakcie realizacji znajduje się też m.in. hala remontowa pojazdów opancerzonych Leopard 2 i KTO Rosomak wraz z zapleczem socjalno-sanitarnym w Łomży. Natomiast w Limanowej niebawem dobiegnie końca realizacja kompleksu koszarowego dla batalionu 11 Małopolskiej Brygady Obrony Terytorialnej. W ramach inwestycji powstaje budynek koszarowo-biurowy, garaże dla pojazdów wojskowych oraz obiekty infrastruktury szkoleniowej. Zakończenie budowy ma nastąpić w grudniu br.
Jedną z największych planowanych inwestycji wojskowych jest rozbudowa Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych Poznań-Biedrusko, o szacunkowej wartości około 300 mln zł. W ciągu najbliższych kilku lat na poligonie Biedrusko ma zostać wybudowany nowoczesny kompleks obiektów do obsługi sprzętu i prowadzenia zajęć szkoleniowych m.in. przy wykorzystaniu czołgów Abrams i K2. Przedsięwzięcie obejmie realizację specjalistycznego bloku szkolenia, zespołu garażowo-remontowego oraz bazy koszarowej. Etap budowy powinien rozpocząć się w 2025 r.
Ponadto w lipcu 2024 r. MON podał informacje o planowanych inwestycjach na ponad 1 mld zł w bazie w Sochaczewie. Inwestycja obejmie budowę ponad 20 budynków koszarowych, szkoleniowych i warsztatowych.
W obszarze inwestycji inżynieryjnych o charakterze wojskowym w najbliższych latach duży nacisk położony zostanie na infrastrukturę lotniczą. Jednym z najistotniejszych planowanych projektów wojskowych jest zwiększenie możliwości operacyjnych części lotniczej lotniska na potrzeby operacji wojskowych w Porcie Lotniczym Wrocław. Na terenie portu powstanie dodatkowa płyta postojowa, dodatkowa droga kołowania, droga szybkiego zjazdu oraz nowa płyta do odladzania samolotów. Modernizacja i rozbudowa strefy operacyjnej wrocławskiego lotniska będzie kosztować 350 mln zł.
W najbliższych latach istotnym projektem inwestycyjnym będzie tzw. Tarcza Wschód, czyli największa operacja umacniania wschodniej granicy Polski (a jednocześnie wschodniej flanki NATO) od 1945 r. W ramach tego przedsięwzięcia, na które przewidziano 10 mld zł, realizowane będą m.in. zadania związane z uzupełnianiem zapory na granicy, ale także budową fortyfikacji czy dróg. Podany budżet programu obejmuje sam koszt materiałów. Jeszcze w 2024 r. MON i wojsko mają rozpocząć zakupy sprzętu i materiałów potrzebnych do wzmocnienia granicy, a w I kw. 2025 r. ruszą pierwsze projekty budowlane. Zakończenie projektu przewidziano na 2028 r.
Istotne inwestycje Wojskowej Akademii Technicznej
MON finansuje w dużej części m.in. inwestycje Wojskowej Akademii Technicznej, która w 2024 r. finalizuje aż sześć projektów, tj. Centrum Innowacji i Cyberbezpieczeństwa (o wartości ponad 207 mln zł), Mikropoligon, Centrum Robotów Mobilnych, akademik wojskowy nr 7, budynek dydaktyczny nr 2 oraz przebudowę centrum rehabilitacji i odnowy biologicznej.
Kluczowe dla rozwoju uczelni było zatwierdzenie przez MON „Planu inwestycji budowlanych Sił Zbrojnych RP, w tym zamierzeń inwestycyjnych realizowanych w ramach NSIP w latach 2021–2035” (PIB MON), gdzie znalazło się 11 nowych zadań o wartości 626,9 mln zł. Aktualnie w PIB MON ujętych jest 27 zadań WAT o łącznej wartości ok. 1,51 mld zł, z czego dotacja MON w latach 2024–2035 wynosi 1,37 mld zł. Niebawem WAT planuje rozpoczęcie kolejnych przedsięwzięć, m.in. rozbudowę budynku nr 61 na potrzeby Instytutu Radioelektroniki Wydziału Elektroniki WAT, budowę laboratorium Wydziału Inżynierii Lądowej i Geodezji, budowę siłowni modułowej oraz przebudowę terenowych urządzeń sportowych Ośrodka Sprawności Fizycznej.
Rosną szanse na realizację CPK
Zgodnie z przewidywaniami Spectis wyrażonymi w analogicznym artykule z wiosny 2023 r. zmiana otoczenia geopolitycznego znacząco zwiększyła szanse na budowę Centralnego Portu Komunikacyjnego, który spełniać może również funkcje militarne. Projekt, budzący w ciągu ostatnich lat wiele emocji w debacie publicznej, ma realne szanse na realizację z uwagi m.in. na skalę prac przygotowawczych, jakie już zostały poczynione, a także ze względu na społeczne poparcie dla tego przedsięwzięcia. Po wielomiesięcznej politycznej dyskusji, a także audytach w spółce CPK, pod koniec czerwca br. premier poinformował, że projekt będzie kontynuowany, ale w nieco zmienionej formie. Według zapowiedzi obecnego rządu projekt musi uwzględniać model regionalnej decentralizacji. Szacunkowy łączny koszt inwestycji, czyli budowy lotniska wraz z inwestycjami towarzyszącymi, tzn. włączeniem portu w ciąg dróg publicznych oraz realizacją kolei dużych prędkości, to 131 mld zł do 2032 r., z czego część lotniskowa ma kosztować 43 mld zł, a kolejowa, tzw. linia Y, ok. 80 mld zł.
Wśród wykonawców mających aktualnie w swoich portfelach znaczące kontrakty wojskowe są m.in. takie firmy jak: Budimex, Warbud, Mirbud, Hochtief Polska, Adamietz oraz AMW Sinevia. Oczekujemy, że w najbliższych latach kolejne krajowe firmy budowlane będą starały się pozyskać odpowiednie certyfikaty, aby zaistnieć w segmencie realizacji obiektów o charakterze militarnym.
