RECYKLING – Piotr Cencek, Iwona Wagner-Gajewska

Iwona Wagner-Gajewska, Product Technology – Materials Central Europe, Certification and Product Technology Aggregates, Leader for the Circular Economy Poland, Cemex Polska

Piotr Cencek, Zespół ds. Zarządzania Produktami, Cemex Polska

Czy recykling to pobożne życzenie czy nieodłączny dziś element budowania konkurencyjności?

Cała branża budowlana staje przed kolejnym wyzwaniem jakim jest podążanie w kierunku budownictwa zrównoważonego. Wprowadzamy gospodarkę cyrkularną, gospodarkę w obiegu zamkniętym, maksymalne wykorzystanie materiałów z recyklingu, i wiele działań prowadzonych wokół tych zagadnień, dążących do zmniejszenia wpływu działalności na środowisko naturalne.

Nowej transformacji muszą towarzyszyć zmiany zarówno w zakresie produktów, jak w całym podejściu do procesów budowalnych. Konieczna jest współpraca we wszystkich obszarach, począwszy od planów inwestorów, etapu koncepcji projektu, realizacji, użytych materiałów, fazy użytkowania budynku i jego późniejszej rozbiórki oraz finalnie maksymalnym ponownym wykorzystaniu. Zmiany są konieczne i nieuniknione, w związku z tym tylko te firmy, które będą dążyć do wykorzystania materiałów z recyklingu będą mogły być konkurencyjne na zmieniającym się rynku budowlanym.

Ile odpadów zużywają firmy do produkcji materiałów?

Kwestie wykorzystania materiałów do produkcji bywają różne w zależności od branży.

Przede wszystkim w branży budowlanej, mówimy o produktach a nie o odpadach. Aby można było wykorzystać odpady musimy poddać je odpowiednim procesom technologicznym i przetworzyć na nowy produkt.

Kruszywa z recyklingu są pełnowartościowym produktem, który możemy wykorzystać do produkcji nowych materiałów.

Z szacunków rynkowych uznaje się, że w Polsce wspólny rynek kruszyw sztucznych i kruszyw z recyklingu to 2-3 % wszystkich produkowanych kruszyw. Jest to niska wartość, na pewno niższa od możliwości na wykorzystanie jakie daje cała branża budowlana.

Jak je pozyskują?

Materiały z recyklingu dotyczą wielu gałęzi przemysłu i budownictwa. Skupiając się na samych kruszywach z recyklingu, możemy mówić o kilku rodzajach kruszywa, klasyfikując je z uwagi na ich jakość, pochodzenie, czy finalne uziarnienie.

Procesy produkcji kruszywa z recyklingu mogą przechodzić w różny sposób w zależności od wybranej technologii lub specyfikacji materiału wsadowego. Jednak generalnie łączy je jedna wspólna cecha.

Kruszywa z recyklingu pozyskujemy z rozbiórki materiałów wcześniej wykorzystanych i wbudowanych. Są to wszelkiego rodzaju rozbiórki obiektów budowalnych, infrastrukturalnych, w tym dróg, mostów, płyt i innych elementów konstrukcji. Z uwagi na różnorodność i dużą zmienność źródła, kruszywa z recyklingu podlegają odpowiedniej klasyfikacji jakościowej. Ważnym elementem są tu działania związane z selektywną rozbiórką, pozwalającą na maksymalne odzyskanie surowców.

Na jakie przeszkody napotykają, w tym prawne?

Na rozwój kruszyw z recyklingu wpływ ma wiele czynników. Na pewno ważne jest ciągłe budowanie świadomości dotyczącej wykorzystania materiałów z recyklingu, w dalszym ciągu nad materiałami z recyklingu ciążą nieuzasadnione obawy na temat możliwości ich zastosowania, często mylnie zestawiając je na równi z odpadami. Kolejnym ważnym elementem jest odpowiednia klasyfikacja kruszyw z recyklingu. Tylko właściwa gospodarka przetwarzania odpadów budowlanych, daje pełne i optymalne spektrum nowych kierunków zastosowań w zależności od rozpatrywanego materiału. Oczywiście kluczową przeszkodą na dzień dzisiejszy są uwarunkowania prawne. Działania i możliwości producentów związane z gospodarką o obiegu zamkniętym, wydają się zdecydowanie wyprzedzać obecnie obowiązujące przepisy. Istotnym elementem jest konieczność pozyskania pozwolenia na przetwarzanie odpadów, które wiąże się z bardzo długim okresem oczekiwania, co przy dzisiejszym tempie prowadzenia prac budowanych jest znaczną barierą.

Jak zintegrować środowisko, bo przecież do recyklingu trzeba kooperacji wielu podmiotów?

Aby działania były efektywne konieczne jest podjęcie aktywności na dwóch płaszczyznach.

Pierwszą istotną jest świadomość, że zrównoważone budownictwo to ważny element całej strategii na rzecz ochrony środowiska. Szybkie tempo zmian klimatycznych jakie obserwujemy musi zostać jak najszybciej zatrzymane. Uświadamianie i edukacja w tym zakresie wszystkich podmiotów czerpiących ze środowiska lub na nie wpływające, będzie miało zasadniczą rolę.

Jeśli jako szeroko pojęta branża budowlana będziemy w tym temacie jednomyślni – możemy przejść do konkretnych aktywności i działać dla wspólnego dobra.

Nie ma wątpliwości, że tylko współpraca może przynieść oczekiwany efekt. Konieczna jest zmiana idei nowego budownictwa. Przed nami wyzwania jak projektować i budować, aby w przyszłości po zakończeniu cyklu życia budynku – w maksymalnym stopniu wykorzystać potencjał magazynu materiałów i surowców jakim ten budynek się stanie. To zadanie dla nas, które będzie służyło przyszłym pokoleniom. Drugim wyzwaniem są działania bieżące, związane z nakładami kosztów, wydłużeniami czasu realizacji inwestycji, harmonogramy i logistyka całej inwestycji – a co za tym idzie trudne pytania, z którymi muszą się zmierzyć wszyscy uczestnicy projektu.

Jakie działania są niezbędne, by recykling mógł zyskać skalę?

Tak jak w poprzednich kwestiach, również w tym przypadku konieczne są działania w zakresie edukacji i prawodawstwa.

W wielu środowiskach utrwaliły się mity na temat, materiałów z recyklingu. Często uważane są za odpad, materiał o gorszej jakości, mniej bezpieczny. Z tymi zaszłościami należy walczyć i konkretnymi argumentami przedstawiać zalety i korzyści materiałów z recyklingu. Należy pamiętać, że recykling materiałów, to często skomplikowane procesy technologiczne, dzięki którym otrzymujemy pełnowartościowy i w pełni bezpieczny produkt. Jest to ważny element budowania świadomości całej branży.

Drugim elementem jest prawodawstwo. W obecnej sytuacji wydaje się, że prawo nie nadąża, za możliwościami producentów i branży budowlanej. Ograniczenia w możliwości stosowania, bardzo mocno wydłużone okresy oczekiwania na pozwolenia i brak przejrzystości w przepisach sprawiają, że jest to poważna przeszkoda przed popularyzacją materiałów z recyklingu.

Czy to się w ogóle opłaca?

Na pewno, jeśli popatrzymy na tę kwestię globalnie to z pewnością warto budować zgodnie z zasadami zrównoważonego budownictwa.

Opłaca się dbać o środowisko, dbać o zasoby surowców mineralnych, dbać o zasoby wody, o pierwiastki rzadkie, odzyskiwać inne cenne surowce- do tego chyba nie trzeba dzisiaj nikogo przekonywać. Warto dbać o klimat dla naszych przyszłych pokoleń.

Patrząc również z perspektywy tu i teraz, recykling w przypadku materiałów dla budownictwa jest atrakcyjnym i konkurencyjnym rozwiązaniem. Przede wszystkim, kruszywa z recyklingu pozyskujemy w miejscu późniejszego wykorzystania lub w jego najbliższej okolicy. Nie ma konieczności transportu kruszywa na bardzo duże odległości, co z kolei mocno podnosi nam ślad węglowy materiałów. Jest to istotne z pewnością w dużych aglomeracjach, oddalonych od regionów bogatych w zasoby kopalin naturalnych. Koszty transportu to tylko jedne z licznych korzyści jakie niesie za sobą wykorzystanie kruszyw z recyklingu. Podsumowując – recykling materiałów opłaca się nam wszystkim.