MAMY DO ODEGRANIA WIELKĄ ROLĘ

Nie kryję entuzjazmu z powodu publikacji pierwszego w Polsce rankingu firm sektora usług inżynierskich i projektowych. Śledząc od dawna regularne rankingi publikowane przez „Buildera”, dotyczące firm z sektora budownictwa, trudno się było oprzeć wrażeniu, że brakowało wśród nich tej grupy podmiotów, bez której żaden proces inwestycyjny nie może się odbyć – firm projektowych i konsultingu inżynierskiego.

Ranking powstał z inicjatywy Związku Ogólnopolskiego Projektantów i Inżynierów (ZOPI) i będzie miał charakter cykliczny. Co roku analitycy PwC we współpracy z Dun & Bradstreet, pod patronatem „Buildera” oraz ZOPI, będą dokonywali weryfikacji pozycji firm tego sektora, co pośrednio stanie się także pewnym „barometrem” nastrojów w tej branży. Raport pokazuje, jak ważnym składnikiem polskiej gospodarki jest sektor konsultingu inżynierskiego i projektowania. Ponad połowa wskaźnika produkcji budowlano montażowej jest finansowana z budżetu państwa, czy to bezpośrednio, czy przez JST. Te inwestycje są możliwe wyłącznie dzięki zaangażowaniu firm naszego sektora. Zaprojektowanie przekopu mierzei elektrowni atomowej, drogi ekspresowej, budowa nowej ciepłowni, szkoły czy domu pomocy społecznej – za każdą taką inwestycją stoi praca dziesiątek projektantów, analityków, specjalistów i doradców. Również inwestycje komercyjne wymagają usług inżynierskich na wysokim poziomie oraz opracowania skomplikowanych projektów, które uwzględniają zarówno najnowsze trendy architektoniczne, jak i rygorystyczne standardy bezpieczeństwa.

30 lat kształtowania rynku
Sektor konsultingu inżynierskiego zaczął powstawać około 30 lat temu wraz z pojawieniem się środków pomocowych z programów PHARE, a potem SAPARD czy ISPA. Wcześniej o firmach tego sektora mówiło się raczej „biura projektów”, choć i dziś termin ten jest jeszcze stosowany. Wiele firm, w tym członków ZOPI i liderów tego rankingu, powstało właśnie w drodze transformacji i mogą pochwalić się kilkudziesięcioletnią tradycją działania na polskim rynku. Równolegle na rynku zaczęły
pojawiać się oddziały międzynarodowych firm doradczych i projektowych zaangażowanych głównie w projekty doradcze współfinansowane ze środków UE. W dużej mierze właśnie pojawienie się nowych – jak na tamte czasy – standardów pracy i warunków kontraktu FIDIC ukształtowało ten rynek.

Na czele silni i o zdywersyfikowanym portfelu
Jako główne kryterium pozycji w rankingu przyjęliśmy przychód z prowadzonej działalności. Żeby zapewnić porównywalność, w rankingu ujęto przedsiębiorstwa zajmujące się wyłącznie świadczeniem usług intelektualnych. Na polskim rynku jest także wiele przedsiębiorstw świadczących specjalistyczne usługi doradcze, które są powiązane z dostarczaną technologią, jak np. automatyka czy projektowanie i budowa systemów telekomunikacyjnych, jednak z uwagi na wąską specjalizację i elementy dostaw lub robót świadczonych przez te podmioty nie zostały one ujęte w rankingu. Intencją było zebranie podmiotów, które prowadzą kompleksowe doradztwo i projektowanie w procesach inwestycyjnych niezależnie od charakteru obiektu. Na liście są więc projektanci i firmy nadzorujące budowę lotnisk, elektrowni, dróg, tuneli, biurowców – krótko mówiąc, wszystkiego, czego potrzebuje współczesna cywilizacja do swojego rozwoju. Z dumą podkreślamy, że w rankingu znalazło się aż 29 członków ZOPI. Firmie członkowskiej ZOPI przypadło też zaszczytne pierwsze miejsce.

Ranking otwierają przedsiębiorstwa o uznanej renomie, zaangażowane w wiele sektorów konsultingu inżynierskiego. Czołówkę stanowią firmy o dość silnie zdywersyfikowanym portfelu usług inżynierskich. Widać to wyraźnie w rankingu, że firmy sprofilowane bardziej na nadzór nad realizacją inwestycji lub tylko projektowe plasują się w rankingu niżej niż te, które obejmują pełny zakres doradztwa w procesie inwestycyjnym. Warto zaznaczyć, że dywersyfikacja usług przedsiębiorstw tego sektora wymaga bardzo szerokich kompetencji i angażowania ekspertów z wielu dziedzin. Przedsiębiorstwa zorganizowane w ten sposób są mniej podatne na szoki podażowe, które na rynku kreowanym głównie przez sektor publiczny są dość powszechne.

Mimo wielu problemów
Większość firm w zestawieniu to firmy projektowe czynne na rynku zamówień publicznych i rynku komercyjnym. Warto zwrócić uwagę, że cała branża sukcesywnie się rozwija mimo wielu problemów, jakich doświadcza. Do najbardziej uciążliwych zaliczyć trzeba wciąż powszechną niechęć inwestorów – zarówno publicznych, jak i komercyjnych – do waloryzacji kontraktów na usługi intelektualne. Innym czynnikiem, który ma znaczący wpływ na kondycję branży, jest powszechność stosowania przez inwestorów kryterium ceny jako najważniejszego wyznacznika przy wyborze wykonawcy usługi intelektualnej. Choć formalnie na gruncie prawa zamówień publicznych usługi inżynierskie wybierane są na podstawie pozacenowych kryteriów oceny, to jednak w praktyce system ten nie działa. Spełnienie pozacenowych kryteriów oceny – i to z maksymalną punktacją – nie jest problemem dla uczestników przetargu. W efekcie wykonawcy, którzy otrzymują takie same lub niewiele się różniące punkty za „ofertę techniczną”, mogą zdobyć kontrakt, konkurując wyłącznie ceną. To oczywiście sprawia, że podmioty świadczące usługi intelektualne na wysoki poziomie nie mogą ze swoich kompetencji uczynić rynkowej przewagi. To problem horyzontalny polskiego sektora usług inżynierskich i dopóki pozacenowe kryteria nie osiągną poziomu powyżej 60 proc. wagi, na rynku promowane będą oferty wykonawców, którym będzie się „opłacało” konkurować ceną.

Perspektywy i rekomendacje
Największym wyzwaniem, przed którym stoi konsulting inżynierski w Polsce, jest oczywiście budowa elektrowni jądrowej, inwestycje w sieci elektroenergetyczne oraz budowa kolei dużych prędkości. Należy się spodziewać, że również inwestycje w sektorze drogowym będą stanowiły wysoki priorytet, choć oczywiście na znaczeniu będą zyskiwały kontrakty utrzymaniowe. Uruchomienie Krajowego Program Odbudowy jest warunkiem, żeby ostrożny optymizm przerodził się zaplanowany rozwój.

Jako inżynierowie, projektanci i konsultanci mamy w misji rozwoju Polski wielką rolę do odegrania, ale jednocześnie nie ustajemy w naszych apelach o to, żeby zmienić otoczenie naszego biznesu, żeby uczynić go bardziej wydajnym i nowoczesnym. Szczególnie obszar inwestycji publicznych powinien w naszej ocenie ulec zmianie, ponieważ może on odnieść z tego największe korzyści. Te wyzwania to niezmiennie: standaryzacja rozwiązań, w tym katalogów i umów, wybór wykonawców na podstawie jakości, zrównoważone warunki umów, w tym waloryzacja i jasne warunki płatności. Przyjęcie rekomendacji ZOPI pomoże zamawiającym osiągać większe korzyści, a firmom zapewni finansowanie umożliwiające inwestowanie w rozwój.

Zapraszam do zapoznania się z rankingiem. Dziękuję wszystkim członkom ZOPI za pomoc w jego stworzeniu i rozpoczynamy pracę nad kolejną edycją, którą planujemy przygotować z pogłębioną analizą i dodatkowymi badaniami, żeby uzyskać lepszy obraz specyfiki branży.

Archiwum: ZOPI