ARCHITEKTURA DLA NAUKI

Latem tego roku w Forum Architektury i Galerii AEDES w Berlinie można było podziwiać wystawę Budynki dla nauki i kultury – Pomorski Park Naukowo- Technologiczny w Gdyni. Projekt Parku i wystawa, których jesteśmy autorami, zyskały duże uznanie zarówno mieszkańców miasta, jak i osób interesujących się architekturą z całych Niemiec.

W najnowszej publikacji renomowanego szwajcarskiego wydawnictwa architektonicznego BRAUN Atlas of European Architecture, która ukazała się w ubiegłym roku, w gronie wybranych i przedstawionych projektów znalazł się również budynek Parku Naukowo- Technologicznego w Gdyni. Był jednym z dwóch polskich obiektów użyteczności publicznej obecnych w tej publikacji.
Otwarcie wystawy w Berlinie umożliwiło zaprezentowanie bardzo dobrze odebranego w środowisku międzynarodowym projektu i jednocześnie przedstawienie Gdyni, której modernistyczna architektura była dla nas olbrzymią inspiracją.
Na wystawie nie zabrakło historii powstania i rozwoju miasta. Do współpracy i objęcia patronatu nad wystawą pozyskaliśmy Muzeum Miasta Gdyni, w którym obecnie przedstawiana jest stała ekspozycja pt. Narodziny miasta. Gdyński modernizm w dwudziestoleciu międzywojennym.
Oba połączone tematy – historia miasta i Parku – dały impuls do dyskusji o rozwoju miast, nowoczesności, innowacyjności w zastosowanych w trakcie realizacji rozwiązaniach architektonicznych, projektowych i materiałowych.

Technopark
Pomorski Park Naukowo- -Technologiczny w Gdyni był jednym z pierwszych tego typu obiektów w Polsce. Przedsięwzięcie realizowane od 2001 r. zajmuje obszar ponad 6 ha. Początkowo siedziba Parku znajdowała się w zabytkowych, wyremontowanych halach łukowych, pełniących dawniej funkcję warsztatów naprawczych. W 2006 r. udostępniono pierwsze powierzchnie biurowe i laboratoryjne, a także salę konferencyjną i wystawienniczą. Powstały prototypownia, warsztaty oraz zaplecze gastronomiczne. W parterowej przybudówce rozpoczęło działalność Centrum Nauki Experyment (CN).
Stary Park już po kilku latach zaczął pękać w szwach. Powiększano go stopniowo do ok. 12 tys. m2, adaptując na ten cel szkołę zawodową znajdującą się przy zajezdni. Gdy pojawiła się możliwość dofinansowania ze środków Unii Europejskiej, miasto rozpisało konkurs na projekt rozbudowy. Obecnie powierzchnia Parku wynosi ponad 80 tys. m2, a główną częścią kompleksu jest nowy budynek.

Pomysł
Początkowy zamysł miasta był tradycyjny i opierał się na idei wydzielonego kampusu, gdzie budynki są rozrzucone na terenie, a całość ogrodzona. Konkurs dał możliwość nowego i wnikliwego spojrzenia na inwestycję oraz na otaczającą teren dzielnicę. My, jako architekci, poszukiwaliśmy wartości dodanej. Zastanawialiśmy się, jak, spełniając wymagania funkcjonalne obiektu, zyskać coś dodatkowego dla miasta i mieszkańców dzielnicy.
Rozpoczęliśmy od wnikliwej analizy urbanistycznej opuszczonej i zaniedbanej okolicy stacji Gdynia Redłowo. Zrozumieliśmy, że kampusowy charakter Parku nie jest w stanie ożywić tej części miasta. To był moment przełomowy. Wprowadziliśmy wówczas do projektu nowe elementy, których nie było w pierwotnym założeniu: pierzeję wzdłuż al. Zwycięstwa, sklepy, kawiarnie. Byłem pewien, że tu właśnie musi powstać nowe centrum dzielnicy. Ucieszyliśmy się, kiedy nasz projekt wygrał i miasto podjęło decyzję o realizacji tej wizji. Od tamtego czasu powstało w okolicy wiele budynków mieszkaniowych i biurowych. Dzielnica dynamicznie się rozwija i moim zdaniem staje się jedną z ładniejszych w mieście. Przy projektowaniu nie dopasowywaliśmy się do zastanego kontekstu. Zabytkowa hala z lat 30. jest wyjątkowa. Dlatego chcieliśmy połączyć budynki w taki sposób, żeby jej nie przytłumić, ale główny ciężar założenia przenieśliśmy w stronę przystanku SKM, jak najdalej od zabytkowej hali.

Funkcja
Wyższy z budynków, stojący na skrzyżowaniu z ul. Stryjską, oferuje powierzchnie biurowe, laboratoryjne, warsztaty, sale konferencyjne, a na parterze kawiarnie, restauracje, handel i usługi. Drugi, niższy ma funkcję wystawienniczo- konferencyjną, w nim znalazło siedzibę nowe Centrum Nauki Experyment. Budynek biurowy jest w zasadzie klasycznym grzebieniem. Jego układ można kojarzyć z pięcioma statkami stojącymi w poprzek działki i połączonymi kładkami, przy których zlokalizowaliśmy klatki schodowe i windy. Z kolei układ drugiego budynku jest w zasadzie bardzo prostą i klasyczną halą. Z uwagi na to, że wystawy w Centrum Nauki mają różnorodny i zmienny charakter, zaproponowaliśmy inwestorowi jedną przestrzenną i naturalnie doświetloną halę wystawienniczą, z możliwością jej zaciemniania. Fasada w całości wykonana jest ze szkła. Wewnątrz hali umieściliśmy wolnostojący budynek z betonu, który zawiera pozostałe niezbędne pomieszczenia: sale konferencyjne i kinowe, toalety oraz część pomieszczeń wystawienniczych, które wymagają stałego zaciemnienia.

Ikona
Mocno przeszklone obiekty stały się w pewnym sensie ikoną Gdyni. Do projektu podeszliśmy emocjonalnie, ale nie było to szukanie jakiejś bryły na siłę, lecz intuicyjna próba zrozumienia Gdyni i jej aspiracji. Wiedzieliśmy, że w tym miejscu nie może powstać budynek przeciętny, ale dobra, rozpoznawalna architektura z ładnym detalem. Stało się oczywiste, że obiekt musi być ultranowoczesny, ale też kojarzyć się z Gdynią, sięgać do tradycji. Inspiracją był gdyński modernizm. Obłe fronty wyższego budynku Parku przypominają gdyńskie budynki z lat 20. i 30. Nie chodziło o kopiowanie formy, ale o nawiązanie do niej skalą i kształtem. Był to nasz ukłon w stronę architektury, którą szanujemy. Przejście między przeszłością a przyszłością stanowiło główną ideę.

Wnętrza
Wnętrza budynków potraktowaliśmy bardzo oszczędnie. Staraliśmy się tak dobierać rozwiązania konstrukcyjne, aby nie było potrzeby ich zabudowywania i aby były widoczne od razu, stanowiły aranżację wnętrz. Wiedzieliśmy, że musimy ciąć koszty. Pozostawiliśmy ściany betonowe, bez tynków, stropy bez sufitów podwieszonych. Chcielibyśmy, aby taka surowa aranżacja dominowała. Uważam, że park technologiczny może być skromny w wyrazie, mimo że stosuje nowoczesne technologie. Bazowaliśmy na czterech naturalnych materiałach: aluminium, szkle, betonie i stali. Szarości metaliczne zostały przełamane drewnem. Oprócz lad recepcyjnych oraz foteli w salach konferencyjnych i studiu teatralnym niczego nie aranżowaliśmy, a dobór mebli zależy od inwestora oraz najemców.

Konstrukcja
Rozwiązaniem konstrukcyjnym godnym uwagi jest konstrukcja dachu hali wystawienniczej, która jest kratownicą przestrzenną i wspierając się na zaledwie paru słupach, pokrywa przestrzeń kilku tysięcy metrów kwadratowych. Imponujące są też wychodzące na 12 m wykusze dziobów „statków”.

Fasady
Projektanci i inwestorzy coraz częściej decydują się na szklane fasady. Są to bardzo nowoczesne systemy szkleń, posiadające wysokie parametry techniczne (termiczne i akustyczne), które sprzyjają użytkowaniu. Możliwości tworzenia i kształtowania, jakie daje nam technologia high-tech w szklanych fasadach, są prawie nieograniczone. Są one lekkie i ażurowe, czyli oszczędne materiałowo i bardzo łatwe w recyklingu. Przy zastosowaniu odpowiedniej konstrukcji można uzyskać różnorodną estetykę i poszerzyć percepcję danego obiektu. Poza tym przeszklone struktury mogą być nośnikiem informacji multimedialnej. Z kolei wnętrza dają poczucie bliskości świata zewnętrznego. Dzięki nowym technologiom szklanych fasad, przezierności szkła, a zarazem odporności na warunki zewnętrzne, tworzy się środowisko przyjazne dla człowieka, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz obiektu. Poza tym fasady szklane nie starzeją się tak szybko i są bardzo łatwe w utrzymaniu.
Powierzchnia fasad ze szkła i aluminium w Parku t o ponad 30 tys. m2. Szukaliśmy rozwiązania, które spełniłoby wyśrubowane wymagania technologiczne w zakresie izolacyjności i energooszczędności. Dodatkową kwestią była akustyka. Ponieważ Park z obu stron sąsiaduje z głośnymi arteriami komunikacyjnymi, musieliśmy podjąć działania chroniące obiekty przed hałasem, co miało duży wpływ na podział konstrukcji elewacji. Wspólnie z firmą Aluprof opracowaliśmy nowy system fasadowy, który odpowiadał naszym oczekiwaniom. Od strony al. Zwycięstwa zaprojektowaliśmy podwójną fasadę. Mimo że w budynkach działa pełna klimatyzacja, łącznie z chłodzeniem i nawilżaniem powietrza, zgodnie z życzeniem inwestora zagwarantowaliśmy użytkownikom możliwość otwierania okien. Technologia miała priorytet, a estetyka wynika z decyzji dotyczących podziału szkła. Mniejsze podziały miały nadać kubaturom kameralny charakter, a przez duże przeszklenia na parterze, gdzie znajdują się pomieszczenia handlowe, chcieliśmy uzyskać transparentność pomiędzy ulicą a wnętrzem.
W budynku stosujemy kilka systemów fasadowych, takich jak: semistrukturalne, pełna struktura, systemy słupowo-ryglowe, dachowe. Wszystkie musiały być certyfikowane, przejść pomyślnie badania akustyczne i termiczne.

Iluminacja
Projektowaliśmy elewacje w szkle, w związku z tym przez oświetlenie pewnych części budynku biurowego, np. klatek schodowych i korytarzy, pokazaliśmy je w szczególny sposób w elewacji. W hali podświetliliśmy konstrukcję kratownicową, którą w nocy widać z zewnątrz i efekt ten robi ogromne wrażenie – jakby dach wisiał w powietrzu.

Akustyka
Wysokie parametry akustyczne fasad były podstawą. Zadbaliśmy o to, aby w pomieszczeniach biurowych było cicho. Wszędzie tam, gdzie to niezbędne, zostały przewidziane sufity akustyczne. W części wystawienniczo- konferencyjnej akustyka była szczególnie istotna. W hali zastosowaliśmy podsufitowy system z elementów pochłaniających hałas, w sali audytorium – odpowiednio dobrane i ukształtowane okładziny akustyczne, które dały parametry i jakość porównywalne z najlepszymi salami koncertowymi. Zależało nam na tym, by także w „dużej sali” uzyskać warunki pozwalające na kameralną rozmowę w czasie konferencji, na której nie będziemy uzależnieni od nagłośnienia. Geometria sufitu została ukształtowana w taki sposób, żeby bez wspomagania w każdym miejscu sali słychać było głos osoby mówiącej z podestu. Stworzyliśmy optymalną wielofunkcjonalną salę na 300 miejsc, w której z powodzeniem można zorganizować zarówno konferencję, jak i koncert muzyki poważnej.

Innowacyjne technologie
Fasada i instalacje wewnętrzne to dwa zasadnicze elementy budynków Parku naszpikowane technologiami. Zgodnie z europejskimi normami i ze względu na swoją specyfikę, obiekty musiały spełnić wysokie kryteria energooszczędności. Budynki są podłączone do grzewczej sieci miejskiej. Zastosowaliśmy nowoczesne wymienniki ciepła i bardzo efektywny system odzysku. Nie marnujemy ciepła i energii. Zadbaliśmy o jakość powietrza, które w razie potrzeby jest chłodzone i nawilżane. Sterowanie instalacjami odbywa się automatycznie, ale każdemu użytkownikowi zapewniliśmy możliwość indywidualnego ustawienia parametrów. Mam nadzieję, że w przyszłości obiekt zostanie wyposażony w dodatkowe urządzenia pozyskujące naturalne źródła energii, takie jak np. ogniwa fotowoltaiczne.

Pracownia
W pracy staram się za każdym razem nadać charakterystyczny wyraz architekturze, którą projektuję. Szukam tematów, które pasują do mnie. Architektura powinna być różnorodna – monokultura i olbrzymie powierzchnie spod jednej ręki nie służą miastu. Tworzymy architekturę, która nie podąża za modą i trendami. Nie śledzimy projektów architektonicznych gwiazd. S taramy s ię w jakimś sensie dalej rozwijać myśl: mniej znaczy więcej. Nie jest to jednak stylistyka nacechowana puryzmem. Nie uważamy, że ornament to zbrodnia, ale na pewno prostota detalu, rzutu i funkcji jest rozpoznawalna w naszych projektach, co daje szansę, że nasza architektura nie opatrzy się i po latach się obroni.

Jerzy Krymow
właściciel i główny projektant AEC Krymow Architekci
(w Warszawie i Berlinie)