RYBNIK STAWIA NA REWITALIZACJE

Rewitalizacja w Rybniku to proces, który nabiera tempa i na pierwszym miejscu stawia poprawę jakości życia mieszkańców. Podejmowane działania skupiają się na odnowie budynków istotnych dla dziedzictwa kulturowego miasta oraz na społecznej aktywizacji mieszkańców. 

Dawny zespół szpitalny przy ul. Klasztornej w śródmieściu Rybnika powstał jako spełnienie marzeń jednego człowieka. Pomysłodawca, Julius Roger, końca budowy jednak nie dożył. Szpital dokończyli i uruchomili jego duchowi spadkobiercy, którzy idee dobrze zorganizowanej społeczności, wspierającej wszystkich potrzebujących, kontynuują od 150 lat. Doktor Julius Roger zasłynął w regionie jako lekarz, ale był również wybitnym entomologiem, przyrodoznawcą, etnografem, który spisał ogromny zbiór pieśni polskich ludu górnośląskiego. Do dziś jest postacią, która inspiruje wiele działań regionalnych.

Strefa Juliusza – miejsce w mieście
Rybnik dąży do przywrócenia miastu zabytkowego kompleksu architektonicznego dawnego szpitala miejskiego numer 1 zwanego „Juliuszem”. Po finalizacji starań związanych z przejęciem obiektu miasto opracowało plan zagospodarowania tego znajdującego się w centrum Rybnika budynku, tak by jak najlepiej służył lokalnej społeczności miasta. Tak powstał pionierski projekt Strefa Juliusza, w ramach którego planowane jest połączenie różnorodnej funkcjonalności zabytkowych budynków poszpitalnych (poddanych renowacji) oraz nowoczesnej infrastruktury usługowo-administracyjnej. Spodziewany efekt synergii oznacza zwielokrotnione korzyści zarówno dla mieszkańców dzielnicy, jak i całego miasta, dla biznesu (nie tylko lokalnego) i konsumentów, dla osób młodych i w podeszłym wieku, dla rybniczan – obecnych i przyszłych pokoleń.
W Strefie Juliusza powstanie pierwsze w regionie edukatorium przyrodniczo-humanistyczne. W zabytkowym budynku „Juliusz” utworzony zostanie ośrodek edukacyjny, w którym wiedza przyrodnicza prezentowana będzie w formie umożliwiającej bezpośrednią obserwacje i doświadczenie. Dzieci, młodzież i dorośli będą mogli zgłębiać fascynujące tajemnice natury i człowieka. W przebudowanym budynku dawnego oddziału dermatologicznego powstanie Centrum Wsparcia Rodziny, a atrakcyjna funkcjonalność zyska też dotychczasowy Park Bukówka. Kluczowa inwestycja odnowionej Strefy Juliusza będzie Rybnicki Ośrodek Geriatryczny ROGER. W nowym budynku zamieszkają osoby w podeszłym wieku, a wszystkie mieszkania będą posiadać stałą opiekę medyczną. Działać tu będą również Regionalne Centrum Telemedycyny, Zakład Opiekuńczo-Leczniczy i przedszkole. W Strefie Juliusza powstanie również WEBER Park – jedyny w subregionie zachodnim województwa śląskiego biurowiec w standardzie A.
Planowane działania mają charakter miastotwórczy, bo dzięki realizowanym funkcjom będą wpływać na jakość życia w mieście, czyniąc Rybnik miejscem atrakcyjnym dla osób w każdym wieku. – Strefa Juliusza to inwestycja wyjątkowa, ambitna i perspektywiczna. Projekt wymaga sporego zaangażowania, a jego realizacja jest procesem rozłożonym na lata – zaznacza prezydent Rybnika Piotr Kuczera.
Miasto sukcesywnie podejmuje kolejne kroki, dzięki którym realizacja planów będzie możliwa, starając się przede wszystkim o pozyskanie środków finansowych. Są już pierwsze sukcesy w tym względzie – projekt pod nazwa „Modernizacja zabytkowego budynku Juliusz byłego Szpitala Miejskiego im. Juliusza Rogera w Rybniku” znalazł się w Kontrakcie Terytorialnym dla Województwa Sląskiego. Pozwala to na ubieganie się o dofinansowanie z unijnego Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz zdobycie dodatkowych punktów przy jego ocenie. Projekt o dofinansowanie tego zadania został ju  złożony w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, rozstrzygniecie planowane jest we wrześniu br. Z kolei projekt dotyczący utworzenia Centrum Usług Wsparcia Rozwoju Rodziny uzyskał już dofinansowanie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014–2020. Całkowita wartość zadania to 3 671 019,69 zł, a pozyskane dofinansowanie wyniesie 3 120 366,73 zł (85%). Miasto podpisało też porozumienie z Okręgową Radą Lekarską w Katowicach w sprawie utworzenia w zrewitalizowanych zabudowaniach zabytkowego szpitala placówki dedykowanej upowszechnianiu wiedzy związanej z rozwojem i historią medycyny na Śląsku (budynek Rafał – Miasto będzie aplikować o środki zewnętrzne na remont i adaptację pomieszczeń pod ekspozycje).

Nowa energia tradycji
Rybnik jest jednym z 20 samorządów, które zostały wybrane w konkursie Ministerstwa Rozwoju „Modelowa rewitalizacja miast”. Miasto pozyskało ponad 3 miliony złotych dotacji na działania, których celem jest ożywienie obszarów tworzących krajobraz kulturowy Rybnika – fragmentów dzielnic Niewiadom, Niedobczyce, Paruszowiec-Piaski i Chwałowice oraz dzielnicy Śródmieście. Specyfiką przedsięwzięcia jest fakt, że obszary objęte rewitalizacją nie stanowią zwartego terenu i różnią się od siebie – każdy ma swój indywidualny charakter.
– Rewitalizacja to pewien sposób myślenia o mieście i jego rozwoju. W tym projekcie rozumiana jest przede wszystkim jako kompleksowe działanie na wskazanym terenie, związane głównie z ożywieniem społecznym, a poprzez to przestrzennym, terytorialnym, materialnym – wyjaśnia Marcin Stach, doradca prezydenta Rybnika do spraw rewitalizacji.
Rewitalizacja musi opierać się na dialogu z mieszkańcami, na wsłuchaniu się w ich potrzeby i oczekiwania. Dlatego też z mieszkańcami pracować będą animatorzy społeczni, którzy stworzą i wdrożą program animacyjno-partycypacyjny na obszarach rewitalizacji. Rola animatorów będzie polegała przede wszystkim na rozpoznaniu środowiska, np. sprawdzeniu, w jaki sposób na danym obszarze tworzą się więzi społeczne, kto jest naturalnym liderem, w jaki sposób ludzie się komunikują ze sobą, jakie instytucje są dla nich istotne itd. Specjaliści sprawdzą, co dla mieszkańców danej dzielnicy jest ważne lub odkryją, że nie ma nic takiego, a w związku z tym konieczna będzie próba zintegrowania ludzi wokół nawet jakiejś drobnej rzeczy.
Program w dużej mierze oparty jest na mikrograntach – mieszkańcy sami będą mogli zmieniać przestrzeń dookoła siebie dzięki przekazanym im środkom. Celem jest pobudzenie inicjatywy lokalnej: – Istotne jest, żeby ludzie włożyli w przedsięwzięcie swój pomysł i czas. Chodzi przy tym także o to, by pokazać ludziom: masz szansę, masz wybór, nie jesteś w sytuacji bez wyjścia mimo przeświadczenia o tym. Takie działania wracają do krwiobiegu miasta – człowiek staje się aktywny, wraca na rynek pracy, ma poczucie sprawstwa, więcej kupuje itp. Dzięki temu zaś rozwija się lokalny handel. Wszystko zaczyna się ze sobą zazębiać – poprawia się stan okolicy, miasto zaczyna zarabiać np. na wynajmie lokali, ma realny zysk. Trzeba jednak pamiętać, że dokonuje się to w długiej perspektywie czasowej, sięgającej nawet 20–30 lat. To, co dzisiaj jest zaczynane, przyniesie efekty później, ale niepodjęcie działań spowoduje, że za jakiś czas „obudzimy” się w znacznie gorszym miejscu – mówi Jarosław Ogrodowski z Instytutu Rozwoju Miast.
W program rewitalizacji pośrednio wpisana jest zatem aktywizacja zawodowa – poprzez działania animacyjno-partycypacyjne mieszkańcy poczują się pewniej, dzięki czemu łatwiej będzie im znaleźć pracę.
– Tak pojęta rewitalizacja wiąże się z pewnym obszarem motywacji, który do tej pory nie był dotykany poprzez uruchamiane programy. Motywacja człowieka nie jest bowiem oparta tylko na czynniku finansowym, a w dużej mierze na kwestii znaczenia tego, co się robi. Fakt, że ktoś może zrobić coś, co ma sens, co przekłada się na wartość w świecie, może wyzwolić dalszą energię i np. dzięki zdobytemu uznaniu środowiska zachęcić człowieka do kolejnych działań, np. uruchomienia zawodowego – tłumaczy Marcin Stach.
Działania programu „Modelowa rewitalizacja miast” zakończą się w 2018 roku, Rybnik będzie jednak je kontynuować w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji, który w dalszej perspektywie zostanie przekształcony w Gminny Program Rewitalizacji, dający więcej możliwości.

Anna Kolenda
Biuro prasowe Urzędu Miasta Rybnika