BIAŁOSTOCKIE METAMORFOZY

Przywracanie życia w wyjątkowych miejscach na mapie miasta pozwala na kreowanie nowego wizerunku Białegostoku. Dzięki rewitalizacji budynki i przestrzeń miejska ożywają – nie tylko pięknie się prezentują, ale też służą mieszkańcom.

Jednym z naszych najważniejszych przedsięwzięć ostatnich lat jest tworzenie obiektu o randze międzynarodowej – Muzeum Pamięci Sybiru. To będzie element rewitalizacji kompleksu dawnych magazynów wojskowych z bocznicą k olejową, mieszczących się przy ul. Węglowej. Stanowią one przykład modernistycznego budownictwa przemysłowego z okresu międzywojnia. Podczas wojny – po wejściu wojsk sowieckich do Białegostoku – to z tego miejsca wywożono i deportowano ludność na wschód. Między innymi dlatego właśnie ta lokalizacja została wybrana na siedzibę muzeum. Obecnie to miejsce jest już w znacznej mierze zaaranżowane i służy wielu lokalnym środowiskom społecznym. Znajduje się tam kompleks rekreacyjno-sportowy dla mieszkańców w każdym wieku. Działają tam firmy i stowarzyszenia, skatepark oraz Muzeum Techniki i Motoryzacji Moto-Retro. Siedziba i stała ekspozycja Muzeum Pamięci Sybiru będzie nowoczesną interpretacją zabytku. Wystawa znajdzie się w obiekcie stanowiącym połączenie przedwojennego magazynu wojskowego przy ul. Węglowej 8 z nowoczesnym budynkiem zapewniającym ergonomię i wygodę użytkowania. Na potrzeby ekspozycji magazyn o powierzchni ok. 3,1 tys. m2 zostanie przebudowany i dostosowany do wysokich wymagań wystawy. Nowa część o powierzchni prawie 2,4 tys. m2 będzie stanowiła zaplecze techniczno-administracyjne. Nie będzie już bocznicy kolejowej. Wykonawca wybuduje infrastrukturę techniczną, zadba o zagospodarowanie terenu i budowę parkingów. Na pierwszym etapie inwestycji zrealizowano prace rozbiórkowe, w tym rozbiórkę torów kolejowych kolidujących z budową, usunięcie istniejących nawierzchni z asfaltu i bruku. Zostały wykonane ściany piwnic wraz ze stropem. Te prace kosztowały ok. 2,4 mln zł. Drugi etap rewitalizacji i rozbudowy budynku przy Węglowej zostanie zrealizowany do końca listopada 2019 roku. Koszt tej części inwestycji to ponad 37,5 mln zł. W 2016 roku Miasto otrzymało od Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego dotację na budowę muzeum w wysokości 11 mln zł. W tym roku składamy wniosek o kolejne dofinansowanie – na wydatki w 2019 roku (wartość dofinansowania wyniesie 50% kwoty inwestycji). Muzeum Pamięci Sybiru otrzymało również unijną dotację w wysokości 6 mln 800 tys. zł – na wykonanie wystawy stałej i zakup wyposażenia. Muzeum Pamięci Sybiru ma stanowić oryginalną przestrzeń, która będzie współtworzyć pamięć o Sybirze jako symbolu carskich i stalinowskich represji. To miejsce będzie też otwarte na aktywność naukową, kulturalną i gospodarczą. Posłuży relacjom międzypokoleniowym, integracji różnych społeczności i ludzi z różnych stron Polski i świata.

Centrum Aktywności Społecznej

Flagowym przykładem rewitalizacji jest otwarte na początku 2018 roku Centrum Aktywności Społecznej. Mieści się w zabytkowej kamienicy Moesa przy ul. Św. Rocha 3, zbudowanej w latach 90. XIX wieku. Do 2003 roku mieścił się tam szpital dermatologiczny, a wcześniej: zarząd fabryk włókienniczych z biurami i mieszkaniami dla pracowników, przychodnia, drukarnia i piwiarnia. Rewitalizacja budynku uwzględniała zmianę sposobu użytkowania na obiekt z przeznaczeniem na potrzeby administracji publicznej, kultury, oświaty i sztuki. W budynku został przeprowadzony generalny remont – obejmujący wymianę posadzek, tynków wewnętrznych, docieplenie ścian i poddasza, naprawy wypraw i wystroju elewacji, wymianę elementów stolarki okiennej i drzwiowej, całkowitą wymianę instalacji wewnętrznych, przebudowę wewnętrznego układu funkcjonalnego. Rewitalizacja kosztowała ok. 5,1 mln zł. Prace zakończyły się w listopadzie 2017 roku. W efekcie Centrum Aktywności Społecznej dysponuje wystarczająco dużym i dostosowanym do potrzeb obiektem o powierzchni 1480 m2. Nowa koncepcja wykorzystania budynku powstała na podstawie analizy potrzeb organizacji pozarządowych, prac zespołu samorządowo-pozarządowego i prac Zespołu Konsultacyjnego Organizacji Pozarządowych. W obiekcie znajdują się sale szkoleniowe, sala konferencyjna, sala do ćwiczeń ruchowych, pomieszczenia biurowe i konsultacyjne, przestrzeń open space, pomieszczenia socjalne, hole wystawiennicze itp. Korzystać z nich mogą organizacje pozarządowe i grupy mieszkańców działające społecznie. W budynku działa też Punkt Informacji dla Osób Niepełnosprawnych, Biuro Konsultacji i Partycypacji wraz z Centrum Współpracy Organizacji Pozarządowych oraz organy doradcze prezydenta Białegostoku. Na ul. Św. Rocha 3 mieszczą się również biura bezpłatnej pomocy prawnej i biuro projektu Miasta Białystok „Bon edukacyjny”. Ten efektowny odnowiony zabytek, znajdujący się w ścisłym centrum miasta, od kilku miesięcy tętni życiem. Z jednej strony – cieszy oczy mieszkańców i turystów. Z drugiej – pozwala białostoczanom w każdym wieku na aktywność i integrację, na które wcześniej brakowało miejsca i odpowiedniego zaplecza.

Drewniane chaty na Bojarach

Ważnym motywem w pracach rewitalizacyjnych w Białymstoku jest ochrona i ożywienie wielokulturowego dziedzictwa drewnianych Bojar – jednej z najstarszych części miasta. Sukcesywnie są remontowane i przywracane mieszkańcom poszczególne bojarskie chaty. Do 2015 roku drewniany budynek przy ul. Wiktorii 14 był w złym stanie technicznym. Dom przeszedł gruntowny remont. Został zakonserwowany, a całości nadano „wzornikowy” wygląd – z uwzględnieniem okiennic, drewnianej szalówki i dachówki. Tak ukierunkowane działania pozwoliły zachować klimat dawnych „drewnianych Bojar”. Również wewnątrz domu dominuje drewno. Wnętrze obejmuje pokój z aneksem kuchennym, 8 sypialni i 3 łazienki. Dom ma powierzchnię 230 m2, a działka wokół – 770 m2. Remont budynku kosztował 1 mln zł. Rewitalizacja tej nieruchomości to nie tylko jeden z elementów ratowania bojarskiego dziedzictwa. Jest to jednocześnie szansa na poprawę poziomu życia dzieci pozostających w pieczy zastępczej. Przekazanie budynku na potrzeby rodzinnego domu dziecka to krok w kierunku zwiększenia komfortu najmłodszych potrzebujących wsparcia białostoczan i ich opiekunów. Metamorfozę przeszła też inna bojarska chata – przy ul. Wiktorii 5. To budynek z 1912 roku o powierzchni 225 m2, wpisany do ewidencji zabytków. Również ta nieruchomość została poddana kompleksowym pracom remontowo-budowlanym. Zgodnie z zaleceniami konserwatorskimi podczas rewitalizacji został zachowany układ przestrzenny budynku i wystrój elewacji. Obecnie obiekt jest wyposażony we wszystkie media, wykorzystuje też odnawialne źródła energii (gazową pompę ciepła). Rewitalizacja przeprowadzona przez Miasto kosztowała 1 mln zł. Na początku 2017 roku budynek został przekazany jednostce samorządowej – Galerii im. Sleńdzińskich. – Nowe miejsce na kulturalnej mapie Białegostoku wpłynie zapewne na poszerzenie oferty kulturalnej naszego miasta. Przyczyni się także do integracji środowiska artystycznego, aktywizacji lokalnej społeczności Bojar oraz popularyzacji tej dziedziny sztuki, jaką jest fotografia. Budynek przy ul. Wiktorii stanowi przykład zrewitalizowanej bojarskiej chaty, która zyskała nową funkcję, nowe życie – powiedział prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski podczas uroczystego przekazania budynku Galerii Sleńdzińskich. Galeria wykorzystuje dom przy ul. Wiktorii 5 do organizacji wystaw fotograficznych, warsztatów i innych działań edukacyjno-kulturalnych. Oddanie chaty na cele kulturalne okazało się przysłowiowym „strzałem w dziesiątkę”. Z oferty galerii korzysta wielu białostoczan w pełnym przekroju wiekowym.

Rynek Kościuszki i Plac Jana Pawła II

Kilka lat temu w Białymstoku na nowo został zagospodarowany rynek miejski. Ta rewitalizacja była swego rodzaju rewolucją. Stworzenie projektu wymagało nie tylko wiedzy, ale też wrażliwości, wyobraźni i odwagi. Myślą przewodnią było utworzenie centralnego placu Białegostoku w miejscu byłego Skweru przy Rynku Kościuszki oraz pasażu pieszego wraz z przedłużeniem do placu przed białostocką katedrą. Celem tych działań miało być uaktywnienie i uatrakcyjnienie centrum miasta przy jednoczesnym zachowaniu historycznego układu rynku. W efekcie przestrzeń została estetycznie uporządkowana, a ciągi komunikacyjne zachowane. Cały czas trzeba było mieć na uwadze, że Rynek Kościuszki i Plac JPII przy Bazylice Archikatedralnej znajdują się w strefie ochrony konserwatorskiej, więc projekt musiał uwzględniać osiemnastowieczny kształt i główne osie kompozycyjne oraz widokowe rynku. W związku z tym owa przestrzeń została wpisana w większą całość – w główny trakt miejski – z dominantą budynku ratusza. Dzięki wielu zabiegom rynek ściśle nawiązuje do przeszłego wyglądu tego miejsca. Między innymi wzór i kolor posadzki podkreślają historyczny układ dróg. To ekspozycja dwóch traktów: Choroskiego i Suraskiego. Rysunek fundamentów w posadzce Rynku sygnalizuje lokalizację dawnej Wagi Miejskiej. W analogiczny sposób zostało wyróżnione miejsce, gdzie dawniej była zlokalizowana zbrojownia w sąsiedztwie budynku Archiwum Miejskiego. Ta widowiskowa rewitalizacja została w całości sfinansowana z budżetu miasta. Koszt inwestycji to prawie 13,5 mln zł. Więcej informacji o zrealizowanych i planowanych projektach rewitalizacji obiektów oraz przestrzeni miejskiej w naszym mieście można znaleźć na www.bialystok.pl.

Agnieszka Błachowska Departament Komunikacji Społecznej Urzędu Miejskiego w Białymstoku