Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju prowadzi prace nad nowymi regulacjami dla zawodów architekta i inżyniera budownictwa. Podobnie jak inne zawody zaufania publicznego, zawód architekta i zawód inżyniera budownictwa będą również uregulowane w odrębnych ustawach. To nadanie im odpowiedniej rangi i podkreślenie samodzielności i wzajemnej niezależności samorządów zawodowych. Od początku tych prac w formułowaniu rozstrzygnięć uczestniczą przedstawiciele środowiska. Bierzemy pod uwagę opinie i postulaty oraz analizujemy uwagi. Trwają prace nad ostatecznym kształtem projektów, który będzie wynikiem konsultacji i uzgodnień.
Zawody architekta i inżyniera budownictwa są w stosunku do siebie komplementarne. Architekci i inżynierowie budownictwa wykonują samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, uregulowane w ustawie – Prawo budowlane.
Przygotowanie projektów ustaw (w wersji przekazanej do konsultacji publicznych i uzgodnień) było poprzedzone wieloma spotkaniami zarówno z przedstawicielami Krajowej Izby Architektów RP jak i Krajowej Izby Inżynierów Budownictwa. Projekty przed ich publikacją zostały ponadto, poddane także pre-konsultacjom z obu samorządami.
Likwidacja specjalności architektonicznej
Co zyskuje architekt
Konsekwencją likwidacji uprawnień budowlanych w specjalności architektonicznej jest wprowadzenie tytułu zawodowego architekta, który będzie podlegać ochronie prawnej. Tytuł będzie przysługiwał osobie, która złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin architektoniczny przeprowadzany w izbie architektów. Uprawnienia zawodowe w zawodzie architekta zostały w projekcie sformułowane jako niepodzielne, reprezentowane przez posiadanie tego tytułu zawodowego.
Co zyskuje inżynier budownictwa
W związku z likwidacją specjalności architektonicznej zostanie rozszerzony zakres uprawnień budowlanych w specjalności konstrukcyjno-budowlanej bez ograniczeń. To możliwość projektowania oprócz konstrukcji obiektów również architektury niektórych obiektów. Najliczniejszą grupą wśród inżynierów budownictwa stanowią ci, którzy posiadają uprawnienia budowlane w tej właśnie specjalności.
Inżynier budownictwa nie będzie musiał zdawać egzaminu architektonicznego w izbie architektów. W momencie uzyskania uprawnień budowlanych w specjalności konstrukcyjno-budowlanej bez ograniczeń inżynier budownictwa będzie uprawniony również do projektowania w zakresie architektury obiektu budowlanego:
- zaliczonego do Kategorii III, o której mowa w załączniku do ustawy – Prawo budowlane, lokalizowanego na obszarze objętym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego i nie objętym ochroną na podstawie ustaleń tego planu lub przepisów odrębnych;
- o kubaturze do 1000 m³ lokalizowanych w zabudowie zagrodowej lub na terenie zabudowy zagrodowej.
Zakres uprawnień budowlanych w pozostałych specjalnościach (mostowej, drogowej, instalacyjnej, kolejowej, hydrotechnicznej) co do zasady nie uległ zmianie, a projektowanie w tych specjalnościach obiektów i kierowanie budową oraz innymi robotami budowlanymi pozostaje domeną inżynierów budownictwa.
Kierowanie robotami budowlanymi
Projekty zachowują dotychczasowy stan prawny w zakresie kierowania robotami budowlanymi. Zarówno inżynier budownictwa, jak i architekt mogą kierować robotami budowlanymi.
W projekcie ustawy o inżynierach budownictwa wprost zostało wskazane, że inżynier budownictwa, w zakresie posiadanych uprawnień budowlanych, jest uprawniony do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (jedną z tych funkcji jest kierowanie budową lub innymi robotami budowlanymi), na zasadach określonych w ustawie o zawodzie oraz w ustawie – Prawo budowlane. Zatem, nie ma wątpliwości, że inżynierzy budownictwa są uprawnieni do wykonywania tych funkcji w zakresie kierowania budową lub robotami budowlanymi. Projekt ustawy o inżynierach budownictwa określa zakresy uprawnień budowlanych w poszczególnych specjalnościach, w ramach których nabywający je inżynier budownictwa uprawniony jest zarówno do projektowania, jaki kierowania robotami budowlanym (a więc także budową jako jednym z rodzajów takich robót) w danym zakresie.
Architekt będzie mógł pełnić samodzielną funkcję techniczną w budownictwie polegającą na kierowaniu budową lub robotami budowlanymi tylko w zakresie w jakim roboty te nie są zastrzeżone dla osób posiadających uprawnienia budowlane w odpowiednim zakresie i specjalności oraz pełniących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, zgodnie z ustawą o inżynierach budownictwa, a więc dla inżynierów budownictwa.
W projektowanym stanie prawnym kierownik budowy (niezależnie od tego czy jest inżynierem budownictwa, czy architektem), w zakresie w jakim sam nie posiada uprawnienia do kierowania konkretnymi robotami, będzie miał obowiązek zapewnienia przy wykonywaniu tych funkcji kompetentnych osób – takich, które posiadają uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności.
Mimo, że zawód architekta i zawód inżyniera budownictwa uregulowane będą w odrębnych ustawach nie ma wątpliwości, że osoby wykonujące te zawody będą zobowiązane do ścisłej współpracy w ramach procesu inwestycyjno-budowlanego przy wykonywaniu samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, w tym w szczególności w zakresie sprawowania funkcji kierownika budowy.
Nowe uregulowania
- Wprowadzenie jednej odpowiedzialności dyscyplinarnej członków samorządów architektów i inżynierów budownictwa wykonujących zawód architekta lub inżyniera budownictwa w miejsce obecnie obowiązującej odpowiedzialności zawodowej w budownictwie oraz odpowiedzialności dyscyplinarnej członków samorządów zawodowych
- Samodzielne funkcje techniczne w budownictwie – katalog zamknięty, dodatkowo poszerzony o sporządzanie opinii technicznych i rzeczoznawstwo budowlane.
- Rzeczoznawstwo budowlane; ekspertyzy – rzeczoznawstwo budowlane zostanie przywrócone do katalogu samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie.
- Kwestie rzeczoznawstwa budowlanego uregulowane będą w ustawie – Prawo budowlane. Rzeczoznawstwo budowlane będzie obejmować sporządzanie: opinii technicznych, ekspertyz technicznych, ocen i zaleceń w zakresie projektowania i stosowania rozwiązań technicznych w odniesieniu do obiektów wpisanych do rejestru zabytków lub obszarów objętych ochroną konserwatorską.
- Ustawiczne kształcenie – projektowane ustawy zakładają wprowadzenie dla członków izby architektów/inżynierów budownictwa obowiązku doskonalenia kwalifikacji zawodowych oraz odbywania wymaganych szkoleń uzupełniających. Do zadań Krajowych Rad Izb będzie należeć koordynowanie doskonalenia kwalifikacji zawodowych członków izb oraz uchwalanie trybów i zakresów szkoleń uzupełniających. Z kolei zapewnienie ustawicznego doskonalenia kwalifikacji zawodowych członków izb oraz organizowanie szkoleń uzupełniających będzie należeć do obowiązków okręgowych rad izb.
- Kodeks etyki zawodowej – Projektowane ustawy zakładają wprowadzenie kodeksu etyki zawodowej i nakładają na członków izb architektów i inżynierów budownictwa obowiązek jego przestrzegania. Opracowanie projektu kodeksu etyki zawodowej i przedstawienie go do zaopiniowania ministrowi właściwemu do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa będzie należeć do zadań Krajowych Rad Izb, a uchwalany będzie przez Krajowe Zjazdy Izb.
- Patron – projekty ustaw zakładają, że praktyka (zarówno projektowa jak i na budowie) odbywana będzie pod kierunkiem patrona. Patronem będzie mogła być osoba będąca członkiem samorządu zawodowego i posiadająca, w zależności od rodzaju praktyki, tytuł zawodowy architekta (albo uprawnienia w specjalności architektonicznej) lub odpowiednie uprawnienia budowlane, od co najmniej 5 lat.
- Standardy praktyki zawodowej – zgodnie z projektowanymi ustawami praktyka zawodowa będzie musiała spełniać kryteria jakościowe określone w standardach praktyki zawodowej, które określone będą przez Krajowe Rady Izb.
