Budownictwo drewniane – architektura przyszłości?

Ponoć rękopisy nie płoną. A drewno? Okazuje się, że nowoczesne technologie drewniane łamią stereotypy i nie poddają się łatwo potędze ognia. Jakie cechy drewna sprawiają, że projektant może się w tym materiale zakochać? Które ze współczesnych technologii drewnianych mogą się okazać rewolucyjne na szeroką skalę? Gdzie (w jakich obszarach architektury i designu) drewno zyskuje dziś nowe możliwości zastosowania?

Drewno to materiał naturalny, znany i stosowany w budownictwie od początków cywilizacji. Architekci w każdej epoce stosowali je we wszystkich typach budynków. Nic w tym dziwnego, bo to piękne, trwałe, wytrzymałe, miłe w dotyku tworzywo. W XXI wieku, gdzie rozwój technologii nabrał dużego tempa, a beton, stal, aluminium, plastik stały się podstawą nowoczesnego budownictwa, wydawałoby się że łatwopalne drewno w architekturze to już przeżytek. Nic bardziej mylnego!

Wraz z rozwojem obróbki i technologii drewna klejonego ten materiał wraca do łask. Problemy, z którymi kiedyś zmagali się wykonawcy, związane z wysoką wilgotnością, niestabilnością wymiarową, łatwopalnością tego surowca – nie stanowią już zagrożenia.

Budownictwo drewniane to architektura przyszłości – nie narusza równowagi ekologicznej oraz zapewnia odpowiednią izolację termiczną i wilgotność, a pozostałości materiałów po rozbiórce można wykorzystać ponownie lub przetworzyć bez znacznej szkody dla środowiska.

Biuro Echo Investment to dowód na elastyczność drewna jako materiału, na bogactwo możliwości, które daje. Tu trzeba wymienić firmę Morrow Woods – wszystkie meble i okładziny drewniane w tym wnętrzu to ich dzieło.

Stałe elementy zabudowy musiały zostać wykonane z materiałów trudnozapalnych: płytMDF i sklejki. Tak byłom.in. w przypadku instalacji na suficie lobby, składającej się z 840 modułów w 36 kształtach. Już ich wykonanie było wyzwaniem, a warto też wspomnieć, że mają one customowy system mocowania. W instalacji są zintegrowane oświetlenie, nagłośnienie i rzutnik multimedialny.

Morrow Woods wykonało według naszych projektów toczone oraz fornirowane nogi stołów. Inna ciekawa technologia to nadruk na drewnie – tak można dyskretnie wprowadzić do wnętrza np. branding czy oznakowanie. Warto też wspomnieć o rozwiązaniach akustycznych z drewna – perforowanych okładzinach ściennych, sufitach lamelowych i płytach z wełny drzewnej na sufitach focus roomów oraz stref open space.

Zależało nam, by w projektowaniu wnętrz Hotelu Nobu zachować jakość i elegancję, posługując się z umiarem różnymi materiałami. Szukając mocnych zestawień, a także wyraźnych kontrastów, równoważyliśmy surowość betonu konstrukcyjnego ciepłem naturalnego drewna, które pojawia się na podłogach oraz w detalu wykończeń. Ten duet daje poczucie harmonii i kontaktu z naturą. Sięgnęliśmy też po oszczędne w formie kamień oraz szkło. Prawdziwość i szczerość tych materiałów pozwoliła nam wpisać się wnętrzami w klimat architektury japońskiej oraz nawiązać do serca hotelu – Restauracji Nobu. Umiaru szukaliśmy również w dobieraniu faktur i dekoracji, aby uzyskać minimalizm tak bardzo charakterystyczny dla kultury japońskiej.

Wnętrza Nobu to jednocześnie opowieść o XXI-wiecznej Warszawie: otwartej i różnorodnej. Udało się stworzyć miejsce stanowiące etap podróży oraz budujące nowe doświadczenia: smaki, zapachy, obrazy.

Z kolei biura firmy TDJ, zlokalizowane na 6. piętrze biurowca .KTW, powstawały w ścisłym założeniu, aby ich charakter wyrażał najważniejsze wartości firmy. Funkcjonalność, elegancja, prostota i najwyższa jakość zastosowanych rozwiązań znalazły swoje odzwierciedlenie we wszystkich aspektach prac projektowych. Istotne założenie opierało się również o zasadę kontrastów, tworząc balans pomiędzy zróżnicowanymi materiałami oraz fakturami.

Jednym z charakterystycznych elementów aranżacji wnętrza stała się okładzina z deski palonej. To wykończenie wykonane według tradycyjnej japońskiej metody wypalania – Shou Sugi Ban, która w Japonii jest stosowana od stuleci. Zwiększona trwałość i ochrona drewna to pierwotne powody jego opalania, jednak walory estetyczne, autentyczność oraz wyrazista faktura stały się inspiracją do projektu wnętrza. Czarną deskę zestawiono w projekcie z drewnem w naturalnym wybarwieniu i bielą ścian oraz surową strukturę z ciepłymi odcieniami miedzi.

Do pomieszczeń wprowadziliśmy dużo zieleni, która z części wspólnej rozkrzewia się i wizualnie łączy z przynależnym do niej tarasem.

Zawsze podkreślam, jak ważnym materiałem jest dla mnie drewno – w pewnym sensie początki mojej projektowej pracy były związane właśnie z nim. W młodości dużo czasu spędzałem w stolarskiej pracowni mojego ojca. Pracując tam, odkryłem w sobie wielką pasję do drewna. Tam też powstawały debiutanckie projekty, w których drewno grało główną rolę. Stolarstwo nauczyło mnie szacunku do drewna, umiejętności jego obróbki. W warsztacie tworzyłem własne meble. Drewno to niezwykle plastyczna materia, a zarazem rzecz subtelna, piękna w swej naturalnej prostocie, a także wyjątkowo trwała. Wykorzystuję je nie tylko w projektach architektonicznych czy ekspozycyjnych – jak w obiektach edukacyjnych i wystawienniczych w parku rekreacyjnym Zoom Natury w Janowie Lubelskim czy na wystawie stałej Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie. Pod szyldem Nizio Interior wciąż powstają autorskie meble, np. stoły, hokery czy fotele, których drewno jest głównym budulcem.

Drewno pobudza kreatywność i inwencję twórczą, daje ogromną przestrzeń do kształtowania nowych rozwiązań oraz wyzwala w nas pozytywne emocje i skojarzenia. To materiał, który pomaga budować więź z naturą. Dzięki takim cechom praca z drewnem już na etapie projektowania dostarcza wiele satysfakcji. Drewno ma wiele zalet, lecz jest materiałem wymagającym. Projektując i wykonując z drewna, musimy wykazać się dużą wiedzą materiałową, strukturalną, a także wnikliwością w porównaniu do innych materiałów stosowanych w technologiach murowanych. Projekty z drewna są złożone – ściany nie są jednorodną masą, lecz układem, dzięki czemu budynek zyskuje dodatkowe poziomy hierarchii strukturalnej. Jednym słowem – prawidłowo zaprojektowane i wykonane obiekty drewniane są bardziej wyrafinowane. W projekcie House of Light and Shadow zanika granica pomiędzy układem strukturalnym a wnętrzem. Drewniane, powtarzalne kolumny konstrukcyjne przekształcają się w elementy wyposażenia. XXI wiek będzie należeć do drewna oraz powstałych z niego zaawansowanych materiałów kompozytowych. Potwierdzeniem może być fakt zaplanowania na 2023 rok misji demonstracyjnej pierwszego na świecie drewnianego satelity opracowanego przez naukowców z Uniwersytetu w Kioto w Japonii.

Zanim wybudowano w Tychach Browar Obywatelski, na polnej łące rosło drzewo. Z niego właśnie – lub z innego całkiem niedaleko – postawiono potężne drewniane słupy podtrzymujące strop budowli. Z mniejszych kawałków powstały okna. Po latach część budynku popadła w ruinę, a ogromne belki i małe okna ułożono w wielki stos, którego jednak nie spalono ani nie pozwolono mu gnić. Drewno czekało pod dachem na lepszy czas. W zeszłym roku znów przybrało kształt – tym razem niewielkiego pawilonu na terenie Browaru. Dwa tygodnie czyszczono je, wyrywano wielkie zardzewiałe gwoździe, szlifowano, myto, malowano. Belki ponownie stały się konstrukcją, na której wsparła się ażurowa struktura ze starych okien. Znalezione w stosie deski (może po starej podłodze?) stały się donicami dla zielonych pnączy. Patrzyliśmy na nierówności, resztki białego wapna i ślady po gwoździach z satysfakcją. I myśląc… jest nie tylko piękniej, ale chyba i mądrzej? Opowieść o drewnie, które posłużyło do budowy Green Pavillion – instalacji powstałej w ramach międzynarodowych warsztatów MEDS 2021. Tutorzy: Barbara Płonczyńska, Dominika Ufnal, Nicolas Boscoboinik.

Fot. w nagłówku: Przyszła siedziba firmy ITA TOOLS w Wieliczce, biurowiec w konstrukcji drewnianej. Projekt: APA Wojciechowski Architekci / Fot. arch. APA Wojciechowski Architekci