Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku

Trudna historia pełna emocji, które malowane są światłem

Jak oddać historię ludzi, którzy od końca XVI aż do połowy XX wieku skazywani byli na zsyłkę w odległe, zimne i nieprzyjazne rejony Rosji, a później ZSRR? Jak uczcić pamięć tych, którzy zginęli z głodu, wyczerpania, chorób lub z ręki oprawców? Dla projektantów takie realizacje jak Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku to prawdziwe wyzwanie. Architekt Jan Kabac funkcjonalne rozwiązania budynku połączył z konceptem artystycznym, który za pomocą rozwiązań oświetleniowych marki TRILUX maluje emocje tego trudnego okresu polskiej historii.

Przymusowe zesłania w odległe, zimne i nieprzyjazne rejony Rosji, a potem ZSRR. Trauma rozstania z rodziną, głód, choroby i skrajne wyczerpanie. Jak architektonicznie oddać tak trudny rozdział polskiej historii?

– Gdy przystępuje się do zaprojektowania muzeum, powstaje dylemat: czy architektura ma być tłem dla tego, co prezentowane jest na ekspozycjach, czy też ma samodzielnie przemawiać do emocji odbiorców? Doszedłem do wniosku, że w tym przypadku architektura musi przemówić językiem symboli –mówi Jan Kabac, uznany architekt z firmy ARKON, który odpowiadał za całościową koncepcję architektoniczną projektu.

Po zmierzchu, kiedy wokół Muzeum zalega ciemność, podejście to widać jak na dłoni. Prowadząca do budynku droga jest wyznaczona zamontowanymi nisko nad ziemią oprawami TRILUX Pareda Slim, które oświetlają jedynie samą jej nawierzchnię. Jest ona również symbolem innej ścieżki – tej, którą musieli pokonywać więźniowie zsyłani na Syberię.– Kroczący drogą zyskują przestrzeń do rozmyślań o losie tych, którzy drogę pokonali tylko w jedną stronę –dodaje architekt.

Jak wyjaśnia Michał Siemion, który z ramienia Centrum Informatyki ZETO SA z Białegostoku odpowiadał za realizację projektu oświetleniowego, zamierzonego efektu nie osiągnięto by bez doboru właściwych opraw.

– Dzięki zastosowaniu projektorów TRILUX Faciella oraz diodowych opraw słupkowych TRILUX 8851 byliśmy w stanie podkreślić monumentalny charakter budynku. Styl opraw i barwa światła doskonale zaakcentowały nowoczesny charakter tej części budynku, którą wykonano z betonu i stali nierdzewnej –tłumaczy Michał Siemion.

Główny, najwyższy fragment muzeum od środka oświetlono za pomocą opraw ściennych TRILUX Skeo Q oraz umieszczonych na wysokości 13 metrów regulowanych opraw typu downlight Canilo. Nowoczesny charakter muzeum podkreślają także oprawy liniowe. Zamontowano je przy ścianach z betonu i stali nierdzewnej, wydobywając w ten sposób ich surowy charakter, ale także nawiązując do chłodnego klimatu Syberii. Muzeum Pamięci Sybiru ulokowane jest w jednym z przedwojennych magazynów wojskowych, bezpośrednio przylegającym do bocznicy kolejowej dawnego Dworca Poleskiego. Tu właśnie, w latach 1940–1941 oraz w 1944 roku, Sowieci ładowali do wagonów mieszkańców. Te oryginalne elementy architektury zostały przez architekta wpisane w całościowy projekt i wykorzystane jako symboliczne punkty. Tu także zastosowano projektory TRILUX Faciella, co pozwoliło wydobyć z podświetlanych obiektów dramatyzm. Wydajność projektorów, przy jednoczesnej energooszczędności, jak również ręcznie regulowany kąt nachylenia, ułatwiły instalatorom precyzyjne oddanie wizji architekta.

– Stojący na torach autentyczny rosyjski wagon z 1892 roku nawiązuje do historycznych wywózek, które odbywały się właśnie drogą kolejową –tłumaczy Jan Kabac. Dwuosiowy pojazd to tzw. tiepłuszka – stoi dziś wewnątrz budynku Muzeum, na torach ciągnących się wzdłuż starej bocznicy. Stanowi symboliczną bramę, przez którą przechodzą wszyscy zwiedzający wystawę, i przywodzi jednocześnie na myśl pamięć tamtych dramatycznych chwil, kiedy to zesłańcy żegnali swoje dotychczasowe życie.

Uzupełnieniem symboliki budynku są otaczające go charakterystyczne stalowe słupy. Z jednej strony nawiązują one do lasów Syberii, które szczelnie odgradzały więźniów od świata, który znali wcześniej. Z drugiej, jak wyjaśnia architekt, podkreślają masowość tragedii, która dotknęła Sybiraków. – Słupy te nocą oświetlone są oprawami montowanymi w gruncie, przez co światło pada na nie od dołu. Daje to zjawiskowy efekt podkreślający symbolikę istnień ludzkich, które w jednej chwili zostały zamrożone –mówi architekt. Efekt ten uzyskano przy użyciu opraw TRILUX 8511RBS3L.

– Wszystkie nasze projekty realizowane są z pasji do światła i tę pasję widać w realizacji Muzeum Pamięci Sybiru. Ten projekt pokazuje, jak ważną rolę odgrywa światło, na które na co dzień nie zwracamy uwagi, a to ono wpływa na nasze emocje, odbiór sytuacji czy miejsca. Cieszymy się, że zostaliśmy partnerem tak ważnego przedsięwzięcia, a nasze oprawy stały się elementem wspaniałej wystawy, w której światło tworzy charakter miejsca. Tutaj emocje malowane są światłem – podsumowuje Arkadiusz Lewenko, General Manager Central & Eastern Europe TRILUX.

Muzeum Pamięci Sybiru to miejsce, w którym ożywa historia pełna ludzkich dramatów. Projekt architekta Jana Kabaca wsparty rozwiązaniami oświetleniowymi marki TRILUX pozwala zanurzyć się w ten trudny kawałek polskiej przeszłości i kontemplować cierpienie oraz walkę o przetrwanie. Emocje malowane są tutaj światłem.