Architektura na finiszu. Architektura na starcie

Architektura to jest never-ending story. Dlatego otwierając rok 2024, na łamach „Buildera” zapytaliśmy architektów zarówno o architekturę na starcie (jakie wyzwania i trendy będą wyznaczać rozwój architektury w tym roku oraz jakie są rokowania co do nadchodzących 12 miesięcy), jak i o architekturę na finiszu (które z projektów przygotowanych prze pracownie zmaterializują się w 2024 roku albo przynajmniej będą w zaawansowanej fazie budowy). Zebraliśmy bogaty materiał, dlatego fragmenty wypowiedzi i wybrane wizualizacje publikujemy w druku, jednocześnie gorąco Państwa zachęcając, do zapoznania się z pełną wersją na builderpolska.pl. Wystarczy zeskanować kod QR.

MACIEJ MIŁOBĘDZKI
JEMS Architekci

Myślę, że w kolejnym roku tendencje do komercjalizacji „architektury reakcji na globalne kryzysy” będą umacniać się w sferach technokratyczno-legislacyjno biznesowych. Projekty domów, które mogą funkcjonować bez wsparcia coraz bardziej nawarstwiających się, złożonych lecz nietrwałych i uzależnionych od energii technik pozostaną niszowymi formami uprawiania naszej profesji. Na powszechną świadomość potrzeby zmiany paradygmatu współczesnej architektury, uczynienie jej bardziej otwartą, odbudowującą liczne sieci powiązań w świecie przyrodniczym, fizycznym, społecznym przyjdzie nam jeszcze poczekać. Nasze przyszłoroczne realizacje choć nie oznaczają radykalnego odwrotu od „architektury izolacji” dają rozmaite powody do satysfakcji. Pierwsza zagraniczna realizacja – Ambasada RP w Berlinie, jej wieloplanowa, tektoniczna formuła ma szanse pozostać trwałym (a więc ekologicznym) elementem pejzażu historycznego centrum miasta. Budowany w zespole „Domu Słowa Polskiego” na warszawskiej Woli biurowiec wykorzystuje naturalne, zróżnicowane warunki operacji słonecznej, oddziaływania wiatru, retencji wody. Zapoczątkowuje tez proces adaptacji przemysłowej zabudowy na cele publiczne, kulturalne, parkowe. Domy mieszkalne wznoszone przy ul. Solnej w Poznaniu, których, akumulujące ciepło i chłód masywne mury meandrują w starym ogrodzie stworzą, mamy nadzieję, przyjazny klimat, atmosferę wnętrz i otoczenia budowli.

DOROTA SIBIŃSKA
xystudio

Wydaje mi się, że rozwój zacznie nam coraz bardziej wyznaczać AI. Tempo w jakim rozwija się sztuczna inteligencja jest zatrważające. W prosty sposób w kilka sekund możemy prosić o wygenerowania koncepcji dowolnego budynku, w zamian otrzymując kolorowe, realistyczne wizualizacje. Nie są to gotowe projekty, ale gotowe spójnie stylistycznie koncepcje będące kompilacją tego co już zostało zaprojektowane i udostępnione w sieci. Przed nami sprawdzian, czy będziemy potrafili mądrze z nich korzystać. W nadchodzącym roku przede wszystkim zostanie oddane do użytkowania Centrum Aktywności Międzypokoleniowej przy ulicy Korotyńskiego w Warszawie – to trudna budowa, która trwa już dwa lata i jest na ukończeniu, czekamy na to utęsknieniem. W III kwartale zakończą się też prace nad przedszkolem w Bydgoskim Parku  Przemysłowo Technologicznym, którego budowę opóźniła pandemia. Czekamy też na „Park 7 spotkań” w Wilanowie – 5000 m2 urządzonej zieleni z biocenotycznymi oczkami wodnymi i ponad 100 nowymi drzewami. W roku 2024 nasze przedszkole Kido w Aleksandrowie Łódzkim powita brata. Już trwają prace budowlane nad 6-odziałowym przedszkolem, tym razem w całości z CLT. Ruszają również przetargi na budowę Kulturoteki w dzielnicy Wesoła i proekologiczne przedszkole w Ostrołęce. W 2024 roku dużo się będzie u nas działo.

dr inż. arch. MICHAŁ GRZYMAŁA-KAZŁOWSKI
Archimed

Nowy rok 2024 wydaje się być rokiem wielkich szans związanych z uruchomieniem funduszy unijnych, przeznaczonych m.in. na transformacje energetyczne i prawdopodobnie modernizacje szpitali. Szpitale, jako obiekty zużywające ogromne ilości energii, powinny być optymalizowane zarówno technicznie, jak i funkcjonalnie, tak by móc przyjmować najnowsze zdobycze medycyny. Tu niezbędna jest praca architektów i pracowni takich jak nasz Archimed, wyspecjalizowanych w tej dziedzinie projektowania.

Buduje się obecnie nasz projekt Dolnośląskiego Centrum Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży w Lubinie, a projekt rozbudowy Mazowieckiego Centrum Neuropsychiatrii dla dzieci i młodzieży w Józefowie czeka na pozwolenie na budowę. Dolnośląskie Centrum Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży w Lubinie to obiekt łączący w sobie zarówno strefę terapii, szkołę, jak i część szpitalną przeznaczoną dla dzieci i młodzieży z problemami natury psychicznej – 1. etap jest obecnie w fazie odbiorów, 2. etap będzie ukończony w 2024 roku. Projekt rozbudowy Mazowieckiego Centrum Neuropsychiatrii dla dzieci i młodzieży w Józefowie czeka na pozwolenie na budowę.

Dolnośląskie Centrum Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży w Lubinie to obiekt łączący w sobie zarówno strefę terapii, szkołę jak i część szpitalną przeznaczone dla dzieci i młodzieży z problemami natury psychicznej – 1 etap jest obecnie w fazie odbiorów, II etap będzie ukończony w 2024 r.

Projekt rozbudowa Mazowieckiego Centrum Neuropsychiatrii dla dzieci i młodzieży w Józefowie czeka na pozwolenie na budowę. Obiekt, poza poradniami, szkołą i oddziałami pobytowymi będzie zawierał unikalny ośrodek zdrowia psychicznego małego dziecka.

ŁUKASZ RAYSS
Rayss Group

Zrozumieć triadę Witruwiusza. Przedefiniować ją i zadać sobie pytanie oznacza ona we współczesnym świecie i współczesnej architekturze? Do czego nas jako architektów obliguje i jakie niesie ze sobą wyzwania?

Sposób naszego myślenia i tworzenia obiektów i założeń architektonicznych musi się zmienić. Musimy zacząć traktować działo naszych umysłów i rąk jako integralną część ekosystemu. Zrozumieć cykl obiegu materii, zrozumieć na czym naprawdę polega ślad węglowy i spróbować znaleźć odpowiednie miejsce dla architektury. Wytwarzamy i konsumujemy coraz więcej i nie stać nas na ruchy zachowawcze – panele fotowoltaiczne jako powszechnie stosowane w architekturze są bardzo ważne ale nie stanowią rozwiązania naszych problemów.

Daleko mi oczywiście od marginalizowania piękna, jest ono potrzebne do życia jak powietrze, ale czy na pewno prawidłowo rozumiemy trwałość i użyteczność w architekturze? Czy dzisiaj trwałość oznacza jak najdłuższy czas życia obiektu w konkretnej funkcji, czy może jednak elastyczność funkcji i celowe ograniczanie jej czasu trwania tak aby z wykorzystaniem odzyskanych materiałów dostosowywać obiekty do zmieniających się potrzeb jest nowym rozumieniem witruwiańskiej triady?

Aby dokonać zmian w architekturze i podołać nadchodzącym wyzwaniom musimy się otworzyć. Schować głęboko nasze wybujałe architektoniczne ego, przestać udawać, że się na wszystkim znamy i poszukać partnerów, którzy rozumieją zachodzące w przyrodzie procesy i pomogą nam je wdrożyć. Partnerów, z którymi stworzymy doskonale funkcjonujące zespoły projektowe, które z kolei jeżeli trafią na odpowiednich inwestorów, doprowadzą do znalezienia właściwego miejsca architektury w ekosystemie.

Znalezienie odpowiedniego balansu w witruwiańskiej triadzie jest dziś wyzwaniem dla architektów.

DOROTA SZLACHCIC
Szlachcic Architekci

Jako architekt na co dzień zajmujący się projektami biologicznymi widzę olbrzymie zainteresowanie obiektami, w których można mieć kontakt z naturą, którą sami zniszczyliśmy. Niestety w XXI wieku jedynymi bezpiecznymi miejscami, w których krytycznie zagrożone gatunki mogą przetrwać, są instytucje naukowo-badawcze, ogrody zoologiczne i oceanaria, które promują ochronę różnorodności biologicznej i pozwalają odwiedzającym cieszyć się bliskim kontaktem z podwodnym światem, ocalałą przyrodą. Jednocześnie są zeroemisyjne energetycznie, co wyznacza nowe standardy w projektowaniu.

Jednym z najważniejszych projektów, które w przyszłym roku zostaną zrealizowane, będzie zmodernizowane zoo w Hodoninie w Czechach, zniszczone 2 lata temu przez tornado. Na razie powstaje pierwszy etap tego projektu, z antylopami i surykatkami. Właśnie rozpoczyna się budowa kolejnego fragmentu osiedla wzorcowego Kosmos – Nowe Żerniki. Nam, architektom, nie chodziło o wielką architekturę, tylko o więzi międzyludzkie, rozmowy i zakupy, które można załatwić na bazarku, z sąsiadami na wspólnym grillu. Zapachy, małe sprawy, kawa w dresie i raczej mikrokosmos Normana Daviesa niż kosmiczną architekturę. Oprócz projektów biologicznych i mieszkaniowych, czekamy też na rozpoczęcie budowy dwóch projektów lotniczych i sportowych.

ROBERT KONIECZNY
KWK Promes

Słowo „trendy” w odniesieniu do czasów, w których przyszło nam żyć, wydaje mi się nie do końca właściwe, a perspektywa jednego roku musi zamienić się w konieczność znalezienia wizji na dziesięciolecia. Zmiany klimatyczne, do których architektura i jej eksploatacja wciąż się przyczyniają, wymuszają znalezienie nowych recept na to, jak teraz projektować i budować, by ten stan rzeczy zmieniać. Zawsze zazdrościłem modernistom, że dane im było „zmieniać świat”, wymyślając niemalże wszystko od nowa. Moim marzeniem było, żeby móc czegoś takiego doświadczyć. Jestem przekonany, że ten moment właśnie następuje, a architektura będzie musiała się zmienić, może nawet dużo bardziej niż sto lat temu, byśmy w ogóle mogli przetrwać.

W czeskim Przyborze zmieniamy dawną fabrykę sukna w ekonomiczne mieszkania dla młodych ludzi i ich rodzin. Celem tego projektu jest zapobieganie procesowi wyludniania się miasta, w którym nadal są dobre perspektywy do życia. Projekt w Przyborze jest przykładem tego, jak w KWK Promes w obecnym czasie podchodzimy do kolejnych tematów projektowych. Jeżeli tylko można, wybieramy przebudowy dawnej substancji zamiast stawiania czegoś od nowa. Szczególnie cieszy mnie więc Główna Nagroda Nadzwyczajna przyznana dla Galerii PLATO od Narodowego Instytutu Ochrony Zabytków Czeskich – Patrimonium Pro Futuro. Pokazuje ona, że można z powodzeniem łączyć nowe ze starym nie niszcząc tego zabytkowej tkanki a przed takimi wyzwaniami coraz częściej będą właśnie stali konserwatorzy na całym świecie. Adaptacja starych budynków do nowych funkcji to jedna z dróg, którą będziemy teraz podążać.

MAREK BULAK
Bulak Projekt

Myślę, że jednym z większych wyzwań dla projektantów w nadchodzącym roku będą ostatnie zmiany ustaw i przepisów. Poruszanie się po minowym polu interpretacji, prowadzenie po nim inwestorów, uzależnienie od wyszukiwarki znajdującej precedensowe wyroki sądów to proza zawodu architekta. Nie ogranicza to na szczęście wyobraźni artystycznej. Koniunktura na zamówienia projektów utrzymuje się od dosyć dawna na wysokim poziomie. Po załamaniu się dostępności kredytów inwestorzy nie zatrzymali prac nad dokumentacjami, traktując zastój jako chwilowy. Obecnie dostrzegamy ponowne ożywienie inwestycyjne.

W przyszłym roku spodziewamy się uruchomienia albo zaawansowania kilku naszych inwestycji. Jedną z ciekawszych będzie siedziba firmy realizującej obiekty w konstrukcji stalowej. Liczymy, że nabierze rozpędu rewaloryzacja pięknej Elektrociepłowni Szombierki, której projekt właśnie kończymy. Będzie trwała lub kończyła się realizacja kilku osiedli i parków handlowych. Oddany zostanie budynek apartamentowy przy rondzie Wiatraczna w Warszawie i ostatni etap Tobaco Park w Łodzi.

KONRAD KRUSIEWICZ
The Design Group

Moim zdaniem, w 2024 roku architektura będzie głęboko kształtowana przez neuroróżnorodność i inkluzywność, stającymi się kluczowymi elementem debaty w naszej branży. Wierzę, że temat ten skłoni wiele osób do jeszcze bardziej świadomego integrowania zasad i rozwiązań sprzyjających budowaniu możliwie najlepszego środowiska pracy. Czuję też, że co raz więcej firm świadomie wybiera powrót do wysokiej jakości biur. Jednocześnie przyznam, że gro naszych Klientów zwraca szczególną uwagę na ekologię i społeczną funkcję przestrzeni pracy – często wręcz stają się one głównymi wytycznymi projektu. Cieszymy się, że w przyszłym roku prezentować będziemy wiele realizacji, w których aspekty te mocno się wyróżniają – w tym między innymi imponujący budynek dla firmy Klimatherm, o powierzchni niemal 30 000 m2, spełniający najwyższe standardy budownictwa proekologicznego i wymagania certyfikacji LEED. Pokażemy również biura dla banków, firm FMCG i Big Pharma. Rok 2024 będzie obfitował w wyzwania projektowe – zaczynamy go zadaniami o łącznej powierzchni ponad 50 000 mkw. Część z tych projektów zacznie być realizowana już w połowie przyszłego roku.

ROBERT STRZEŃSKI
Horizone Studio

W nadchodzącym roku impulsem rozwoju branży architektonicznej będzie w dalszym ciągu budownictwo mieszkaniowe, głównie z uwagi na fakt deficytu lokali mieszkalnych, a także kontynuację programu Bezpieczny Kredyt 2%, który znacząco rozgrzał ten rynek. Jeśli środki z KPO zostaną odblokowane spodziewam się również uruchomienia zamówień publicznych, które stałyby się drugim motorem napędzającym rynek architektoniczno-budowlany. Wiodącym trendem pozostanie również wzmagający się nacisk na zrównoważony rozwój. W pracowni Horizone Studio od lat projektujemy zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju.

W inwestycji Apartamenty Dębowa, której budowa ruszyła w 2023 roku w Łodzi, zastosowano szereg „zielonych” rozwiązań. Podobne wprowadzono w dobiegającej końca krakowskiej inwestycji Rydlówka 40 dla Nokturn Deweloper. W 2024 roku zakończy się również budowa dużego osiedla ATAL Nowe Miasto Polesie (etap 3A i 3B) w Łodzi. Jednym z atutów tej inwestycji jest mnogość zielonych terenów rekreacyjnych. Wewnątrz kompleksu znajdą się liczne nasadzenia z drzewami, które staną się prywatnymi przestrzeniami służącymi rekreacji i sprzyjającymi nawiązywaniu relacji sąsiedzkich.

WOJCIECH WITEK
Iliard Architecture & Interior Design, Reesco Hospitality

Rok 2024 przyniesie w dziedzinie architektury wyzwania oraz nowe trendy, które będą miały kluczowe znaczenie dla jej rozwoju. Przede wszystkim, coraz większą wagę zyskują wymagania związane z ESG, w tym działania na rzecz ograniczenia śladu węglowego. To kierunek, który wyznacza przyszłość naszej branży, wprowadzając innowacje i zmieniając podejście do projektowania. Drugim istotnym trendem – poniekąd połączonym z tym  pierwszym – jest rosnąca chęć inwestorów do wykorzystania i przekształcania istniejącej tkanki budowlanej – tzw. adaptive re-use. Coraz częściej stawiamy na dostosowanie istniejących przestrzeni do nowych wymogów programowych i funkcjonalnych, co jest odpowiedzią na zmieniające się potrzeby rynku i świadomość ekologiczną. W nadchodzącym roku nasza pracownia z niecierpliwością oczekuje realizacji kilku projektów. Pierwszy z nich to projekt wnętrz na Wyspach Owczych, gdzie mamy przyjemność projektować części wspólne narodowej areny rozgrywek piłki ręcznej. To dla nas wielkie wyróżnienie i wyzwanie, by połączyć funkcjonalność z unikalnym stylem reprezentującym kulturę i charakter regionu. Kolejnym projektem, który ma szansę ujrzeć światło dzienne, jest duży akademik i mieszkania na wynajem w Krakowie. Projekt zakłada stworzenie około 400 jednostek mieszkalnych, co stanowi odpowiedź na rosnące potrzeby rynku mieszkaniowego w tym dynamicznie rozwijającym się mieście. Nie możemy również pominąć projektu wnętrz Radisson BLU w budynku Porsche Tower w Stuttgarcie. To wyjątkowe przedsięwzięcie, które łączy w sobie luksus i nowoczesność, będąc jednocześnie wyrazem naszego zaangażowania w tworzenie przestrzeni, które są zarówno funkcjonalne, jak i estetycznie zadowalające.

JOANNA I WOJCIECH MAŁECCY
MAŁECCY biuro projektowe

Trendy dizajnerskie – miękko, domowo, przytulnie, bardziej odpoczynek niż agresywna motywacja. Coraz ważniejszy będzie „re-use”, zachwyt nad odziedziczoną strukturą budowlaną, a nie usilne tworzenie nowych obiektów. Zapowiadany rewizjonizm i fakt tworzenia nowej władzy przez 11 partii może przełożyć się na utratę stabilności obecnego wzrostu inwestycyjnego. Z drugiej strony wojn spowszedniała, covid przestał się liczyć i duzi gracze z chęcią powracają do planów rozwojowych i nadziei na zyski sprzed 3 lat. Bezpieczny Kredyt 2% nakręcił sprzedaż mieszkań – jeśli pozostanie po zmianie władzy, to nadal będzie wiodącą siła napędową dewelopmentu mieszkaniowego. Stabilna waluta i przewidywalne ceny materiałów także wpływają na dobrą prognozę 2024 roku. Ostatnie elementy zamykają realizację dizajnerskiego zespołu 4 domów mieszkalnych Wille Corbu w Katowicach. Są to domy dwukondygnacyjne, gdzie funkcje mieszkalne – salon, jadalnia, sypialnie – są względem siebie parterowe. Realizacja Sante Clinic w Sosnowcu wkracza w fazę końcową. Jest to zespół specjalistycznych przychodni zamkniętych w prostej kubicznej bryle z ciekawą jasnoszarą cegłą na elewacji.

PIOTR NAWARA
MoonStudio

W 2024 roku architektura kieruje się trzema kluczowymi trendami: budowaniem wspólnoty, tożsamością miejsc i wszechstronnym mixed use. Priorytetem są społeczne interakcje, estetyka, innowacyjność i elastyczność przestrzeni oraz dialog uwzględniający różnorodne perspektywy mieszkańców. Gospodarka przestrzenna reaguje świadomie na wyzwania, tworząc dostępne miejsca publiczne, efektywne systemy komunikacyjne i zielone obszary, modelując środowisko z myślą o zrównoważonym rozwoju społeczności.

EC1 Narodowe Centrum Kultury Filmowej – podstawowym założeniem jest stworzenie przestrzeni do prowadzenia działań ekspozycyjnych, edukacyjnych oraz organizacji pokazów, projekcji i imprez. Zaprojektowaliśmy otwartą przestrzeń dla twórców, badaczy, mieszkańców pozwalającą rozwijać działalność kreatywną i naukową oraz mądrze i inspirująco spędzać czas wolny. Zrealizowano: Foyer Główne i część przestrzeni komunikacyjnych, przestrzenie edukacji filmowej, wystawę stałą Materia Kina poświęconą produkcji filmowej oraz wystawę stałą Kino Polonia przedstawiającą 120 lat historii kinematografii polskiej na ok. 1500 mkw. Kino Polonia to największa tego typu wystawa poświęcona filmowi danego kraju na świecie. Materia Kina – wystawa poświęcona produkcji filmowej. Działa na zasadzie interaktywnej gry, w której każdy zwiedzający wciela się w rolę reżysera, scenarzysty, producenta i tworzy swoje własne dzieło filmowe Przestrzenie edukacji filmowej. Do zrealizowania pozostają: Mechaniczne oko – wystawa poświęcona technologii w filmie. Zespół sal kinowych – 1 duża sala, i 2 małe. Pracownia badawcza. Główna reprezentacyjna klatka schodowa

DOMINIKA ZIELIŃSKA, IGOR ŁYSIUK
Workplace

Nowy rok przynosi wciąż te same wyzwania, z którymi się mierzymy. Nasza przyszłość zależy od dobrostanu ludzi i planety – w Workplace pamiętamy o tym i wdrażamy to podejście w życie. Chcielibyśmy, aby działania, które już zapoczątkowaliśmy, były dobrymi przykładami do naśladowania. Cieszy nas, że coraz powszechniejsze staje się zwracanie uwagi na dobrostan ludzi. Zarówno ten fizyczny (funkcjonalność, ergonomia), jak i psychiczny.

W przyszłym roku będziemy te założenia wcielać w życie m.in. w nowej warszawskiej siedzibie LUX MED, a także w przestrzeniach edukacyjnych Zielonej Strefy Nauki w Katowicach oraz Liceum Artes Liberales w Warszawie. Zrównoważone projekty wymagają edukacji. Zarówno nas – projektantów – jak i naszych klientów. Dlatego w coraz większym stopniu opieramy się na neuronauce. Zachęcamy do zapoznania się m.in. z raportem Neuroróżnorodni w biurze, stworzonym wspólnie z Impronta na zlecenie Skanska. Dzielimy się wiedzą i zapraszamy wszystkich chętnych do współpracy. Uczyńmy 2024 rokiem dobrostanu i ludzi, i planety.