EMISJE CO2 TO NIE JEDYNE WYZWANIE ŚRODOWISKOWE
W miarę rosnącego zainteresowania kwestiami związanymi ze zrównoważonym rozwojem również sektor nieruchomości staje przed wyzwaniem dostosowania się do nowych norm i wymagań w tym zakresie.
Jak pokazuje najnowsza publikacja Emerging Trends in Real Estate®, rośnie zainteresowanie ze strony inwestorów, instytucji finansujących i najemców przyspieszeniem wdrażania rozwiązań sprzyjających ochronie środowiska w sektorze1.
Ważne składowe strategii ESG
Tradycyjnie dyskusje na temat ESG w kontekście nieruchomości koncentrują się na zrównoważonym budownictwie, efektywności energetycznej, ograniczeniu emisji CO2 oraz nowych wymogach dotyczących raportowania zrównoważonego rozwoju zgodnie z Dyrektywą CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive).
Nie należy jednak marginalizować znaczenia równie istotnych tematów, takich jak bioróżnorodność, cyrkularność oraz zarządzanie zasobami wodnymi. World Economic Forum szacuje, że do 2050 r. utrata różnorodności biologicznej może kosztować światową gospodarkę około 10 bilionów dolarów rocznie2. Te trzy kluczowe aspekty mają realny finansowy wpływ na działalność firmy. Mogą one, lub nawet powinny, stać się fundamentalnymi elementami strategii ESG dla firm z sektora nieruchomości i tym samym wywrzeć realny wpływ na planetę.
Prawo w ochronie bioróżnorodności, czyli jak branża budowlana może wspierać naturę?
Raport United Nations Environment Programme (UNEP) podaje, że nieruchomości zajmują około 40% globalnej powierzchni lądowej, co jednoznacznie pokazuje bezpośredni wpływ sektora na różnorodność biologiczną3.
Ze względu na rosnącą utratę bioróżnorodności na świecie w ciągu ostatnich kilku lat w Europie i poza nią wprowadzono szereg legislacji dotyczących ochrony środowiska naturalnego i różnorodności biologicznej. W 2020 Unia Europejska przyjęła tzw. Strategię na rzecz różnorodności biologicznej 2030, która ma na celu odwrócenie procesu utraty bioróżnorodności w Europie i na świecie. Strategia ta przedstawia działania dotyczące ochrony terenów, renaturyzacji zdegradowanych ekosystemów oraz promowania zrównoważonego rolnictwa i leśnictwa. Dodatkowo nie tak dawno, 17 czerwca 2024 r., Rada Unii Europejskiej przyjęła prawo dotyczące odbudowy zasobów przyrodniczych (Nature Restoration Law), które wspiera wskazaną strategię i zakłada, że do 2030 r. należy odbudować przynajmniej 30% siedlisk (lasów, łąk, terenów podmokłych, rzek i jezior) znajdujących się w złej kondycji, szczególnie obszarów Natura 2000. Do 2040 r. ma to być minimum 60%, a do 2050 – 90%. Państwa członkowskie będą również musiały przyjąć krajowe plany szczegółowo określające, w jaki sposób zamierzają osiągnąć te cele.
Wprowadzenie przywołanych regulacji to kontynuacja działań, do których zobowiązało się 196 państw w 2022 r. w trakcie COP15 (ang. conference of the parties) w Kanadzie, kiedy to zostało przyjęte Porozumienie w sprawie różnorodności biologicznej Kunming-Montréal (Globalna Konwencja o Bioróżnorodności – GBF). Dokument zawiera 4 globalne cele na rok 2050 i 23 globalne cele na rok 2030 dotyczące zarządzania przyrodą, w tym cel nr 15, który podkreśla rolę przed siębiorstw i instytucji finansowych.
Wprowadzone regulacje mają również znaczący wpływ na obecne i przyszłe inwestycje budowlane. W związku z tym firmy z sektora nieruchomości powinny skupić się na ochronie bioróżnorodności, korzystając z dobrych praktyk wdrażanych przez liderów sektora. Przede wszystkim deweloperzy i inwestorzy mogą wdrażać strategie zarządzania terenami zielonymi, które wspierają lokalne ekosystemy, zgodnie z wymogami określonymi w tych regulacjach. Przykłady takich działań to sadzenie rodzimych gatunków roślin, tworzenie zielonych dachów i ścian, a także zachowanie istniejących siedlisk naturalnych.
Dobrym rozwiązaniem są również ogrody deszczowe, które pomagają w zarządzaniu wodą deszczową, zmniejszając ryzyko powodzi oraz zwiększając infiltrację wody do gruntu, co jest zgodne z celami renaturyzacji zdegradowanych ekosystemów. Ciekawym przedsięwzięciem uwzględniającym bioróżnorodność jest kompleks Bosco Verticale w Mediolanie, który obejmuje wieżowce pokryte roślinnością i pokazuje, jak natura może być spójną częścią projektów budowlanych.
Integracja praktyk promujących bioróżnorodność z tradycyjnymi projektami budowlanymi może być skomplikowana i wymagać współpracy z ekologami i biologami oraz dokładnego planowania i zarządzania. Jednak wdrażanie strategii promujących różnorodność biologiczną w obszarze nieruchomości, zgodnie z celami określonymi w Strategii na rzecz różnorodności biologicznej 2030 czy GBF, może znacząco zmniejszyć negatywny wpływ sektora na środowisko. Dodatkowo takie działania mogą wspomóc przedsiębiorstwa w adaptacji do zmian klimatu i zapewnić przewagę konkurencyjną, przychylność inwestorów i konsumentów.
Gospodarka obiegu zamkniętego (GOZ)
Kolejnym istotnym tematem jest kwestia ograniczania ilości produkowanych odpadów i ponownego wykorzystania materiałów i surowców. Według raportu World Economic Forum budownictwo generuje około 35% wszystkich odpadów na świecie4. Między innymi ze względów światopoglądowych ogromnym wyzwaniem dla ustawodawcy jest zmiana dotychczasowych praktyk w obszarze gospodarki obiegu zamkniętego. Właśnie dlatego w 2020 r. Komisja Europejska przyjęła plan działania „Zmiana sposobu produkcji i konsumpcji”, który ma na celu przyspieszenie przejścia na gospodarkę obiegu zamkniętego. Plan ten obejmuje działania w całym cyklu życia produktów, od projektowania i produkcji po konsumpcję, naprawę, ponowne użycie i recykling. Plan ten jest między innymi wspierany przez Dyrektywę w sprawie odpadów, która ustanawia ramy prawne dla zarządzania odpadami w UE, promując zasady hierarchii postępowania z odpadami, które obejmują zapobieganie powstawaniu odpadów, przygotowanie do ponownego użycia, recykling lub inne formy odzysku oraz unieszkodliwianie.
W tematyce gospodarki obiegu zamkniętego sektor nieruchomości ma ogrom możliwości, aby wprowadzić zmiany. Cyrkularność może obejmować wykorzystywanie materiałów budowlanych z recyklingu, projektowanie budynków z myślą o łatwym demontażu i ponownym użyciu komponentów oraz wdrażanie systemów zarządzania odpadami na placach budowy.
Wdrażanie cyrkularnych praktyk często wiąże się z wyższymi kosztami początkowymi – inwestycje w nowe technologie, materiały i szkolenia mogą być kosztowne, co może zniechęcać firmy do ich zastosowania. Jednak w dłuższej perspektywie czasu rozwiązania te nie tylko zmniejszają presję środowiskową, ale mogą również przynieść wymierne korzyści finansowe, co szczegółowo zostało opisane w raporcie przygotowanym przez Ellen MacArthur Foundation. Istnieje również wiele przykładów wartościowych cyrkularnych projektów z całego świata, na przykład The Edge w Amsterdamie, który został zaprojektowany jako budynek zeroemisyjny z wykorzystaniem materiałów z recyklingu i modułowych komponentów. Innym przykładem jest projekt Circular Building w Londynie, który pokazuje, jak budynki mogą być w prosty sposób rozkładane, a komponenty ponownie używane5.
Zasoby wodne szczególnie istotne dla sektora budowlanego
Według danych zawartych w raporcie UNESCO sektor budowlany zużywa aż około 20% globalnej podaży wody6. Właśnie dlatego problemy z dostępem do wody mogą mieć bezpośrednie przełożenie na dalszy rozwój sektora. Branża powinna więc szczególną uwagę zwrócić na zarządzanie zasobami wodnymi.
W sektorze nieruchomości oszczędzanie wody może być osiągane poprzez wdrażanie technologii i praktyk, które redukują zużycie wody oraz zwiększają efektywność jej wykorzystania. Rozwiązania te mogą obejmować instalację systemów zbierania deszczówki, stosowanie technologii szarej wody, oraz instalację nisko-przepływowych urządzeń sanitarnych. Przykłady efektywnych systemów zarządzania wodą obejmują projekt One Central Park w Sydney, który wykorzystuje systemy zbierania deszczówki i recyklingu wody do nawadniania ogrodów i toalet.
Podsumowanie
Integracja koncepcji różnorodności biologicznej, gospodarki obiegu zamkniętego i właściwego zarządzania zasobami wodnymi jest kluczowa dla sektora budowlanego z kilku powodów. Ochrona różnorodności biologicznej jest niezbędna do utrzymania zdrowych ekosystemów, które zapewniają mieszkańcom Ziemi dobre funkcjonowanie, takie jak czyste powietrze, woda i żyzność gleby. Dodatkowo rozwiązania oparte na gospodarce obiegu zamkniętego mogą pomóc w ograniczeniu negatywnego wpływu sektora nieruchomości na różnorodność biologiczną i zasoby wodne. Łącząc te trzy elementy, sektor nieruchomości może osiągnąć bardziej holistyczne i zrównoważone podejście do rozwoju, które przyniesie korzyści nie tylko środowisku, ale także zwiększy odporność i długoterminową wartość nieruchomości i pozwoli być lepiej przygotowanym na przyszłe regulacje oraz oczekiwania rynkowe.
Przypisy:
1. Emerging Trends in Real Estate®: Europe 2024, PwC, Urban Land Institute.
2. New Nature Economy Report II: The Future of Nature and Business, World Economic Forum.
3. Global Status Report for Buildings and Construction, UNEP.
4. https://www.weforum.org/agenda/2022/09/construction-industry-zero-emissions/.
5. From principles to practices: Realising The Value Of Circular Economy In Real Estate, ARUP, Ellen MacArthur Foundation.
6. UN World Water Development Report 2022, UNESCO.
Ewelina Łukasik-Morawska, CEE ESG Manager, PwC
Autorka jest ekspertką w obszarze budowania strategii ESG i zrównoważonego zarządzania łańcuchem dostaw w regionalnym zespole w PwC na Europę Środkową i Wschodnią. Specjalizuje się w projektach strategicznych, zarządzaniu relacjami z kluczowymi interesariuszami, ujawnianiu danych niefinansowych, oraz zarządzaniu wpływem organizacji na otoczenie. Ma ponad dwunastoletnie doświadczenie w doradzaniu firmom działającym na rynkach globalnych w tematyce związanej z prawidłowym zarządzaniem kwestiami środowiskowymi, społecznymi i ładu korporacyjnego. Doświadczenie to zdobywała, pełniąc szereg ról w GES International, Sustainalytics i Morningstar, gdzie doradzała podmiotom i grupom kapitałowym w zakresie strategii ESG, identyfikowania materialnych ryzyk i kluczowych obszarów rozwoju, jak również ram ujawniania w obszarze ESG. Ma bogate doświadczenie w przeprowadzaniu ESG due diligence, jak również współpracy z ekspertami i interesariuszami na poziomie globalnym.
