DOBÓR ŁĄCZNIKÓW DO MONTAŻU PŁYT WARSTWOWYCH

MARIAN BOBER, MICHAŁ KOWALSKI, MARIUSZ PAWLAK, TOMASZ PETRAS, JACEK STANKIEWICZ
Stowarzyszenie Wykonawców Dachów Płaskich i Fasad DAFA

Jakimi wytycznymi należy kierować się, dobierając łączniki do mocowania płyt warstwowych? Jakie są techniki i tajniki dobrego montażu oraz kryteria doboru?

Stowarzyszenie DAFA, realizując jeden ze swoich podstawowych celów statutowych – poprawę standardów wykonania oraz podniesienie jakości specjalistycznych robót budowlanych – wydało publikację zamykającą serię trzech unikatowych, autorskich opracowań w obszarze techniki mocowań: „DAFA M 3.01 Wytyczne doboru łączników do montażu płyt warstwowych”. Publikacja została opracowana przez zespół redakcyjny w składzie: Marian Bober, Michał Kowalski, Mariusz Pawlak, Tomasz Petras, Jacek Stankiewicz, grupę specjalistów o długoletnim stażu, związanych z należącymi do Stowarzyszenia DAFA firmami dostarczającymi wysokiej jakości elementy złączne: EJOT, ESSVE, GUNNEBO INDUSTRIES, RAWLPLUG, SFS GROUP.

Podstawę artykułu stanowi opracowanie „DAFA M 3.01 Wytyczne doboru łączników do montażu płyt warstwowych”. Ma ono stanowić daleko idącą pomoc i punkt odniesienia dla wszystkich osób uczestniczących w procesach projektowania, realizacji i odbiorów inwestycji budowlanych wykonanych z płyt warstwowych.

O wytycznych
Pracując na rynku budowlanym w firmach produkujących elementy złączne, autorzy artykułu zauważyli potrzebę stworzenia opracowania pomagającego w sposób przystępny przekazać podstawową wiedzę potrzebną przy doborze łączników do montażu płyt warstwowych.

Płyta warstwowa jest materiałem stosowanym w budownictwie od wielu lat. Ze względu na miejsce stosowania wyróżniamy płyty warstwowe dachowe, ścienne oraz specjalne (np. ekrany akustyczne, płyty chłodnicze, sufity podwieszane).

Każdy z tych typów płyt warstwowych ma inne zastosowanie i przeznaczenie. W większości przypadków, bez względu na miejsce zastosowania, płyta warstwowa musi być mocowana mechanicznie do konstrukcji.

Opracowanie to powstało z myślą o ułatwieniu prawidłowego doboru łączników do montażu płyt warstwowych do wybranych podłoży z wykorzystaniem różnych technik mocowania – zarówno w ścianach, na dachach, jak i w zastosowaniach specjalistycznych.

Autorzy podzielili tekst tematycznie, co czyni go bardziej przejrzystym i czytelnym. Na początku opracowania zostały przedstawione podstawowe definicje, oznaczenia i symbole wykorzystywane w opracowaniu.

Publikacja opisuje podstawowe sposoby montażu płyt warstwowych ze względu na rodzaj zastosowanego łącznika (samowiercący, samogwintujący), rodzaj podłoża, do którego jest mocowana płyta warstwowa (stalowe, betonowe, drewniane), czy sposób mocowania płyty warstwowej (mocowanie przez całą grubość płyty, w krytym zamku lub przez element dociskowy).

Wyróżniono cztery podstawowe podłoża, do których mocowane są płyty warstwowe: stalowe cienkościenne, stalowe gorącowalcowane, betonowe i drewniane.

W opracowaniu podane są podstawowe parametry łączników oraz ich dobór ze względu na rodzaj podłoża i sposób mocowania.

Opracowanie obejmuje również problematykę mocowania wzdłużnego (szycia) płyt warstwowych dachowych oraz mocowania obróbek blacharskich.

Przestrzeganie wytycznych producenta łączników i producenta płyt warstwowych gwarantuje poprawność i trwałość wykonanego montażu.

Sposoby mocowania płyt warstwowych
Do podstawowych sposobów mocowania płyt warstwowych zalicza się takie metody jak:
• mocowanie za pomocą łączników samowiercących;
• mocowanie za pomocą łączników samogwintujących;
• mocowanie za pomocą łączników samogwintujących współpracujących z tworzywowymi kołkami rozporowymi;
• mocowanie za pomocą stalowych kołków wbijanych.

Mocowanie płyty warstwowej za pomocą łączników samowiercących odbywa się w jednym cyklu technologicznym. W trakcie osadzania następuje wykonanie oraz gwintowanie otworu.

Mocowanie płyty warstwowej za pomocą łączników samogwintujących odbywa się zawsze przez wykonanie otworu wstępnego w płycie warstwowej i konstrukcji. W trakcie osadzania łącznika w otworze wstępnym następuje gwintowanie.

Mocowanie płyty warstwowej za pomocą łączników samogwintujących współpracujących z tworzywową koszulką rozporową odbywa się zawsze przez wykonanie otworu wstępnego w płycie warstwowej i konstrukcji, a następnie należy wprowadzić kołek tworzywowy w otwór w betonie. W trakcie osadzania łącznika następuje rozprężenie elementów tworzywowych.

Mocowanie płyty warstwowej za pomocą stalowych kołków wbijanych odbywa się zawsze przez wykonanie otworu wstępnego w płytach  warstwowych i konstrukcji, a następnie należy wbić stalowy kołek w otwór. W trakcie osadzania następuje trwałe odkształcenie stalowego kołka.

Na rys. 5 przedstawiono przykładowe schematy mechanicznego mocowania płyt warstwowych.

Uzupełniające sposoby mocowania
Uzupełniające sposoby mocowania stosujemy do:
• mocowania wzdłużnego płyt warstwowych;
• mocowania obróbek blacharskich.

Do uzupełniających sposobów mocowania wykorzystujemy takie metody jak:
• mocowanie za pomocą łączników samowiercących;
• mocowanie za pomocą łączników samogwintujących.

Mocowanie wzdłużne i obróbek blacharskich za pomocą łączników samowiercących odbywa się w jednym cyklu technologicznym, a łączniki te powinny posiadać zredukowaną średnicę wiertła.

Mocowanie wzdłużne i obróbek blacharskich za pomocą łączników samogwintujących odbywa się zawsze przez wykonanie otworu wstępnego w łączonych blachach. W trakcie osadzania łącznika następuje odkształcenie blach przez gwint.

Płyty warstwowe dachowe, w przypadku których skrajne fale górnych okładzin zachodzą na siebie, należy połączyć wzdłużnie.

Mocowanie wzdłużne płyt warstwowych i obróbek blacharskich powinno być wykonane zgodnie z wytycznymi producenta płyty, lecz nie rzadziej niż co 500 mm.

Na rys. 8 przedstawiono przykładowe schematy mechanicznego mocowania wzdłużnego płyt warstwowych i obróbek blacharskich.

Kryteria doboru
Ważnymi kryteriami prawidłowego doboru łączników do mocowania płyt warstwowych są ich nośności: na wyrywanie z podłoża, na ścinanie oraz na przeciąganie przez okładzinę. Parametry te zawarte są w materiałach technicznych producentów łączników lub producentów płyt warstwowych, potwierdzonych krajowymi (KOT) lub europejskimi (ETA) ocenami technicznymi.

Dobierając łączniki do mocowania płyt warstwowych, należy brać pod uwagę wytyczne dla danego projektu oraz takie parametry jak:
• rodzaj podłoża konstrukcyjnego;
• minimalna grubość podłoża dla danego rodzaju łącznika;
• maksymalna zdolność wiercenia dla łączników samowiercących;
• grubość mocowanych płyt warstwowych w miejscu mocowania;
• położenie punktu montażu zalecanego przez producenta płyt warstwowych.

Łączniki do mocowania płyt warstwowych muszą być stosowane zgodnie z projektem technicznym, opracowanym dla danego obiektu budowlanego, z uwzględnieniem obowiązujących norm i przepisów, ocen technicznych producenta łączników oraz instrukcji stosowania opracowanej przez producentów płyt warstwowych.

Łączniki samowiercące i samogwintujące wykonane są ze stali węglowej, pokrytej powłoką antykorozyjną, lub ze stali nierdzewnej.

Dobierając łączniki ze względu na rodzaj materiału, z którego są wykonane, należy uwzględnić środowisko, w którym ma być stosowany dany łącznik, zgodnie z PN-EN ISO 12944-2:2018-02 i PN-EN 10152: 2017-03.

Grubość powłoki antykorozyjnej łącznika określają materiały techniczne producenta łączników, potwierdzone ocenami technicznymi.

Zasady prawidłowego montażu łączników
Ważną kwestią jest prawidłowe osadzenie łącznika do mocowania płyt warstwowych w podłożu.

Łącznik powinien być zawsze zamontowany prostopadle do podłoża przy użyciu odpowiednich elektronarzędzi przeznaczonych do montażu danego typu łącznika.

Łączniki do mocowania płyt warstwowych powinny być wyposażone w podkładkę uszczelniającą.

Autorzy opracowania nie zalecają obcinania wystających fragmentów łączników.

O autorach:
Autorzy są ekspertami Stowarzyszenia DAFA – organizacji działającej aktywnie na rzecz ujednolicenia i podniesienia standardów wykonawczych oraz rozwoju wiedzy o technologiach i funkcjonowaniu dachów płaskich i fasad. Szczegółowe wytyczne Stowarzyszenia DAFA w postaci publikacji technicznych dostępne są na www.dafa.com.pl.