MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO w jednym z największych kompleksów muzealnych w Europie

Na Cytadeli Warszawskiej powstaje jeden z największych i najnowocześniejszych kompleksów muzealnych we współczesnej Europie. Na to niezwykłe założenie architektoniczne składają się nowe siedziby Muzeum Historii Polski oraz Muzeum Wojska Polskiego. Razem z rozległym parkiem położonym na terenie dawnych fortyfikacji stworzą one miejsce kultury, pamięci i rekreacji. Za projekt odpowiada pracownia WXCA. Architekci sięgnęli po wypracowany przez pracownię język architektoniczny – wrażliwy na kontekst społeczny i naturalny,o prostym i powściągliwym wyrazie estetycznym oraz mocnej materialności bryły.

architekt Marta Sękulska-Wrońska, CEO WXCA

W projekcie Muzeum Wojska Polskiego wyraz architektoniczny określają fizyczne i plastyczne właściwości użytych materiałów oraz rzemieślnicza metoda pracy z nimi.

Położona raptem 15 minut od centrum miasta Cytadela Warszawska jest wyjątkowym miejscem na mapie stolicy Polski. Pochodząca z XIX w. carska fortyfikacja pamiętająca czasy polskich walk niepodległościowych kryje niezwykłą wartość, zarówno symboliczną, jak i materialną – architektoniczną. Przez ostatnie ponad 200 lat Cytadela pozostawała jednak wydzielona z miejskiej tkanki i żywego organizmu dynamicznie rozrastającej się metropolii, a także zamknięta dla jej mieszkańców. Za wysokimi ceglanymi murami fortecy zachował się niezwykły zielony teren o powierzchni ponad 30 ha, współcześnie otoczony przedwojenną, modernistyczną dzielnicą mieszkaniową.

Dziś teren ten przechodzi spektakularną transformację. Powstaje na nim kompleks muzealny złożony z trzech brył – siedziby Muzeum Historii Polski oraz dwóch gmachów Muzeum Wojska Polskiego. Założenie, razem z centralnym placem miejskim, zostało wpisane w zabytkowy układ urbanistyczny Cytadeli Warszawskiej. Razem z rozległym miejskim parkiem, a także już mieszczącymi się na tym terenie Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej i Muzeum Katyńskim, ta reprezentacyjna przestrzeń stanie się jednym z największych i najnowocześniejszych kompleksów muzealnych w Europie – swoistym „parkiem muzeów”, miejscem kultury i pamięci, a także codziennej aktywności mieszkańców Warszawy.

architekt Szczepan Wroński, partner WXCA

Detal rysowany światłem

Na założenie przestrzenne składają się dwa gmachy Muzeum Wojska Polskiego, położone naprzeciwko siebie i domykające reprezentacyjny plac Gwardii. Układ ten jest nawiązaniem do pierwotnego układu urbanistycznego koszar polskiej Gwardii Pieszej Koronnej sprzed dwóch wieków. Podobnie jak w Muzeum Historii Polski, tak i w projekcie Muzeum Wojska Polskiego wyraz architektoniczny określają fizyczne i plastyczne właściwości użytych materiałów oraz rzemieślnicza metoda pracy z nimi. Tym razem architekci postawili na barwiony beton architektoniczny, odnoszący się do ceglanych murów Cytadeli Warszawskiej. Monumentalność zgeometryzowanej bryły powstającego muzeum została przełamana specjalnie opracowanym przestrzennym wzorem, odciśniętym na płaszczyźnie masywnych bloków. Wzór ten – szewron – w zamyśle miał przywodzić na myśl motywy militarne. Jego przestrzenna forma została pomyślana jako powierzchnia dla rzeźbiarskiej gry światła i cienia zmieniającej się wraz z porą dnia, a tym samym zmieniającej też ogólną percepcję gmachu. Rozmiar pojedynczego modułu ornamentu zaprojektowaliśmy w oparciu o skalę człowieka, a konkretnie ludzkiej ręki, co przekłada się na stopniowanie doświadczenia estetycznego – wraz ze zbliżaniem się do monumentalnej, zdyscyplinowanej bryły na pierwszy plan wychodzi detal fasady.

Wnętrze muzeum opiera się na napięciu przestrzennym między bryłami poszczególnych bloków funkcjonalnych oraz przestrzenią między nimi. Forma bloków funkcjonalnych podporządkowana została swobodzie rozmieszczenia ekspozycji oraz samych eksponatów i stanowi minimalistyczne tło dla wystawy.

architekt Paweł Wolanin, WXCA

„Park muzeów” przekracza tradycyjne myślenie o przestrzeni muzealnej Pomiędzy bryłami bloków funkcjonalnych znajdują się szklane fasady, dzięki którym zaciera się granica między wnętrzem a zewnętrzem. Muzeum koresponduje z parkiem także na inne sposoby – wśród terenów zielonych znajdą się miejsca ekspozycji plenerowych, a niektóre z zabytkowych obiektów Cytadeli Warszawskiej zostaną dostosowane do funkcji usługowych. Struktury architektoniczne całego założenia i przestrzeń parku potraktowaliśmy jako nierozerwalną całość. To właśnie rozumiemy poprzez termin „park muzeów”, który przekracza tradycyjne myślenie o przestrzeni muzealnej.