DROGA DO AWANSU KOBIET W BUDOWNICTWIE
Jak pokazują wyniki badań, kobiety pracujące w budownictwie są mocno ukierunkowane na rozwój zawodowy i zmotywowane do osiągania kolejnych szczebli kariery. Niemniej jednak sytuacja na rynku wskazuje, że kobiety awansują rzadziej niż mężczyźni i mierzą się z szeregiem wyzwań oraz trudności w drodze do obejmowania wyższych stanowisk.
Na pytanie rekrutera: „jaka jest Pana/Pani motywacja do zmiany pracy?” kandydaci biorący udział w procesie rekrutacyjnym najczęściej odpowiadają: „rozwój”. Jak się okazuje, rozwój dla każdego pracownika oznaczać może coś zupełnie innego. Dla części kandydatów będzie to nabywanie nowych umiejętności i kompetencji, uczestniczenie w ciekawych projektach czy inwestycjach, dla innych – wzrost wynagrodzenia. Kolejna grupa osób będzie identyfikowała go już z samą zmianą otoczenia i środowiska pracy. Jednak najczęściej kandydaci rozumieją rozwój jako możliwość awansu pionowego, zarówno na stanowiskach eksperckich, jak i managerskich.
Ścieżka zawodowa w budownictwie
Wśród absolwentów kierunku budownictwo lub pokrewnych najczęściej wybierana ścieżka kariery to ta związana z pracą w wykonawstwie (z ramienia inwestora lub wykonawcy) lub z projektowaniem. Zaraz po studiach lub w ich trakcie inżynierowie zazwyczaj obejmują odpowiednio stanowisko inżyniera budowy lub asystenta projektanta. Po zdobyciu określonej praktyki kluczowym celem każdego z nich jest zdanie egzaminu i zdobycie uprawnień budowlanych do kierowania robotami i/lub projektowania w określonej specjalności, które umożliwiają pełnienie samodzielnych funkcji technicznych. Jednocześnie posiadanie tychże uprawnień jest niejako krokiem milowym w ich rozwoju zawodowym i otwiera drzwi do kolejnych awansów.
Z punktu widzenia formalnego nie ma żadnych różnic w wymogach do zdobycia uprawnień budowlanych dla kobiet i mężczyzn. Należy posiadać określone wykształcenie, udokumentowaną praktykę w pracy na budowie lub projektowaniu, a także z pozytywnym wynikiem zdać egzamin przeprowadzany przez Polską Izbę Inżynierów Budownictwa. Po uzyskaniu uprawnień pracownicy najczęściej dostają awans odpowiednio na stanowisko kierownika robót, kierownika budowy, inspektora nadzoru lub projektanta. Dalsza ścieżka rozwoju inżyniera zależy w dużej mierze od struktur organizacji, w której jest zatrudniony.
Rozwój zawodowy
Budownictwo jest branżą mocno opanowaną przez mężczyzn i wiele kobiet, które pracują w tym sektorze, odczuwa utrudniony dostęp do awansu. Dodatkowo kobiety na uznanie przełożonych oraz współpracowników często muszą długo czekać i na różnych polach udowadniać swoją wiedzę, umiejętności oraz profesjonalizm. Niemniej jednak nie ustają one w swoich staraniach i jeśli już związały swoją karierę zawodową z branżą budowlaną, są mocno nastawione na rozwój i podnoszenie swoich kompetencji, co potwierdzają wyniki badania HRK SA Budownictwo 2024. Oczekiwania inżynierów z uprawnieniami budowlanymi względem pracodawców.
W ramach przeprowadzanego badania poproszono respondentów o wskazanie trzech z jedenastu zaproponowanych czynników, na które najbardziej zwracają uwagę przy wyborze przyszłego pracodawcy. Możliwość rozwoju, awansu czy kierowania zespołem znalazły się na czwartym miejscu, ze wskazaniami 24 proc. badanych (tab. 1). Biorąc pod uwagę odpowiedzi respondentów w zależności od płci, okazuje się, że element ten jest ważny dla 29 proc. kobiet i 23 proc. mężczyzn. Różnica 6 punktów procentowych jest znacząca i jednocześnie największa, biorąc pod uwagę wszystkie uwzględnione czynniki wybierane przez badanych (taką samą różnicę obserwujemy także w przypadku kwestii związanych z work–life balance, czyli godzin pracy oraz łącznego miesięcznego wymiaruczasu pracy). Wniosek w tym przypadku jest bardzo klarowny: kobiety większą wagę niż mężczyźni przywiązują do oferowanych przez pracodawcę możliwości rozwoju, awansu czy kierowania zespołem.
Rozwój zawodowy oraz zdobywanie kolejnych szczebli kariery zawodowej nierozerwalnie łączą się z nabywaniem nowych umiejętności i kompetencji, a także szlifowaniem już posiadanych. Aby tego dokonać, należy skupić się nie tylko na wypełnianiu swoich codziennych obowiązków służbowych, ale także być zmotywowanym do podejmowania dodatkowych aktywności, takich jak uczestnictwo w konferencjach, wydarzeniach branżowych, kursach, szkoleniach czy studia podyplomowe.
W badaniu HRK SA Budownictwo 2024. Oczekiwania inżynierów z uprawnieniami budowlanymi względem pracodawców poproszono respondentów o ocenę 15 najczęściej oferowanych przez pracodawców benefitów w skali od 1 do 5, gdzie 1 oznaczało ocenę najniższą, a 5 najwyższą. Zdecydowana większość benefitów (12 na 15) otrzymała wyższą średnią ocenę wśród kobiet niż wśród mężczyzn. Wyjątek stanowiły jedynie karta paliwowa lub zwrot kosztów dojazdów do pracy, samochód służbowy i catering w miejscu pracy lub karta lunchowa (tab. 2). Oznacza to, że kobiety bardziej niż mężczyźni doceniają oferowane przez pracodawców benefity, a co za tym idzie – prawdopodobnie chętniej i częściej będą z nich korzystać.
W kontekście rozwoju zawodowego na uwagę zasługują dofinansowanie przez pracodawcę kursów, szkoleń i studiów podyplomowych oraz pakiet szkoleń wewnętrznych. Oba benefity w wynikach badania HRK SA otrzymały średnią ocenę o 0,4 wyższą wśród kobiet niż wśród mężczyzn (tab. 2). Można w związku z tym wnioskować, że kobiety są nie tylko bardziej niż mężczyźni nastawione na rozwój i zdobywanie kolejnych szczebli kariery, ale także w pełni świadome i chętne do podejmowania działań zmierzających w tym kierunku. Jasno komunikują swoją otwartość do nabywania wiedzy i nowych umiejętności.
Wyzwania w drodze do awansu kobiet
Jak pokazują wyniki badań, kobiety pracujące w budownictwie są mocno ukierunkowane na rozwój zawodowy i zmotywowane do osiągania kolejnych szczebli kariery. Niemniej jednak sytuacja na rynku wskazuje, że kobiety awansują rzadziej niż mężczyźni i mierzą się z szeregiem wyzwań i trudności w drodze do obejmowania wyższych stanowisk.
Jedną z kluczowych przyczyn takiego stanu rzeczy jest korzystanie przez kobiety z urlopów związanych z macierzyństwem. Kobiety są wyłączone z aktywności zawodowej najczęściej przez okres ciąży oraz podczas urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Mężczyźni – ojcowie nie przerywają w tym okresie swojej pracy, a jeśli korzystają z przysługujących im urlopów rodzicielskich/tacierzyńskich, są one dużo krótsze niż urlopy przysługujące kobietom. Przez nieobecność w pracy kobiety często są pomijane w przyznawanych awansach lub „przegrywają” z kolegami po fachu, mają bowiem mniejsze doświadczenie zawodowe, ze względu na przerwy w aktywności zawodowej.
Kolejnym bardzo charakterystycznym elementem dla branży budowlanej, a w szczególności dla pracy w wykonawstwie, jest budowanie przez inżynierów portfolio zrealizowanych inwestycji. Udział w prestiżowych budowach o wysokim poziomie skomplikowania buduje wartość pracownika na rynku i zwiększa jego szanse na awans. Realizowane inwestycje nie są rozmieszczone równomiernie na terenie całego kraju, a co za tym idzie, chcąc uczestniczyć w ciekawych projektach, należy liczyć się z koniecznością wyjazdów w delegacje. Jak wynika z raportu HRK SA Budownictwo 2024. Oczekiwania inżynierów z uprawnieniami budowlanymi względem pracodawców, wśród przebadanych inżynierów posiadających uprawnienia budowlane pracę w delegacji jest w stanie rozważyć około 35,9 proc. mężczyzn i 27,5 proc. kobiet (tab. 3). Kobiety wykazują mniejszą otwartość na pracę poza miejscem zamieszkania, co może wpływać negatywnie na postrzeganie ich kandydatur przez pracodawców w procedurze awansowej.
Na wyzwania i trudności w drodze kobiet do awansu w branży budowlanej wpływają również uwarunkowania kulturowe czy społeczne. W wielu środowiskach kobiety pod względem zawodowym są pozycjonowane mniej korzystnie niż mężczyźni. Niemniej jednak jest to element, który z biegiem lat się zmienia, a podejmowane przez pracodawców i organizacje branżowe inicjatywy wpływają na wyrównanie szans na rynku pracy dla kobiet i mężczyzn.
