PROJEKT NIZIO DESIGN INTERNATIONAL WYRÓŻNIONY
Projekt Nizio Design International wyróżniono drugą nagrodą w konkursie na koncepcję architektoniczną Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL. Konkurs rozstrzygnięto 26 stycznia. Unikatowy projekt zespołu Mirosława Nizio powstał z myślą o upamiętnianiu ponad wszelkimi podziałami. Architekci chcieli stworzyć na terenie zabudowań więzienia przy ulicy Rakowieckiej w Warszawie nie tylko muzeum, ale i swoisty pomnik pamięci.
Opracowując koncepcję projektanci z Nizio Design International zakładali, że Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL ma być miejscem pamięci stworzonym ponad wszelkimi podziałami. Miejsce to nie miało szafować wzniosłymi hasłami, ale skupić się na historycznej refleksji. Architekci uznali, że szacunek dla autentycznej substancji wymaga subtelnego zaakcentowania podziału na architekturę dawną oraz nową. Dlatego kluczowym aspektem uczynili zachowanie oryginalnego historycznego muru okalającego więzienne budynki, podkreślenie go jako mocnego, autentycznego i wiernego historii elementu architektonicznego – świadka stojącego na straży pamięci i wpuszczającego zwiedzających na teren tragicznych zdarzeń z przeszłości. Unikatowość projektu przejawiała się w zastosowanym zabiegu „przerwania” istniejącego muru więziennego i ulokowania w nim trzech symbolicznych bram: Wschodniej, Głównej i Zachodniej, otwierających teren więzienia na miasto i ujawniających skrywane za murem tajemnice.
W koncepcji przygotowanej pod kierunkiem Mirosława Nizio najistotniejsze jest to, że nowe elementy miałyby wynikać z funkcjonalnie niezbędnego minimum. Prosta geometryczna forma nie mogłaby zdominować substancji historycznej. Działałaby autonomicznie, kreując atmosferę powagi i pomnikowy charakter miejsca. Projektanci założyli, że w przypadku realizacji projektu od podstaw stworzony będzie tylko jeden budynek. Dodatkowo, aby wyrównać poziom górnych kondygnacji zaprojektowali wycofaną w głąb od lica muru szklaną ścianę, będącą zwieńczeniem budynków.
Architekci chcieli, by kluczem do koncepcji stała się kolorystyczna i formalna jedność architektury, zachowana dzięki odsłonięciu i wyeksponowaniu ceglanych murów historycznych budowli oraz zastosowaniu w nowych obiektach elewacji z czerwonej cegły, podobnej do tej z historycznych budynków. Zaplanowali, że prostą i czystą formę projektowanego założenia podkreślą kontrastując ceglane ściany z jasną płaszczyzną placu, wyłożoną płytami betonowymi, stanowiącymi element porządkujący dla dziedzińca i podkreślający klasyczny ład całego założenia.
Pawilon wejściowy – nowoczesna i minimalistyczna w formie brama o ceglanej elewacji – miałaby poprowadzić zwiedzających do holu Muzeum. Wysoki na 4 metry budynek od strony wschodniej zostałby skomunikowany szklanym łącznikiem z dawnym pawilonem śledczym – tutaj swój początek miałaby ścieżka zwiedzania muzealnej ekspozycji. Projektanci założyli, że pierwsza od wschodu brama w więziennym murze pełniłaby funkcję wejścia na dziedziniec, tzw. Plac Pamięci. Zaś przylegający do placu mur wschodni, nazwany Murem Pamięci, zostałby opatrzony tabliczki z nazwiskami żołnierzy niezłomnych i innych osób represjonowanych za czasów PRL. Wzdłuż Muru Pamięci projektanci zaplanowali Aleję Pamięci, utworzoną przez swobodne szpalery drzew. Zwiedzający mogliby pomiędzy nimi spacerować lub usiąść na jednej ze specjalnie zaprojektowanych ławek, rozstawionych wzdłuż Muru i Alei Pamięci. Trzy zaprojektowane wejścia poprowadziłyby do holu wejściowego i przylegającej do niego sali wystaw czasowych, swobodnie modelowanej dzięki mobilnym ścianom. Co istotne, prace konserwacyjne dla wszystkich wnętrz historycznych budynków zaplanowano tak, aby jak najwierniej odtworzyć warunki panujące w dawnym więzieniu.
Opracowana przez Nizio Design International koncepcja zakładała, że w budynkach rozmieszczonych na obrzeżach Muzeum skupione będą funkcje związane z działaniem Muzeum, m.in.: recepcja i informacji, sali konferencyjnej, Klubu Kombatanta, biura, sala edukacyjna, archiwum, biblioteka z magazynami i czytelnią, hotel dla gości oraz pracownia konserwatorska.