„Biedronka” na elewacji to dla fachowców z branży elewacyjnej zjawisko znane, lecz można odnieść wrażenie, że wiedza o nim jest nie do końca zgłębiona. Można zaobserwować je nawet na zupełnie nowych elewacjach – i to już po kilku tygodniach od ich wykonania. O czym powinien wiedzieć świadomy inwestor i profesjonalny wykonawca?
Biedronka na elewacji to dla fachowców z branży elewacyjnej zjawisko znane, lecz nie do końca poznane. I nie chodzi tutaj o ten chętnie używany symbol szczęścia, lecz o efekt pojawiających się kontrastowych kropek przypominających trochę tego sympatycznego owada. Fakt, że takie zjawisko można zaobserwować nawet na zupełnie nowych elewacjach, i to już po kilku tygodniach od ich wykonania, najlepiej świadczy
o tym, że jego przyczyny są przenoszone przez wykonawców z budowy na budowę. Najczęściej i najwyraźniej efekt „biedronki” jest zauważalny w okresie jesienno-zimowym: okrągłe kropki średnicy 5–7 cm dokładnie w miejscach, gdzie płyty termoizolacyjne są dodatkowo mocowane łącznikami mechanicznymi. Zjawisko nie ma wpływu na techniczną funkcjonalność
ocieplenia, ale budzi emocje u wielu właścicieli obiektów. Zdarza się, że inwestorzy lub wykonawcy reklamują tynk lub farbę, upatrując w jej właściwościach lub jakości przyczyn zjawiska. Tymczasem nie ma ono nic wspólnego z jakością wierzchnich warstw ocieplenia
Łączniki a mostki termiczne
Mostek termiczny to element przegrody budowlanej o współczynniku przewodzenia ciepła znacznie wyższym niż sąsiadujące z nim elementy. Na skutek tej cechy przy różnicy temperatur wewnątrz i na zewnątrz budynku dochodzi do punktowego wychładzania przegrody. Poprzez mostek termiczny następuje wzmożona utrata ciepła, która jest wprost proporcjonalna do wielkości mostka termicznego. Rozróżniane są różne rodzaje mostków termicznych. Ze względu na przyczynę: • mostki geometryczne – wynikające z ukształtowania geometrycznego przegród zewnętrznych (np. naroża); • mostki konstrukcyjne – powstające w wyniku niejednorodności materiałowej przegrody. Ze względu na zakres oddziaływania: • mostki liniowe – zakłócenia w otulinie termicznej występujące na określonej długości, scharakteryzowane przez liniowy współczynnik przenikania ciepła ψ [W/(m2K)]; • mostki punktowe – przebicie termoizolacji elementem o wyższej przewodności cieplnej, scharakteryzowane przez punktowy współczynnik przenikania ciepła χ [W/K]. Łączniki stosowane do mocowania termoizolacji w systemach ETICS posiadają określony punktowy współczynnik przenikania ciepła, opisywany jako współczynnik χ (W/K), który jest specyfikowany i charakterystyczny dla danego łącznika – podobnie jak sztywność talerzyka oraz nośność charakterystyczna. Poprzez łącznik następuje nieco większe przenikanie ciepła niż przez materiał termoizolacyjny, co powoduje, że w miejscu jego montażu występuje niewielki punktowy mostek termiczny. W tym miejscu na elewacji dochodzi do wzrostu temperatury powierzchni. Niestety bardzo często inwestorzy, a także wykonawcy, nie mają świadomości, jak duże znaczenie ma dobór i zastosowanie odpowiedniego łącznika i przy jego wyborze kierują się wyłącznie niską ceną. Tymczasem różnice w rodzaju, jakości i parametrach łączników są duże. Rozpatrując wyłącznie punktowy współczynnik przenikania ciepła, na rynku są dostępne łączniki, w których wartość ta ma dużą rozpiętość: 0,001 (termodyble) lub, w przypadku zwykłych łączników wbijanych, 0,007 (W/K). Niestety są dostępne także łączniki, dla których producenci nie podają w ogóle wartości tego parametru. Zdarza się, że ten sam łącznik ma podane dwie wartości χ (W/K): inną dla montażu zagłębionego (zazwyczaj lepszą) i inną dla montażu powierzchniowego (zazwyczaj gorszą). Jak pokazuje doświadczenie, najbardziej efektywnym sposobem zapobiegania i redukowania mostków termicznych pochodzących od łączników jest dobór odpowiedniego łącznika oraz sposobu jego montażu. Z powyższego powodu rekomendowane jest stosowanie łączników z wykazanym współczynnikiem przenikania ciepła w punkcie o wartości nieprzekraczającej 0,002 (W/K). Zalecany jest także montaż zagłębiony (termodybel), tj. zamocowanie łącznika w izolacji oraz zakrycie talerzyka zaślepką ze styropianu lub wełny.
Montaż zagłębiony – TERMODYBEL
Bardzo duże znaczenie ma prawidłowy montaż. Bezpieczniej jest stosować łączniki wkręcane, ponieważ podczas ich montażu można zachować kontrolę nad poprawnością zakotwienia i głębokością osadzenia talerzyka. Za pomocą urządzenia montażowego na jednym etapie następuje wkręcanie łącznika oraz wycięcie otworu pod zaślepkę izolacyjną. Pozwala to na zachowanie kontroli nad poprawnością zakotwienia i głębokością osadzenia talerzyka.
Przyczyny plam na elewacji
Przyczyną występowania plam na elewacji w miejscu montażu łącznika jest różnica temperatur pomiędzy wewnętrzną i zewnętrzną powierzchnią ściany w miejscu montażu łącznika. Na skutek przepływu ciepła przez łącznik występują w tych punk tach niewielkie różnice temperatur powodujące szybsze lub wolniejsze wysy chanie elewacji. Sposób montażu łącznika odgrywa tutaj kluczową rolę. W przypadku montażu powierzchniowego, jeżeli łącznik jest osadzony za płytko, tynk razem z zaprawą zbrojącą jest w tym miejscu cienki, jeżeli za głęboko – warstwa tynku razem z zaprawą zbrojącą jest za gruba.Miejsca montażu łączników stały się trwale widoczne na skutek punktowego, długotrwałego oddziaływania mostka cieplnego
Fasada jest oblodzona, ale miejsca, w których zamontowano łączniki, rozmarzły, tworząc wrażenie plam na elewacji Cienka warstwa prowadzi do szybszego przepływu i oddawania energii z wnętrza budynku – miejsce jest nieznacznie cieplejsze i szybciej wysycha. Pozostaje jaśniejsze niż tło dookoła, zimą przy zaszronionej elewacji miejsca te szybciej rozmarzają, tworząc ciemniejsze plamy. Przy zbyt głębokim osadzeniu łącznika wykonawcy wypełniają to miejsce zaprawą klejowoszpachlową, co powoduje, że miejsca montażu łączników są znacznie grubsze od pozostałej powierzchni elewacji. Grubsza warstwa zaprawy (nierzadko 12 cm) wypełniająca wgłębienie w miejscu osadzenia łącznika dłużej zatrzymuje wilgoć. Miejsce wygląda zazwyczaj ciemniej, może być porośnięte szarozielonym nalotem i brudne. W obu przypadkach zbyt płytkiego lub głębokiego osadzenia łącznika w miejscu jego montażu zjawiska fizyczne przebiegają inaczej niż na całej elewacji i z czasem miejsca te odznaczają się, tworząc charakterystyczne okrągłe punkty. Czasami można zaobserwować „biedronkę” pojawiająca się i zni kającą. Jest ona widoczna zazwyczaj na nowych, jeszcze czystych elewacjach podczas chłodnej, wilgotnej pogody, kiedy temperatura powietrza i jego wilgotność oscylują wokół punktu rosy.
Wnioski i zalecenia praktyczne
Z opisanych powyżej powodów inwestor na etapie podpisania umowy powinien ustalić z wykonawcą, jakie łączniki zostaną użyte na elewacji oraz w jaki sposób zostaną zamontowane. Najlepiej zaś, aby było to dokładnie opisane w projekcie ocieplenia, a instalacja odbyła się zgodnie z tym projektem. W przypadku elewacji z efektem biedronki pozostaje regularne malowanie elewacji lub co najmniej jej systematyczne czyszczenie. Malowanie elewacji nie prowadzi do trwałego pozbycia się tego zjawiska. W tym celu należałoby wykonać renowację elewacji poprzez dołożenie do istniejącego systemu ociepleniowego nowej warstwy izolacji. Nowa warstwa izolacji nie powinna być wtedy cieńsza niż 6 cm, po to aby łączniki mogły być odpowiednio zamontowane (zagłębione i zaślepione zatyczką) w termoizolacji. Taniej i wygodniej jest jednak wykonać wszystko od początku prawidłowo.
_________________________________________
Efekt „biedronki” Okrągłe kropki o średnicy 5–7 cm dokładnie w miejscach, gdzie płyty termoizolacyjne są dodatkowo mocowane łącznikami mechanicznymi. Najczęściej i najwyraźniej zauważalne w okresie jesienno- -zimowym.
Rekomendacja Zaleca się stosowanie łączników z wykazanym współczynnikiem przenikania ciepła w punkcie o wartości nieprzekraczającej 0,002 (W/K). Zalecany jest także montaż zagłębiony (termodybel), tj. zamocowanie łącznika w izolacji oraz zakrycie talerzyka zaślepką ze styropianu lub wełny.
