NA STRAŻY BEZPIECZEŃSTWA

W 2017 roku Inspektorzy pracy przeprowadzili prawie 5,5 tys. kontroli na budowach.

Objęte kontrolą podmioty zatrudniały łącznie ponad 40 tys. osób świadczących pracę, w większości pracowników (84%). Wśród kontrolowanych dominowały mikroprzedsiębiorstwa, czyli firmy o kilkuosobowym zatrudnieniu (78%) oraz małe zakłady o zatrudnieniu od 10 do 49 osób (20%). Wyniki kontroli wskazują, że najwięcej nieprawidłowości wystąpiło w obszarze związanym z organizacją prac na budowach (71% kontroli). Podczas prawie co drugiej kontroli stwierdzano nieprawidłowo zabezpieczone miejsca i strefy niebezpieczne bądź brak jakichkolwiek zabezpieczeń takich miejsc oraz stref. Te podstawowe elementy organizacji pracy nie wymagają dużych nakładów finansowych, a mają istotne znaczenie dla bezpieczeństwa pracy. Wiele nieprawidłowości było ściśle powiązanych z planowaniem i przygotowaniem prac w zakresie opracowywania dokumentów dotyczących identyfikacji zagrożeń oraz eliminowania ich jeszcze przed rozpoczęciem robót. Prawidłowe przygotowanie inwestycji jest bardzo istotne, gdyż przekłada się bezpośrednio na dalszy jej etap, tj. realizację z zachowaniem bezpieczeństwa wykonywanych prac. Wykonawcy jednak często mylnie interpretowali obowiązujące przepisy, traktując plan Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia (BiOZ) jako jedyny wystarczający dokument, nie zapewniając instrukcji bezpiecznego wykonywania robót budowlanych. Problem ten występował przede wszystkim na małych budowach.

Na tropie nieprawidłowości

Podczas prawie co drugiej kontroli stwierdzono nieprawidłowości w przygotowaniu do pracy. Największy problem, występujący podczas co trzeciej kontroli, dotyczył dopuszczania do pracy osób bez wymaganej wiedzy o zagrożeniach związanych z wykonywanymi pracami i sposobach zabezpieczeń przed oddziaływaniem tych zagrożeń. Równie istotne nieprawidłowości, stwierdzone u co ósmego przedsiębiorcy, dotyczyły wykonywania prac przez pracujących bez wymaganych środków ochrony indywidualnej. Podobnie jak w ubiegłych latach, znaczny odsetek nieprawidłowości dotyczył wykonywania prac na wysokości bez zabezpieczeń przed możliwością upadku z wysokości (34% kontroli). Stwierdzano w szczególności brak zastosowania na stanowiskach pracy środków ochrony zbiorowej przed upadkiem z wysokości, niezapewnienie bezpiecznych przejść i dojść do stanowisk pracy oraz niezapewnienie pracownikom środków ochrony indywidualnej. Sytuacje takie występowały szczególnie w przypadku wykonywania prac na niższych wysokościach – do 3 m – i były wynikiem lekceważenia zagrożenia zarówno przez nadzór budowy, jak i samych pracowników. Stwierdzano także nieprawidłowy sposób zabezpieczenia pracownika przed upadkiem z wysokości przy zastosowaniu środków ochrony indywidualnej, wynikający przede wszystkim z niewłaściwego ich doboru do warunków wykonywania prac i występujących zagrożeń.

Niebezpieczne rusztowania

Istotny zakres naruszeń przepisów odnosił się do wykonywania prac przy użyciu rusztowań (36% kontroli). Najczęściej powtarzające się nieprawidłowości związane były z montowaniem rusztowań w sposób nietypowy i niezgodny z dokumentacją producenta (np. braki w zabezpieczaniu pomostów roboczych, niewłaściwe kotwienia lub ich brak) oraz dopuszczaniem ich do eksploatacji bez dokonania wymaganych odbiorów. Najwięcej nieprawidłowości dotyczyło eksploatacji rusztowań typu warszawskiego, w których jako pomosty robocze wykorzystywano pojedyncze deski, nie stosowano balustrad ochronnych i pionów komunikacyjnych. Prace wykonywane na wysokości oraz przy użyciu rusztowań należą do prac szczególnie niebezpiecznych i są ściśle związane z bezpośrednimi zagrożeniami dla życia lub zdrowia pracowników. Nieprawidłowości przy organizowaniu tych prac mogą prowadzić do wypadków o skutkach śmiertelnych i ciężkich. Co piąta kontrola wykazała nieprawidłowości dotyczące braku zabezpieczenia przewodów elektrycznych przed uszkodzeniem mechanicznym, a co 14. – braku pomiarów skuteczności ochrony przeciwporażeniowej podstawowej i przy uszkodzeniu. Odnotowany stan bezpieczeństwa pracy skutkował wydaniem przez inspektorów blisko 33 tys. decyzji, z których aż 23 tys. (70%) nakazywało natychmiastową eliminację bezpośrednich zagrożeń dla życia lub zdrowia pracujących. Wskutek podjętych działań zlikwidowano stwierdzone nieprawidłowości i wynikające z nich zagrożenia, co spowodowało poprawę warunków pracy oraz wzrost poziomu bezpieczeństwa na budowach. Już w trakcie trwania kontroli, w wyniku realizacji decyzji ustnych wydanych przez inspektorów pracy, usunięto 76% nieprawidłowości związanych z niewłaściwym wykonywaniem prac, w tym zagrażających życiu lub zdrowiu. W związku z rażącymi naruszeniami przepisów bhp, ujawnionymi podczas dwóch kolejnych kontroli, inspektorzy pracy skierowali 52 wnioski do ZUS o podwyższenie o 100% składki na ubezpieczenie wypadkowe. Pracodawcy, podobnie jak w poprzednich latach, tłumaczyli nieprzestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy trudnościami ekonomicznymi, spowodowanymi niewywiązywaniem się inwestorów ze zobowiązań finansowych, konkurencyjnymi cenami innych wykonawców, a także rotacją pracowników (konieczność kolejnych szkoleń bhp, badań lekarskich, wyposażania w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze). Analiza rodzaju i skali nieprawidłowości stwierdzonych podczas ubiegłorocznych kontroli wskazuje na konieczność dalszego prowadzenia czynności kontrolnych w budownictwie, szczególnie w obszarach przygotowania i organizacji pracy. W kolejnych latach PIP planuje: objęcie kontrolami dużych inwestycji budowlanych, w ramach których szczególna uwaga zwrócona będzie na planowanie i organizację prac w zakresie zapewniającym bezpieczeństwo pracującym, nadzór nad podwykonawcami oraz koordynację prac pod względem bhp; prowadzenie kompleksowych kontroli, uzupełnionych działaniami prewencyjnymi, w zakresie bezpieczeństwa pracy u mikro- i małych przedsiębiorców realizujących prace budowlane samodzielnie bądź w charakterze podwykonawcy.

Roboty w miejscach publicznych

Ponad 1,3 tys. kontroli w wyniku telefonicznych i pisemnych zgłoszeń od osób prywatnych lub policji przeprowadzili inspektorzy pracy podczas prowadzenia robót budowlanych w miejscach publicznych. Zgłoszenia dotyczyły zagrożeń związanych w szczególności z wykonywaniem prac budowlanych, w tym remontów i termomodernizacji budynków mieszkalnych oraz użyteczności publicznej, usuwaniem awarii w miejscach ogólnodostępnych (w obrębie czynnych pasów drogowych, chodników i ciągów komunikacyjnych). W niewielkim stopniu związane były z utrzymaniem terenów zielonych (przycinanie drzew, koszenie trawy) oraz z usuwaniem materiałów zawierających azbest. Dominującą nieprawidłowością podczas prac wykonywanych w miejscach ogólnodostępnych był brak wygrodzenia i oznakowania strefy niebezpiecznej w miejscu prowadzenia prac na rusztowaniach, na dachach oraz obok pracujących maszyn i urządzeń do robót ziemnych, drogowych i budowlanych przy ciągach komunikacyjnych bądź w pasie drogowym (52% kontroli). Przedsiębiorcy swoje obowiązki w tym zakresie ograniczali wyłącznie do wyznaczenia terenu wokół miejsca prowadzenia prac za pomocą barwnej taśmy. Stwierdzano również brak daszków ochronnych nad wejściami do budynków lub drogami komunikacyjnymi (7% kontroli), gdzie istniało zagrożenie spadania przedmiotów z wysokości. W ocenie inspektorów pracy nieprawidłowości te wynikały z lekceważenia przez wykonawców zagrożeń dla osób postronnych oraz tolerowania przez osoby sprawujące bezpośredni nadzór odstępstw od zasad bezpiecznego wykonywania pracy. W przypadku 43% kontroli prace na wysokości wykonywano na rusztowaniach nieprawidłowo zmontowanych lub niekompletnych. Rusztowania te nie posiadały obarierowania pomostów roboczych bądź miały niekompletne obarierowania (20% kontroli). Dużo zastrzeżeń dotyczyło wykonywania prac na wysokości na dachach, balkonach i stropach. Nieprawidłowe środki ochrony zbiorowej zabezpieczające przed upadkiem z wysokości (balustrady), bądź ich brak, stwierdzono podczas 33% kontroli.

Na podstawie Sprawozdania
z działalności PIP za rok 2017

Danuta Rutkowska Rzecznik prasowy Głównego Inspektora Prac