FLORENCKI KONSTRUKTYWIZM

Gmach Prezydium Rady Państwa w PRL-u uznano za problematyczny i poddano go surowej krytyce. Dzisiaj, postrzegany jest jako jeden z najbardziej interesujących obiektów sprzed transformacji systemowej.

Siedziba Prezydium Rady Państwa nie doczekała się opisu w żadnym periodyku, a jedyne rysunki opublikowała „Architektura” dopiero w 1957. Chcąc uniknąć przymusu dostosowania się do doktryny socrealizmu, architekt wybrał florencki pałac wczesnorenesansowy jako inspirację dla bryły, wnętrze natomiast zorganizował wokół monumentalnej rotundy stanowiącej jednocześnie przekryte kopułą ogromne atrium otoczone krużgankami z kolumnadami. Interesujący efekt wzmocniony został 53 okrągłymi iluminatorami przecinającymi czaszę kopuły. Całość wpisana jest w kwadrat o boku 43 m. Kolumny krużganków dwóch ostatnich kondygnacji, podobnie jak krużganki wawelskie, są połączone, dając optyczne złudzenie strzelistości. Inną inspiracją był także m.in. pałac florenckich kupców Palazzo Strozzi z XVI w. Budynek nawiązuje proporcjami i wyraźnie zarysowanym gzymsem. Z uwagi na przestrzenny rozmach klatki schodowe zostały umieszczone w trzech narożnikach i mają kształt serpentyn. Wszystkie instalacje zostały ukryte w podwieszonych sufitach.

NARODZINY KONSTRUKCJI
Początkiem historii budynku był pokaz projektów architektonicznych w 1950 roku, na którym zaprezentowano projekt wieżowca Centralnego Biura Studiów i Projektów Budownictwa Przemysłowego, zlokalizowany u zbiegu ulicy Kruczej i Wspólnej. Była to wersja konstruktywistycznej budowli charakterystycznej dla twórczości Leykama, jednak przybrana licznymi elementami dekoracyjnymi. Projekt poddano miażdżącej krytyce, wznosząc w tym miejscu znacznie później hotel Grand (obecnie Mercure Warszawa-Grand). Siedzibę CBSiPBP usytuowano na posesji pomiędzy ulicą Wspólną i św. Barbary, ostatecznie przeznaczając do tej funkcji niski i długi trzykondygnacyjny obiekt, zrealizowany w 1953 roku w typowej konwencji „żyletkowca”. Drugi z budynków został przeznaczony na siedzibę Prezydium Rady Państwa, chociaż nigdy nie został przejęty przez tę instytucję.

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE
Budynek ma dwie podziemne kondygnacje. Najniższa to okrągła sala o półokrągłym sklepieniu z promieniście rozchodzących się żelbetowych żeber. Przestrzeń pełniła także funkcję bunkra przeciwatomowego, którego system wentylacyjny był połączony z fontanną stojącą na skwerze przed budynkiem. Tutaj przez pewien czas działało kino „Barbara”, a w latach 1993–2008 klub muzyczny Ground Zero. Architektura tej sali nawiązywała do wnętrza Hali Ludowej we Wrocławiu. Ciekawostką akustyczną było zastosowanie paneli ściennych w formie prefabrykowanej żelbetowej masywnej siatki tworzącej kwadratowe panele nieco odstawione od ściany.

tekst: prof. dr hab. inż. arch. Elżbieta Ryńska