ARCHITEKTURA od zewnątrz

Warstwa zewnętrzna budynku – jego „skóra” – już dawno przestała być postrzegana tylko w kontekście bariery chroniącej cenne wnętrze przed wpływem środowiska. Postęp technologiczny sprawił, że dachy i elewacje projektowane są tak, by były jak najatrakcyjniejsze wizualnie, zapewniały jak najlepsze warunki do życia oraz pracy, a także wpływały na energooszczędność inwestycji.

 Agnieszka Szczepaniak
architekt
AP Szczepaniak

W kwestii projektowania można zauważyć kilka kluczowych trendów. Na pewno jednym z nich jest natura i wszystko, co zielone – dachy, elewacje, wertykalne ogrody. Łączy się z tym podejście proekologiczne – w kontekście procesu produkcji materiałów, montowania paneli słonecznych czy użycia materiałów z recyklingu. Coraz częściej obserwujemy proces zastępowania tradycyjnych materiałów budowlanych – pokryć dachowych, okien, szyb fasadowych – zestawami fotowoltaicznymi, dzięki czemu ich koszt staje się niższy, a budynki oszczędniejsze pod względem energetycznym. Kolejnym trendem są innowacyjne technologie, w szczególności druk 3D, który pozwala uzyskać formy niemożliwe do osiągnięcia tradycyjnymi metodami budowlanymi, z użyciem różnych materiałów – takich jak beton, włókno szklane, drewno, kamień.

Wydrukowana fasada
Elewacja budynku została uformowana przez pokrycie
jej przestrzennie powiązaną siecią, która sprawia wrażenie
zarzuconej na budynek. Struktura „sieci” została zamontowana
w mechanizmie ściany osłonowej. Łączne pokrycie
wydrukowanej elewacji to 308 m2. Zużyto na nią 5 ton plastiku.
Identyczne odzwierciedlenie cyfrowego modelu
i uzyskany efekt były możliwe wyłącznie dzięki technice
druku 3D.

Nazwa: Arachne
Lokalizacja: Pekin, Chiny
Projektant: Lei Yu
Zastosowane materiały i technologie: druk FDM 3D, plastik PLA

Elewacja produkująca prąd
Elewacje Centrum Sportowo-Rehabilitacyjnego WUM wyposażone są w instalacje solarne i panele fotowoltaiczne. Ściana hali sportowej, o szerokości 50 m, to betonowa kratownica osłonięta szybą. W szkle zatopione zostały baterie słoneczne. Moduły fotowoltaiczne zamontowano również w strukturach fasad słupowo-ryglowych, stanowiąc ich wypełnienie, a nie dodatkowy element. Oprócz produkcji prądu, służącego m.in. do podgrzewania wody basenowej, moduły przeznaczone są do termoizolacji, gdyż częściowo zatrzymują promieniowanie słoneczne. Mogą być więc alternatywą dla tradycyjnych okiennic.

Nazwa: Centrum Sportowo-Rehabilitacyjne Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego
Lokalizacja: Warszawa, Polska
Projektant: Kontrapunkt V-Projekt
Zastosowane materiały i technologie: moduły fotowoltaiczne
ML System, stalowe tafle Corten – perforowane
laserowo

Niecodzienna forma
Projekt elewacji Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów reprezentuje wyjątkowe podejście do projektowania budynków o tak utylitarnej funkcji, jaką jest spalarnia śmieci. Inwestycje tego typu oparte są zazwyczaj o uwarunkowania ekonomiczno-technologiczne. W przypadku ZTPO dach łączący się z elewacją ma przede wszystkim atrakcyjną formę architektoniczną. Charakterystyczne pochyłe ściany zostały wykonane z blach trapezowych zamontowanych na stalowej konstrukcji. Wyjątkowe jest również połączenie klasycznego doświetlenia ścianami kurtynowymi z szedowymi formami dachowymi. Dzięki temu wprowadzono do obiektu równomierny rozkład światła dziennego z jednoczesnym ograniczeniem jego przegrzewania. Kolorystyka dachu nie jest przypadkowa – nawiązuje do tradycyjnych strojów ludowych i rolniczej trójpolówki.

Nazwa: Zakład Termicznego Przekształcania Odpadów
Lokalizacja: Kraków, Polska
Projektant: Teller Architekci, Łapiński Architekci, Manufaktura
nr 1, Prochem
Zastosowane materiały i technologie: wielobarwna blacha
aluminiowa łączoną w technologii rąbka stojącego, szkło

Najbardziej zielony budynek
Piętnastokondygnacyjny biurowiec Wronia 31 został uznany za najbardziej zielony budynek w tej części Europy. Obiekt otrzymał ekologiczny certyfikat BREEAM na poziomie Outstanding dla etapu Post Construction. Na elewacji zastosowano innowacyjne i przyjazne dla środowiska systemy Reynaers Aluminium, co znacznie przyczyniło się do wspomagania energooszczędności obiektu.

Nazwa: Wronia 31
Lokalizacja: Warszawa, Polska
Projektant: Jaspers-Eyers Architects
Zastosowane materiały i technologie: systemy Reynaers
Aluminium – okna CW50-HI, CW50, drzwi CF77
i CS86-HI

Elewacje z recyklingu
Elewacja biurowca The Beehive została pokryta dachówką z terakoty pochodzącej z odzysku. Jej głównym zadaniem jest filtrowanie intensywnego południowego słońca. Dobór materiału wynika przede wszystkim z jego dostępności, łatwości w pozyskiwaniu, ale także z tego, że brakuje rynku, który by wykorzystywał ten materiał powtórnie. Ostateczny projekt fasady jest efektem licznych prototypów wykonywanych w skali 1:1. Rodzaj płytek dostosowano do pełnionych funkcji – wytrzymalsze zostały umieszczone na dole, ukośne, o mniejszym prześwicie, na górze.W efekcie powstała zakrzywiona elewacja, która pozwala budynkowi zachować optymalne proporcje. Dzięki takiemu rozwiązaniu słońce wpadające do biura jest cieplejsze i delikatniejsze, zapewniając najlepsze warunki do pracy. Oprócz cech funkcjonalnych fasada jest bardzo ciekawa pod względem estetycznym i koresponduje z przyległym budynkiem.

Nazwa: The Beehive
Lokalizacja: Sydney, Australia
Projektant: Luigi i Raffaello Rosselli
Zastosowane materiały i technologie: płytki z terakoty z recyklingu

Zielony taras dla pracowników
Pomysł na zaprojektowanie dachu biurowca przy ul. Krakowskiej 29 jest konsekwencją zmian na rynku pracy. Koncepcja employee-wellbeing znajduje swoje odzwierciedlenie także w architekturze: budynki mają dziś łączyć funkcje biurowe i rekreacyjne. Na dachu zaprojektowano taras dla pracowników – z nasadzeniami zieleni oraz elementami małej architektury. Budynek jest zgodny ze standardem klasy A.

Nazwa: Krakowska 29
Lokalizacja: Wrocław, Polska
Projektant: AP Szczepaniak
Zastosowane materiały i technologie: ślusarka aluminiowa
Aluprof, Feldhaus Klinker

Świetlista skała
Fantazyjną formę przybrała bryła Centrum Kongresowego w Plasencii. Elewacja została zaprojektowana z przezroczystego polimeru ETFE (Etylen Tetrafluoroetylen). Jego niewielka masa i duża wytrzymałość sprawia, że ma on przewagę nad szkłem. Wykończenie obiektu przezroczystym tworzywem pozwoliło uzyskać jasne, a co najważniejsze – niemal przenikające się z otoczeniem wnętrze. Za sprawą swojego nieregularnego kształtu i nietypowej elewacji nocą bryła przypomina świetlistą skałę. Budynek znalazł się w finale Mies van der Rohe Award.

Nazwa: Centrum Kongresowe
Lokalizacja: Plasencia, Hiszpania
Projektant: Jose Selgas, Lucia Cano
Zastosowane materiały: polimer ETFE

Samoczyszczące szyby zespolone
Fasada kompleksu biurowego Main Point Pankrac składającego się z pięciu dziesięciokondygnacyjnych budynków została zaprojektowana z użyciem produkowanych w Polsce samoczyszczących szyb zespolonych. Obiekt uzyskał certyfikat LEED (ang. Leadership in Energy and Environmental Design) w kategorii Platinum.Wykorzystanie na elewacji szyby laminowanej – z jednej strony powlekanej powłoką samoczyszczącą, a z drugiej wysokoselektywną powłoką przeciwsłoneczną o właściwościach niskoemisyjnych – gwarantuje uzyskanie dobrej izolacji cieplnej. Wysoka energooszczędność nie jest wyłącznie zasługą licznych przeszkleń – to także efekt stworzenia ogrodów na dachach kompleksu. Wszelkie elementyinstalacji technicznych obiektów umieszczono w podziemiu, a częściowo na pierwszej i drugiej kondygnacji, co pozwoliło efektywnie wykorzystać całą powierzchnię dachu do zaprojektowania tarasu.

Nazwa: Main Point Pankrac
Lokalizacja: Praga, Czechy
Projektant: DAM.architekti
Zastosowane technologie i materiały: samoczyszczące szyby zespolone Pilkington Insulight Activ, ramki TGI („ciepłe ramki dystansowe”)

Przyszłością są ergonomiczne, przyjazne środowisku inwestycje wykorzystujące takie materiały i technologie, które pozwalają na życie w zgodzie oraz w harmonii z naturą.

Projektowanie w systemie BIM
Elewacja Muzeum Przyszłości w Berlinie (Futurium) wykonana jest z ponad 8000 paneli. Elementy o wymiarach 70 x 70 cm składają się z metalowych odbłyśników i teksturowanego szkła z ceramicznym nadrukiem. Wygląd fasady zmienia się dzięki temu pod wpływem aktualnych warunków oświetleniowych. W dwa lata od rozpoczęcia prac zużyto już 1600 ton stali i aż 11500 m3 betonu. Budynek dopełniają też wielkoformatowe okna ukazujące panoramę miasta: jedno o wymiarach 8 x 28 m zorientowane na południe i drugie, zorientowane na północ – o powierzchni 11 x 28 m. Obiekt dzięki swojej energooszczędności według niemieckiego standardu klasyfikacji budynków BNB został oznaczony poziomem złotym. Bryła przez swoją złożoność musiała być projektowana w systemie BIM, służącym do międzybranżowej komunikacji w zakresie architektury, fizyki, techniki czy funkcjonalności.

Nazwa: Muzeum Przyszłości w Berlinie (Futurium)
Lokalizacja: Berlin, Niemcy
Projektant: Richter Musikowski, JUCA
architektur+landschaftsarchitektur
Zastosowane technologie i materiały: stal, beton

Taras na dachu dla mieszkańców
i niekonwencjonalne podejście do elewacji
Wykorzystywanie powierzchni dachów do celów użytkowych staje się coraz silniejszym trendem nie tylko w wypadku biurowców czy obiektów handlowych. Obecnie często stosuje się to rozwiązanie także w budownictwie wielorodzinnym. To sposób na dodatkową przestrzeń wspólną dla mieszkańców. Atal Towers we Wrocławiu w najwyższym punkcie konstrukcyjnym osiąga wysokość 55 m, dzięki czemu taras pełni także rolę punktu widokowego na panoramę miasta. Wokół inwestycji zrealizowany został też nadrzeczny bulwar pieszy. Budynek nagrodzono w międzynarodowym konkursie World Architecture & Design Awards 2019 w kategorii Mixed Use.

Nazwa: Atal Towers
Lokalizacja: Wrocław, Polska
Projektant: AP Szczepaniak
Zastosowane materiały i technologie: szara płyta klinkierowa i biała blacha cięto-ciągniona

Elewacja jako dzieło sztuki
Obiekt Wanderwall pokazuje, że sztuka może być integralną częścią przestrzeni publicznej. Metalowa fasada składa się z aż 5768 pojedynczych części ułożonych niczym ogromne puzzle. Architektoniczna „skóra” spowija południową i wschodnią część garażu w ruchliwej dzielnicy. Rozpostarta na ośmiu piętrach sprawia, że budynek garażu – oraz jego wnętrza, do których wpada przefiltrowane światło – tętnią życiem. Niebiesko-zielony wzór na elewacji z bliska przypomina labirynt, z oddali zaś budzi skojarzenia z formami biologicznymi. W przeciwieństwie do innych typowych systemów panelowych ten został zamontowany jako jednolita, bardzo cienka płaszczyzna. Nie korzysta z drugiej, pomocniczej konstrukcji, ale „wisi” bezpośrednio na budynku.

Nazwa: Wanderwall
Lokalizacja: Charlotte, USA
Projektant: Marc Fornes / Theverymany
Zastosowane materiały i technologie: cienkie panele aluminiowe

Elewacja jak z bajki
Ciekawostkę stanowi surrealistyczna fasada budynku mieszkalnego Collage House w Indiach. Została zbudowana z okien i drzwi pochodzących z różnych rozebranych budynków. Co ciekawe, większość z nich zachowała swoją funkcję – można je otwierać i zamykać. Elewacja ta pokazuje alternatywne, a nawet dość ekstremalne podejście do recyklingu. Eklektyczną fasadę równoważy użycie surowych materiałów, takich jak beton, stal i szkło, oraz nowoczesnych rozwiązań, np. paneli słonecznych.

Nazwa: Collage House
Lokalizacja: Mumbai, Indie
Projektant: S+PS Architects
Zastosowane materiały i technologie: drewniane drzwi
i okna wraz z framugami pochodzące z recyklingu,
drewno, stal, beton

 Elewacja służąca rekreacji
Budynek prywatnego liceum Akademeia High School w Warszawie wyróżnia się na tle innych szkół. W części obiektu elewację stanowią tarasowe schody prowadzące od parteru do ogrodu znajdującego się na dachu. Zachęcają one młodzież do wypoczynku na świeżym powietrzu, stanowią naturalne miejsce spotkań, są wykorzystywane podczas zajęć sportowych. Dach szkoły został zagospodarowany – znajdują się na nim ule i ogród zielny, pielęgnowany m.in. na lekcjach biologii. Elewacja budynku pokryta jest drewnem, które przełamuje surowość bryły.

Nazwa: Akademeia High School; Lokalizacja: Warszawa, Polska; Projektant: Medusa Group
Zastosowane materiały i technologie: Forbo Flooring Systems, Knauf, Gerflor

Naturalne materiały elewacyjne
Elewacja dwóch budynków wielorodzinnych przy ul. Dmowskiego 19 została niemal w całości pokryta płytką klinkierową. To wciąż niecodzienne podejście do wykańczania inwestycji mieszkalnych. Choć rozwiązanie to nie należy do najtańszych, daje gwarancję nienagannego wyglądu obiektu wiele lat po ukończeniu inwestycji. W dalszej perspektywie czasowej jest bardzo opłacalne – pozwala zredukować koszty odnawiania elewacji. Szklane balustrady balkonów wyeksponowały wykończenia z wysokiej jakości drewna odpornego na warunki atmosferyczne. Detale z aluminium i stali podkreśliły nowoczesny charakter inwestycji.

Nazwa: Dmowskiego 19
Lokalizacja: Wrocław, Polska
Projektant: AP Szczepaniak
Zastosowane materiały i technologie: płytka klinkierowa, tynk cienkowarstwowy, szkło, aluminium, stal

Powyższe zestawienie pokazuje kierunki, w jakich podążamy w projektowaniu nie tylko dachów i elewacji, lecz także całych budynków. Przyszłością są ergonomiczne, przyjazne środowisku inwestycje wykorzystujące takie materiały i technologie, które pozwalają na życie w zgodzie oraz w harmonii z naturą – przy zachowaniu osiągnięć technologicznych ułatwiających życie. Budynki przyszłości będą bardziej przypominały żywy organizm niż „martwą naturę”, a udział w ich projektowaniu będą mieli nie tylko architekci, inżynierowie i urbaniści, lecz także psychologowie oraz lekarze.