KREUJEMY ZIELONĄ PRZYSZŁOŚĆ

Kolejne firmy i organizacje zapowiadają kroki mające zminimalizować szkodliwy wpływ działalności człowieka na środowisko, a Cemex już od kilku lat jest na drodze do osiągnięcia neutralności klimatycznej. Jakie są tego efekty? O wyznaczaniu trendów, priorytetach i nowych wyzwaniach opowiada RAFAŁ GAJEWSKI, Dyrektor Pionu Handlowego, Członek Zarządu Cemex Polska.

Maria Gil-Sobczyk: Od 2020 r. Cemex wypełnia założenia długoterminowej strategii „Future in Action”. W Waszym przypadku możemy mówić o transformacji na skalę globalną. Jak dokonuje się takich przemian?
Rafał Gajewski: Wszystko zaczyna się od dokładnej analizy i zrozumienia, że prowadzenie biznesu jest nieodłącznie związane z odpowiedzialnością za społeczeństwo. Jako jeden z globalnych dostawców rozwiązań dla sektora budowlanego byliśmy i jesteśmy w pełni świadomi emisyjności naszych procesów produkcyjnych. Wdrożenie programu „Future in Action” ma na celu ograniczyć pośrednią i bezpośrednią emisję CO2 w naszej działalności, zarówno w procesach produkcyjnych, jak i w kontekście całego cyklu życia naszych produktów czy też łańcuchów dostaw. Beton towarowy jest obecnie nie tylko najczęściej wykorzystywanym materiałem budowlanym na świecie, ale również jedynym, który pochłania CO₂ podczas swojego cyklu życia. A cement jest podstawowym składnikiem betonu. Postanowiliśmy wykorzystać potencjał tego materiału, stawiając sobie ambitne cele, które chcemy zrealizować do 2030 r. Są to m.in.: redukcja o 47 proc. emisji CO₂ na tonę cementu globalnie, a w Europie o 55 proc. względem 1990 r., obniżenie śladu węglowego betonu o 41 proc. czy też podniesienie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych do poziomu 65 proc. Te założenia pozwolą realnie złagodzić zmiany klimatyczne, a w kontekście naszej działalności biznesowej – osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 r.

M.G.-S.: W teorii cel jest bardzo ambitny. Jak przebiega jego praktyczna realizacja?
R.G.: „Future in Action” opiera się na sześciu głównych filarach. Pierwszy z nich to produkty i rozwiązania – ta część pozwala nam w bezpośredni sposób wspierać klimatyczne cele naszych klientów, przy jednoczesnym zachowaniu najwyższej jakości. W szczególności chodzi tu o obniżenie zawartości klinkieru w cemencie i zastąpienie go innymi składnikami głównymi cementu, takimi jak: kamień wapienny, żużle wielkopiecowe, popioły lotne lub inne puzzolany. Produkcja klinkieru jest procesem energochłonnym. Zastąpienie klinkieru portlandzkiego innymi surowcami pozwala nam zachować tę samą jakość cementu, często poprawić trwałość betonu wyprodukowanego z takiego cementu i jednocześnie obniżyć emisję CO₂. Drugim filarem jest dekarbonizacja naszej działalności. Już teraz możemy pochwalić się, że oba nasze zakłady cementowe, w Rudnikach i w Chełmie, w procesie produkcji klinkieru portlandzkiego zastępują węgiel paliwami alternatywnymi pochodzącymi z odpadów na poziomie około 95 proc. Do produkcji klinkieru stosujemy również surowce zdekarbonizowane. Kolejny filar to wdrożenie w działalności Cemex modelu gospodarki o obiegu zamkniętym, czyli takiego modelu, w którym produkty, materiały oraz surowce powinny pozostawać w obiegu tak długo, jak to możliwe, a wytwarzanie odpadów powinno być zminimalizowane poprzez zastąpienie surowców naturalnych materiałami odpadowymi z innych branż. Kluczem do sukcesu w zakresie osiągania neutralności klimatycznej na szeroką skalę jest rozwój i współpraca, dlatego czwarty filar naszej strategii to innowacje oraz partnerstwa. W opracowywaniu nowych rozwiązań wspomaga nas na co dzień Centrum Badań i Rozwoju Cemex w Szwajcarii. Współpracujemy również z szeregiem instytucji oraz uczelni technicznych w ramach dekarbonizacji naszych głównych cementowni, rozlokowanych na całym świecie. W Polsce ogłosiliśmy konkurs skierowany do absolwentów uczelni wyższych pod nazwą „Kreuj zieloną przyszłość z CEMEX”. Wierzymy, że dzięki takim inicjatywom uda nam się szerzej promować gospodarkę przyjazną środowisku, czyli kolejny filar naszej strategii. Wreszcie ostatni filar strategii to wspieranie bioróżnorodności oraz ograniczenie zużycia wody. Cele te osiągamy m.in. poprzez wykorzystanie wody deszczowej w procesie produkcyjnym w niektórych wytwórniach betonu oraz dzięki podejmowanym inicjatywom służącym ochronie przyrody, a w szczególności ochronie gatunkowej pustułek w cementowniach oraz ochronie zapylaczy poprzez założenie łąk kwietnych w Cementowni Chełm.

M.G.-S.: Wróćmy na chwilę na nasz krajowy rynek. Jakie działania podejmuje Cemex Polska w ramach strategii „Future in Action”?
R.G.: Przede wszystkim nieustannie poszerzamy naszą ofertę produktów niskoemisyjnych – nasi klienci mogą wybierać spośród szerokiej gamy cementów, betonów i domieszek z linii Vertua®, które pozwalają ograniczyć ślad węglowy inwestycji. Tylko w ciągu ostatniego półtora roku wprowadziliśmy na rynek cztery nowe cementy niskoemisyjne. Bierzemy odpowiedzialność za każdy produkt i każdorazowo realnie udowadniamy klientom jego najwyższą jakość. Przykładowo: w kontekście cementu Vertua® Ultra CEM III/A 42,5 N-LH/HSR/NA mówimy o emisji CO₂ w 2022 r. na poziomie 305 kg na tonę cementu (brutto) oraz 231 kg na tonę cementu (netto) – potwierdzonej deklaracją środowiskową EPD, wystawioną przez Instytut Techniki Budowlanej. To jest około 60 proc. mniej niż w przypadku cementów z grupy CEM I.

Wartość brutto obejmuje emisję bezpośrednią CO₂, na którą składa
się emisja procesowa i paliwowa z wyłączeniem frakcji biomasy,
oraz emisję pośrednią – z energii elektrycznej, transportu, a także
wbudowany ślad węglowy. Wartość netto nie uwzględnia emisji CO₂
pochodzącej ze spalania paliw alternatywnych (odpadowych).

Poza dostarczaniem produktów i rozwiązań Cemex Polska angażuje się również w odpowiedzialne gospodarowanie dobrami naturalnymi. Dlatego w latach 2022–2023 energia elektryczna nabywana od PGE na potrzeby działalności produkcyjnej w aż 36 naszych zakładach (w tym we wszystkich cementowniach) pochodzi ze źródeł odnawialnych. I wreszcie – dbamy o współpracę naukową na rzecz klimatu. Razem z 16 przedsiębiorstwami Cemex Polska, jako jedyny przedstawiciel branży materiałów budowlanych, dołączył do międzynarodowego projektu „Reincarnate”, którego celem jest wydłużenie cyklu życia budynków, co wręcz idealnie wpisuje się w priorytety gospodarki o obiegu zamkniętym. Wiemy, że odpady budowlane i rozbiórkowe (CDW) stanowią nawet 30 proc. wszystkich odpadów wytwarzanych na terenie UE. Tymczasem innowacje wypracowane w projekcie mogą zmniejszyć ich ilość o 80 proc. oraz zmniejszyć ślad węglowy CO2 o 70 proc. w sektorze budowlanym. Wspieranie takich inicjatyw, udział w tworzeniu globalnych rozwiązań – to właśnie jest „Future in Action” w praktyce.

M.G.-S.: Jak na działania Cemex reagują klienci? Czy ograniczenie śladu węglowego w projektach budowlanych stanowi dla klienta wartość dodaną?
R.G.: Myślę, że klienci są coraz bardziej świadomi potrzeby zmian! Najlepszym dowodem na współudział naszych klientów w procesie osiągania neutralności klimatycznej są dane dotyczące zakupu cementów o obniżonej emisyjności. W 2022 r. sprzedaliśmy ich o 32 proc. więcej w porównaniu z 2021 r. i o 59 proc. więcej w stosunku do 2020 r.! Moim zdaniem kluczowy w angażowaniu klientów jest fakt, że wsłuchujemy się w ich potrzeby i dajemy im wartościowe rozwiązania, których jakość potwierdzają niezależne instytucje, np. Instytut Techniki Budowlanej (ITB), jak jest w przypadku deklaracji środowiskowych EPD. Wszystkie grupy cementów produkowanych w naszych zakładach w Gdyni, Chełmie i Rudnikach uzyskały deklaracje środowiskowe III typu EPD (ang. Environmental Product Declaration). W efekcie do klientów trafiają produkty zweryfikowane pod względem wpływu na środowisko, które ułatwiają uzyskanie dla inwestycji zielonych certyfikatów, takich jak LEED, BREEAM czy DGNB. Projektując niskoemisyjne produkty, zawsze dążymy do tego, żeby ich właściwości spełniały wymagania stawiane przez końcowych odbiorców. To dlatego produkty Cemex znajdują zastosowanie w kluczowych inwestycjach w całym kraju: od budownictwa mieszkaniowego i komercyjnego, przez obiekty sportowe, aż po autostrady i drogi szybkiego ruchu. Ponadto podejście naszych klientów sprawia, że chcemy robić coraz więcej, aby emitować mniej, by działać dla dobra wszystkich. W kontekście budowania świadomości konsumenckiej niezwykle ważna jest również edukacja. W tym celu razem z wybitnymi ekspertami – nie tylko z naszej branży – prowadzimy cykliczne konferencje, m.in. na temat roli zrównoważonego budownictwa we współczesnym świecie i praktycznych aspektów dekarbonizacji w produkcji materiałów budowlanych. Nasi klienci sami udowadniają nam potrzebę organizacji takich wydarzeń, o czym świadczy chociażby frekwencja podczas konferencji i opinie naszych klientów! W minionym roku Cemex Polska otrzymał tytuł Konsumenckiego Lidera Jakości 2022. To dla nas najlepsza nagroda i motywacja.

M.G.-S.: W czasach kryzysu gospodarczego samo prowadzenie biznesu jest wyzwaniem. Jak zatem zachować wytrwałość w realizacji dodatkowych celów, w dążeniu do neutralności klimatycznej?
R.G.: Nie ulega wątpliwości, że zmiany klimatyczne są obecnie jednym z poważniejszych problemów, z jakimi mierzy się ludzkość, i mimo wysokiej inflacji, wojny w Ukrainie i postpandemicznych konsekwencji, z którymi będziemy zmagać się zapewne przez najbliższe lata, trzeba trzymać się obranego wcześniej kierunku. Rzeczywiście sytuacja gospodarcza i spowolnienie na rynku budowlanym stanowią wyzwanie. Ponad 25-proc. spadek ilości naszej sprzedaży w pierwszym kwartale 2023 roku względem pierwszego kwartału 2022 traktujemy jako efekt cyklu koniunkturalnego. Wahania w zakresie zapotrzebowania rynkowego czy wyższe koszty prowadzenia działalności niejako wymuszają na nas podejmowanie nowych decyzji i działań. Musimy poprawiać rentowność naszego biznesu pomimo spadku ilości i spowolnienia na rynku. Przyszłe koszty inwestycji, które są przed nami, związane z modernizacją naszych zakładów, poszukiwaniem sposobów na zwiększenie wykorzystania OZE w obrębie biznesu cementowego oraz z inwestowaniem w technologie wychwytywania, składowania i wykorzystania CO₂ (CCS/ CCU), będą sięgać miliardów złotych. Tym wyzwaniom jest w stanie sprostać tylko efektywny i rentowny biznes. Jednocześnie musimy pamiętać, że Unia Europejska planuje stopniowe wycofywanie darmowych uprawnień udzielanych sektorom objętym handlem emisjami EU ETS, w skład których wchodzi m.in. branża cementowa. Z ostatnich ustaleń wynika, że do 2030 r. redukcja darmowych uprawnień będzie wynosić 48,5 proc., a całkowite odebranie branży cementowej darmowych uprawnień zaplanowane jest do 2034 r. Niewątpliwie czeka nas zatem przyspieszenie dekarbonizacji w Europie, a my chcemy się na to jak najlepiej przygotować, inwestując w nasze zakłady i poprawiając rentowność naszego biznesu.

Rozwój i wdrażanie technologii materiałów budowlanych CEMEX jest częścią globalnego networku ds. badań i rozwoju, na czele z Centrum Badań CEMEX z siedzibą w Szwajcarii. Prawa autorskie dotyczące badań © 2023 / CEMEX Innovation Holding Ltd., Szwajcaria.