RZĄDOWY PROGRAM BUDOWY DRÓG KRAJOWYCH
Nowy program drogowy zatwierdzony przez Radę Ministrów wraz z końcem ubiegłego roku przewiduje rozwój infrastruktury, a także budowę kolejnych obiektów z perspektywą do 2033 r. Program został poddany procesowi konsultacji publicznych, a jego realizacja ma objąć kwotę blisko 300 mld zł, z czego nowe realizacje pochłoną 187 mld zł, natomiast zadania kontynuowane – 104 mld zł. Rządowy Program Budowy Dróg Krajowych to największy tego typu projekt w historii Polski.
Zwiększenie zasięgu i poprawa jakości
Celem RPBDK jest stworzenie spójnej sieci dróg krajowych zapewniającej efektywne funkcjonowanie drogowego transportu osobowego i towarowego. Jego realizacja zakłada budowę ponad 2,5 tys. km nowych dróg szybkiego ruchu, ukończenie aktualnych inwestycji na niemal 4 tys. km oraz stworzenie kompletnej sieci dróg autostrad i dróg ekspresowych. Łącznie w ramach Programu powstanie ponad 6,1 tys. km dróg. Środki, które pozwolą na realizację wszystkich inwestycji, pochodzą z Krajowego Funduszu Drogowego, zasilanego m.in. z budżetu Unii Europejskiej. Program zakłada znaczne powiększenie sieci drogowej w Polsce, choć – co warto zaznaczyć – od 2014 r., wskutek dotychczasowych inwestycji, ta rozrosła się z 2725 km do ponad 4300 km, natomiast od czasu przystąpienia Polski do UE zwielokrotniła swój zasięg aż pięciokrotnie. Mimo tak imponujących liczb dostęp do dróg ekspresowych i autostrad jest wciąż niekompletny, zwłaszcza dla niektórych miast wojewódzkich. Uzupełnienie braków w połączeniu ośrodków aglomeracyjnych (szczególnie w ramach spójności dróg krajowych klasy A i S), a także komunikacji drogowej z państwami ościennymi w ramach transeuropejskiej sieci TEN-T, m.in. ze Słowacją, Litwą czy Ukrainą, również z krajami UE-15, stanowi jedną z najważniejszych idei Programu.
RPBDK określa zarazem konieczność systematycznej poprawy stanu technicznego dróg, wyeliminowania ograniczeń wynikających z niedostatków w jakości. Wśród wielu problemów do rozwiązania Program wymienia potrzebę dostosowania dróg do przenoszenia nacisku 115 kN/oś. A skoro mowa o podniesieniu poziomu, nie sposób uniknąć kwestii związanych z bezpieczeństwem. Program zakłada ograniczenie liczby wypadków drogowych i liczby zabitych w wypadkach w stosunku do 2019 r., kiedy to, według raportu Biura Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji, doszło do nieco ponad 30 tys. kolizji drogowych, w których zginęło niespełna 3 tys. osób.
Jednak Program to nie tylko działania inwestycyjne. W jego zakres wchodzą także działania na rzecz utrzymania i zarządzania infrastrukturą. Wraz z oddawaniem nowych odcinków autostrad i dróg ekspresowych zostanie wdrożony jednolity, zintegrowany system teleinformatyczny, umożliwiający działanie usług ITS, służących do zarządzania ruchem i usprawnienia jego płynności. Wśród przewidywanych funkcjonalności systemu są: udostępnianie informacji o warunkach ruchu i czasach podróży, informowanie o sieci drogowej, zdarzeniach i pogodzie, obszarowe i korytarzowe zarządzanie ruchem, dynamiczne wyznaczanie objazdów oraz inteligentne i bezpieczne parkingi.
Wyzwania klimatyczne
Dokumenty programowe podkreślają dbałość o zasoby i środowisko, a także konieczność minimalizowania negatywnych oddziaływań związanych z prowadzeniem inwestycji infrastrukturalnych. Ich autorzy zdają sobie sprawę, że stan środowiska nie jest wyłącznie walorem turystycznym ani elementem bogactwa narodowego. To również element konieczny do zachowania dobrego zdrowia fizycznego i samopoczucia psychicznego.
Głównymi zagrożeniami związanymi z budową dróg krajowych i autostrad z punktu widzenia ochrony środowiska naturalnego są: fragmentacja siedlisk przyrodniczych (oceniana jako jeden z głównych powodów utraty różnorodności biologicznej) oraz siedlisk gatunków, bezpośrednie niszczenie siedlisk, ingerencja w obszary chronione i przedmioty ich ochrony, a także przerwanie ciągłości korytarzy ekologicznych.
W celu identyfikacji ryzyka wystąpienia wszelkich niepożądanych oddziaływań na środowisko przeprowadzono analizy przestrzenne pozwalające rozpoznać obszary chronione oraz takie fragmenty korytarzy ekologicznych, w których projekty RPBDK będą realizowane ze szczególną intensywnością. Są to m.in. Biebrzański Park Narodowy oraz Kampinoski Park Narodowy, otulina Świętokrzyskiego Parku Narodowego, a także rezerwaty, obszary specjalnej ochrony ptaków, specjalne obszary ochrony siedlisk czy parki krajobrazowe. W przypadku projektów polegających na budowie dróg priorytetem ma być szczegółowa, rzetelna analiza wariantów przebiegu na jak najwcześniejszym etapie planowania, z uwzględnieniem wariantów omijających tereny obszarów chronionych, zwłaszcza tych objętych najwyższym reżimem. W dobie pogłębiającej się utraty różnorodności biologicznej zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tych obszarów założenia programowe traktują jako priorytet.
Szybsze, lepiej skomunikowane ośrodki
nergia ekologiczna to z pewnością ogromne wyzwanie, ale nadrzędnym celem RPBDK jest poprawa jakości życia mieszkańców miast oraz tych obszarów, na których komunikacja nadal jest mocno utrudniona, dlatego też Program został skorelowany z działaniami, jakie mają zostać podjęte w związku z planami inwestycyjnymi w polskiej kolei.
Wśród największych inwestycji Programu trzeba natomiast wymienić Zachodnią Obwodnicę Szczecina, drogę ekspresową S11 z Pomorza Środkowego na Górny Śląsk, drogę S10 (wiodącą od Szczecina do Warszawy), a także obwodnicę aglomeracji warszawskiej. Z kolei najważniejsze plany przebudowy już istniejących odcinków dotyczą autostrady A2 (Warszawa–Łódź) i autostrady A4 (Krzyżowa–Wrocław oraz Wrocław–Tarnów).
Postępy w realizacji Programu będą przedstawiane w cyklach rocznych. Informacja o stanie realizacji rzeczowo-finansowej Programu będzie przedkładana Radzie Ministrów do końca kwietnia roku następującego po roku sprawozdawczym. Informacja ta będzie również publikowana na stronie internetowej Ministerstwa Infrastruktury.
