CYFROWA PREFABRYKACJA
czyli cyfryzacja w prefabrykacji – siła automatyzacji i efektywności gospodarczej
Prefabrykacja spotyka cyfryzację – to połączenie zmienia oblicze budownictwa. Dzięki zintegrowanym narzędziom BIM, systemom CDE i cyfrowej geodezji prefabrykowane elementy powstają szybciej, precyzyjniej i z mniejszymi kosztami. Przyszłość budownictwa modułowego zaczyna się w wirtualnym modelu, zanim pierwszy element trafi na plac budowy.
W obliczu rosnącej presji ekonomicznej i ekologicznej branża budowlana zwraca się ku połączeniu dwóch trendów: prefabrykacji i cyfryzacji. Prefabrykacja eliminuje wiele niedoskonałości budownictwa tradycyjnego – od błędów montażowych po zmienne warunki pogodowe – natomiast cyfryzacja wprowadza zintegrowane procesy optymalizujące przepływ informacji. W rezultacie automatyzacja projektowania, produkcji i montażu staje się realna.
Czym jest cyfrowa prefabrykacja
Cyfryzacja prefabrykacji polega na integracji metodyki BIM, modelowania 3D, narzędzi CAM/CNC, narzędzi do zarządzania produkcją i logistyką oraz wspieranej cyfrowo geodezji inżynieryjnej. Dzięki temu model (budynku + terenu) staje się precyzyjną instrukcją dla fabryki i montażu, a procesy realizowane są w bardziej przewidywalny i skoordynowany sposób. Cyfrowa prefabrykacja działa w pełnym zakresie – od pojedynczych belek i nadproży po kompleksowe moduły mieszkalne czy linie produkcyjne. Im większy stopień złożoności elementów prefabrykowanych, tym istotniejsza rola cyfryzacji.
Dlaczego warto być na tak? Fakty i liczby nie kłamią
Według raportu McKinsey modularne i prefabrykowane budownictwo może wpłynąć na skrócenie o 20–50 proc. harmonogramu realizacji inwestycji oraz zapewnić do 20 proc. oszczędności kosztowych [1]. Raport Dodge Data & Analytics wskazuje natomiast, że 89–93 proc. firm stosujących prefabrykację doświadcza znaczącej poprawy jakości, efektywności, przewidywalności kosztów i harmonogramu [2]. Prefabrykacja może też prowadzić do redukcji ilości odpadów nawet o 90 proc. w porównaniu z konwencjonalnymi metodami budowlanymi, a w połączeniu z energooszczędnymi rozwiązaniami, często stosowanymi w budynkach modułowych, czyni je atrakcyjną opcją dla świadomych ekologicznie inwestorów [3]. Jeśli dodamy do tego zmniejszenie zapotrzebowania na pracowników na placu budowy, wzrost produktywności (o 14–15 proc.) [4] i poprawę jakości (środowisko fabryczne gwarantuje precyzję produkcji, kontrolę jakości i ograniczenie błędów), uzyskamy obraz technologii odpowiadającej na wyzwania współczesnego budownictwa.
Na tym jednak nie koniec. Podczas gdy prefabrykacja sama w sobie stanowi odpowiedź na wiele bolączek rynku budowlanego, połączenie jej z nowoczesnymi narzędziami cyfrowymi – modelowaniem informacji o budynku (BIM), automatyzacją obiegu dokumentacji/informacji czy cyfrową obsługą geodezyjną – pozwala w pełni odblokować jej potencjał. Cyfryzacja umożliwia projektowanie precyzyjnych elementów prefabrykowanych w środowisku 3D, automatyczne generowanie dokumentacji warsztatowej i produkcyjnej, śledzenie elementów na każdym etapie – od fabryki po montaż – oraz błyskawiczną wymianę danych między projektantem, producentem i wykonawcą. To właśnie w tej synergii – cyfryzacja + prefabrykacja = automatyzacja procesów – leży przyszłość budownictwa.
A jeśli ktoś nadal utożsamia prefabrykację z siermiężną wielką płytą i szarością osiedli z lat 70., warto podkreślić, że nowoczesna prefabrykacja to nie powrót do przeszłości, lecz inwestycja w przyszłość.
Cyfrowe wsparcie prefabrykacji – narzędzia na każdym etapie inwestycji
Cyfryzacja prefabrykacji to nie tylko wdrożenie pojedynczych aplikacji, lecz przede wszystkim stworzenie spójnego, zintegrowanego ekosystemu narzędzi, który wspiera proces inwestycyjny od pierwszej koncepcji po wieloletnią eksploatację obiektu. Każdy z etapów – projektowanie, produkcja, montaż, zarządzanie obiektem oraz koordynacja obiegu informacji – wymaga specyficznych funkcjonalności.
W praktyce oznacza to, że jedno narzędzie może pełnić wiele funkcji: program do modelowania 3D generuje dane produkcyjne, system ERP wspiera planowanie i logistykę dostaw, a platforma chmurowa do zarządzania dokumentacją integruje projektantów, producentów, montażystów i zarządców obiektów.
W tabelach poniżej przedstawiono przykładowe, dostępne na polskim rynku narzędzia cyfrowe w podziale na etapy realizacji inwestycji prefabrykowanej, skupiając się na rozwiązaniach wspierających proces projektowy i wykonawczy. Wskazano ich kluczowe funkcjonalności, zakres zastosowania oraz możliwości integracji z innymi systemami. Uwzględniono zarówno specjalistyczne rozwiązania branżowe, jak i platformy uniwersalne, które z powodzeniem można zastosować w kilku fazach procesu.
Takie zestawienie ma na celu zwrócenie uwagi na to, jak wiele rozwiązań funkcjonuje obecnie na rynku. W tym miejscu warto też podkreślić, jak ważny jest wybór odpowiednich narzędzi w zależności od potrzeb konkretnego projektu, stopnia skomplikowania obiektu, wielkości przedsiębiorstwa oraz poziomu cyfryzacji organizacji. Cyfryzacja nie musi oznaczać rewolucji, czasami wystarczy seria dobrze zaplanowanych małych kroków.
W budownictwie prefabrykowanym, gdzie proces realizacji opiera się na ściśle skoordynowanych działaniach projektantów, zakładów produkcyjnych, logistyki i montażu, kluczowe znaczenie ma sprawny obieg dokumentacji. W tym obszarze zastosowanie znajdują platformy CDE (common data environment), zapewniające centralne środowisko do gromadzenia, dystrybucji i zarządzania informacjami projektowymi. W prefabrykacji, gdzie każdy błąd dokumentacyjny przekłada się na kosztowne opóźnienia w produkcji i montażu, CDE stanowi narzędzie minimalizujące ryzyko i wspierające ciągłość przepływu informacji – od projektu, przez produkcję, aż po montaż na budowie.
Przykłady narzędzi dostępnych w Polsce to Autodesk Construction Cloud (BIM 360), Bentley ProjectWise, ePMflow, Thinkproject, Trimble Connect.
W procesie montażu prefabrykatów, w przypadku którego każdy milimetr odchylenia może prowadzić do kolizji lub kosztownych opóźnień, ogromną rolę odgrywa też precyzja pomiarów geodezyjnych. Wyobraźmy sobie wielkogabarytowe, skomplikowane przedsięwzięcia inwestycyjne, dla których poszczególne elementy (np. linii produkcyjnych) są realizowane na zamówienie i sprowadzane z różnych stron świata, i „na miejscu” okazuje się, że są z innej bajki – krótko mówiąc, nie pasują. Opóźnienia i koszty mogą zagrozić realizacji całej inwestycji. Współczesne narzędzia geodezyjne, zintegrowane z technologią BIM, umożliwiają płynne przeniesienie danych projektowych na plac budowy i odwrotnie – z rzeczywistości do modelu cyfrowego. Dzięki temu możliwe jest nie tylko dokładne wytyczanie osi montażowych i punktów odniesienia, ale także szybka weryfikacja zgodności wykonania
z projektem.
Na rynku dostępne są rozwiązania wspierające cyfrową geodezję w prefabrykacji. Trimble FieldLink pozwala na bezpośrednie wczytywanie modeli BIM i automatyczne wytyczanie punktów na budowie, co przyspiesza montaż prefabrykatów. Dalux Field/ InfraField integruje pomiary terenowe z modelem 3D, umożliwiając bieżącą kontrolę postępu prac i tworzenie dokumentacji powykonawczej. Z kolei systemy Leica iCON zapewniają wysoką dokładność wytyczania przy użyciu tachimetrów i GPS.
Wspólnym mianownikiem tych rozwiązań jest integracja z platformami CDE i systemami BIM, co pozwala tworzyć spójny łańcuch informacji – od projektu, przez pomiary terenowe, aż po cyfrowy model powykonawczy. Dla prefabrykacji oznacza to większą pewność montażu, redukcję błędów i realne oszczędności czasu oraz kosztów.
Cyfryzacja i prefabrykacja to nie dwa niezależne trendy, lecz wzajemnie uzupełniające się filary nowoczesnego budownictwa. Wspólnie pozwalają skracać czas realizacji, obniżać koszty i podnosić jakość, a jednocześnie realizować cele zrównoważonego rozwoju. Narzędzia cyfrowe – od BIM, przez platformy CDE, po systemy geodezyjne – budują spójny łańcuch informacji obejmujący cały cykl życia inwestycji. To właśnie dzięki nim prefabrykacja zyskuje nową tożsamość: zamiast synonimu powtarzalności i ograniczeń staje się gwarancją precyzji, elastyczności
i innowacyjności.
Literatura
[1] Nick Bertram, Steffen Fuchs, Jan Mischke, Robert Palter, Gernot Strube, Jonathan Woetzel, Modular construction: From projects to products, McKinsey & Company, czerwiec 2019, https://www.mckinsey.com/~/media/mckinsey/business%20functions/operations/our%20insights/modular%20construction%20from%20projects%20to%20products%20new/modular-construction-from-projects-to-products-full-report-new.pdf.
[2] Prefabrication and Modular Construction 2020, Dodge Data & Analytics, 2020, https://proddrupalcontent.construction.com/s3fs-public/SMR1219_Prefab_2020_small-compressed.pdf?utm_source=chatgpt.com.
[3] Modular Construction: Revolutionizing Efficiency, Sustainability and Cost-Effectiveness in Modern Development, czerwiec 2025.
[4] Jan Koeleman, Maria João Ribeirinho, David Rockhill, Erik Sjödin, Gernot Strube, Decoding digital transformation in construction, McKinsey & Company, sierpień 2019, https://www.mckinsey.com/~/media/mckinsey/business%20functions/operations/our%20insights/decoding%20digital%20transformation%20in%20construction/decoding-digital-transformation-in-construction-vf.pdf?shouldIndex=false.
