![Chłód architektury](https://builderpolska.pl/wp-content/uploads/2020/11/B11_2020_mprasa1-1-1.jpg)
Chłód architektury
Hasło „Sybir”, zawarte w nazwie Muzeum, obrazują dwa motywy obecne w projektowanej formie architektonicznej. Jest to wyniesiona dominanta w postaci prostego zimnego metalowego bloku, symbolizującego chłód i pustkę tego rejonu świata, oraz instalacja stalowych słupów otaczających nową część Muzeum, częściowo stary magazyn i rampę kolejową. Są to symboliczne znaki pamięci – pamięci o losach każdego zesłańca, ale też pamięci o masowości i miejscu zsyłek.
Idea powstania ośrodka upowszechniającego wiedzę oraz pamięć o deportacjach nabrała kształtu wraz z pierwszymi pomysłami budowy w Białymstoku Muzeum Pamięci Sybiru. Dziś projekt jest już realizowany. Zakończyły się prace budowlane, których celem było przekształcenie dawnego magazynu wojskowego nr 2 przy ulicy Węglowej w nowoczesne muzeum. Dobiegają także końca prace nad montażem wystawy i wyposażenia obiektu.
Budynek Muzeum Pamięci Sybiru jest ulokowany na terenie przedwojennych polskich magazynów wojskowych, które bezpośrednio przylegają do dawnego brzeskiego traktu kolejowego. Fragment jego torów prowadzi do głównego wejścia i wchodzi do wnętrza budynku. Tuż za bramą zbudowanych przed II wojną światową magazynów wojskowych zaczynała się bocznica kolejowa Dworca Poleskiego. Stąd w latach 1940– 941 oraz w 1944 roku Sowieci deportowali na Sybir mieszkańców Białostocczyzny. Również tutaj w 1943 roku stały pociągi, którymi Niemcy wywieźli do obozu zagłady w Treblince Żydów z białostockiego getta.
W dwupiętrowym odrestaurowanym magazynie znajdzie się zasadnicza część wystawiennicza, natomiast administracja Muzeum będzie się mieścić w nowym, dobudowanym budynku. Tu również przewidziano sale konferencyjne, sale edukacyjne, restaurację i całe zaplecze magazynowe oraz konserwatorskie Muzeum. Na najniższym poziomie umieszczono strefę poświęconą muzealnym zbiorom. Są tam też magazyny, w których panuje właściwy mikroklimat dostosowany do potrzeb przechowywanych eksponatów. W pomieszczeniach piwnicznych ulokowano również pracownię konserwatorską oraz pracownię digitalizacji zbiorów.
![](https://builderpolska.pl/wp-content/uploads/2020/11/1-1024x412.jpg)
![](https://builderpolska.pl/wp-content/uploads/2020/11/2.jpg)
Struktura funkcjonalna całego kompleksu została zbudowana na głównym motywie, jakim jest symboliczna droga.
![](https://builderpolska.pl/wp-content/uploads/2020/11/3.jpg)
Postindustrialny przekaz
Wiele współczesnych realizacji muzealnych obiektów świadczy o znaczeniu formy architektonicznej i wykreowanej przestrzeni w przekazie merytorycznych treści związanych z tematyką ekspozycji. Odrębnym zagadnieniem są istniejące historyczne budynki, które z racji zakończenia swojego funkcjonowania i dobrego stanu technicznego często są przeznaczane na funkcje muzealne. Te najczęściej postindustrialne budowle wnoszą swoistą wartość, która może dodatkowo wzbogacić muzealny przekaz. Tak też jest w przypadku Muzeum Pamięci Sybiru. Istniejący budynek wojskowego magazynu w niezmienionej formie stanowi ważny element całego założenia przestrzennego, a poprzez charakterystyczne rampy kolejowe staje się sam w sobie jakby jednym z eksponatów. Pozostawiono w nienaruszonej formie tak charakterystyczną magazynową architekturę i wszystkie autentyczne detale, takie jak stalowe rozsuwane wrota, zakratowane małe otwory okienne. Jest on jednocześnie miejscem przeznaczonym na umieszczenie stałej ekspozycji.
![](https://builderpolska.pl/wp-content/uploads/2020/11/6.jpg)
Istniejący budynek wojskowego magazynu w niezmienionej formie stanowi ważny element całego założenia przestrzennego, poprzez charakterystyczne rampy kolejowe staje się sam w sobie jakby jednym z eksponatów.
![](https://builderpolska.pl/wp-content/uploads/2020/11/7.jpg)
![](https://builderpolska.pl/wp-content/uploads/2020/11/9-1.jpg)
Symboliczna podróż
Bardzo wydłużona bryła budynku i układ wnętrza stały się pretekstem do nadania znaczenia drogi: nieskończenie długiej drogi, którą musieli przebyć zesłańcy. Nawiązaniem do tej części historii zsyłek jest prosta długa trasa w postaci stumetrowych odcinków, jaką pokonujemy od parkingów przy ul. Węglowej wzdłuż jednej i drugiej strony magazynu, następnie wewnątrz w przyziemiu oraz w kondygnacji piętra. Etap wywózki i drogę na Sybir stanowi ciemna niska przestrzeń parteru starego magazynu. Etap życia na zesłaniu to kontrastująca z parterem, prześwietlona przestrzeń piętra magazynu, z której następuje powrót do współczesności. To symboliczna podróż, gdzie zwiedzający spotkają w przyszłości znaki, eksponaty, przestrzenne formy, informacje związane z Sybirem.
Hasło „Sybir”, zawarte w nazwie Muzeum, obrazują dwa motywy obecne w projektowanej formie architektonicznej. Jest to wyniesiona dominanta w postaci prostego zimnego metalowego bloku, symbolizującego chłód i pustkę tego rejonu świata, oraz instalacja stalowych słupów otaczających nową część Muzeum, częściowo stary magazyn i rampę kolejową. Są to symboliczne znaki pamięci: pamięci o losach każdego zesłańca, ale też pamięci o masowości oraz miejscu zsyłek. Tutaj również zlokalizowano pomnik Bohaterskim Matkom Sybiraczkom autorstwa Ryszarda Piotrowskiego oraz Katarzyny Piotrowskiej. W przyszłości ten symboliczny las słupów może zostać przedłużony na nieczynny wiadukt nad ul. Sienkiewicza, wówczas Muzeum stanie się widocznym, charakterystycznym znakiem miejskiej przestrzeni.
Funkcjonalna struktura całego zespołu umożliwia prosty i czytelny układ zwiedzania ekspozycji muzealnych. Jednocześnie mogą być realizowane w różnej formie wydarzenia towarzyszące z wykorzystaniem forum, sal konferencyjnych, biblioteki, powierzchni do czasowych wystaw tematycznych czy plastycznych.