ARCHITEKTURA NA OLIMPIJSKIM POZIOMIE

W Łodzi na placu wzdłuż al. Politechniki powstaje jeden z bardziej wyczekiwanych przez mieszkańców regionu oraz studentów uczelni obiekt sportowy z basenem olimpijskim – Łódzkie Akademickie Centrum Sportowo-Dydaktyczne Kampus Politechniki Łódzkiej.

Tego typu obiektów w Polsce jest niewiele. Budowa basenu olimpijskiego wiąże się ze spełnieniem wysokich tandardów wyznaczanych przez Światową Federację Pływacką FINA (fr. Fédération Internationale de Natation) i uzyskaniem homologacji Polskiego Związku Pływackiego. Parametrami technicznymi wyróżniać się będzie również drugi, 30-metrowy basen. Wyposażony zostanie w wielopoziomową wieżę do skoków z trampolinami i podestami oraz ruchome dno, które pozwoli na regulowanie głębokości zbiornika od 0 m do 5 m. Basen będzie dzięki temu należał do najgłębszych w Polsce.

Bryła i otoczenie
Mając na uwadze charakter miasta, z jego pofabryczną zabudową, oraz zdając sobie sprawę, jak swobodnie urbanistycznie i architektonicznie zorganizowany jest rejon lokalizacji projektowanego obiektu, zdecydowaliśmy się przede wszystkim nie projektować kolejnego budynku, który przytłoczyłby okolicę agresywną formą czy kolorem. Za cel obraliśmy wpisanie się nowoczesnym obiektem w estetykę kampusu Politechniki. W ten sposób powstała forma prosta, wręcz minimalistyczna w widoku zewnętrznym, która w połączeniu z detalem elewacji oraz czytelną funkcją gwarantuje, że na przestrzeni lat wygląd obiektu pozostanie neutralny, nie budząc architektonicznego dysonansu w kontekście następujących po sobie trendów architektonicznych i traktowania połączeń „nowe-stare”.

W nawiązaniu do ceglanej, pofabrycznej architektury obiektów łódzkich zastosowaliśmy rozwiązanie o podobnej wyrazistości i stylistyce. Bazę stanowią tu barwa, prostokreślne płaszczyzny oraz „wielowarstwowość”. Różnorodne pod względem technologicznym wnętrze „wybija się” na zewnątrz, organizując zarówno elewacje, jak i zewnętrzną przestrzeń publiczną. „Piętno techniczne” w postaci doświetleń, czerpni powietrza, fos technicznych itp., pojawiające się na wszystkich elewacjach, zdecydowaliśmy się okiełznać, wprowadzając zewnętrzną kurtynę z siatki stalowej. Tworzy ona wrażenie mgiełki unoszącej się wokół budynku, rozmywającej kontury elementów technicznych, którym z tak ograniczonej przestrzeni wewnętrznej pozostają „wyjścia” na zewnątrz w najmniej pożądanych przez projektanta miejscach. Ażurowy woal zapewni widzowi wrażenie spójności, a światło i różnorodne faktury elementów tworzących właściwą elewację będą pulsować zgodnie z życiem obiektu.

Gabaryty bryły, po dostosowaniu ich do wymogów określonych w Decyzji lokalizacyjnej, czyli uwzględnieniu linii zabudowy, ograniczenia wysokości obiektu do 22 m oraz odległości od istniejącej zabudowy, zmusiły nas do kompaktowego wykorzystania terenu. Obiekt będzie miał 5 kondygnacji nadziemnych, a 1 kondygnacja, zlokalizowana pod południową częścią obiektu, jest podziemna. Niewielka przestrzeń publiczna komunikacja i obsługa techniczna zostały zorganizowane z dużą dbałością o to, by łączyć wszystkie aktywności – odpoczynek przy niewysokiej zieleni, parkowanie pojazdów, połączony ruch pieszy i kołowy oraz zaopatrzenie obiektu.

Wielofunkcyjne wnętrze
Projektowany obiekt należy do Politechniki Łódzkiej, wobec czego jego głównym przeznaczeniem jest dydaktyka w zakresie sportu i form przekazu multimedialnego związanych z organizacją imprez sportowo-kulturalnych. Obiekt ma więc w tym zakresie charakter wielofunkcyjny, wzbogacony o przestrzenie komercyjne, tj. usługi, rekreację ogólnego użytku (godziny „karnetowe” na basenie i w strefie rehabilitacji i odnowy biologicznej), małą gastronomię oraz sale konferencyjne.

W ramach podstawowego programu funkcjonalno-użytkowego zaprojektowano m.in.:
• 10-torowy basen 50 m wraz z widownią, przewidywany do użytkowania przez studentów w trakcie zajęć w-f, dla zawodników sekcji (klubów) pływackich, piłki wodnej, baletu wodnego oraz do organizacji imprez sportowych o randze mistrzostw Europy, a także do rekreacji;
• basen z wielopoziomową wieżą do skoków i widownią, wykorzystywany również jako 25 m basen rozgrzewkowy podczas zawodów na basenie 50 m przez sekcję baletu wodnego oraz do nauki pływania i rekreacji, co umożliwi zastosowanie ruchomego dna;
• basen z przeciwprądem dla potrzeb treningu pływaków oraz rehabilitacji;
• wodne urządzenia rehabilitacyjno-rekreacyjne (wanny z hydromasażem);
• ścianka wspinaczkowa oraz ścianka bulderowa;
• wielofunkcyjna sala dla potrzeb sportu (gry zespołowe) oraz multimedialnych prezentacji kulturalnych, wraz z widownią i platformą TV;
• pomieszczenia dla potrzeb dydaktyki multimedialnej i realizacji telewizyjnej;
• sale: aerobiku, sportów walki i tenisa stołowego, sale do squasha, siłownie.

Jako funkcje obsługujące przewidziano m.in.: zespoły szatniowo-sanitarne dla poszczególnych stref sportowych, zespół obsługi imprez sportowych na basenach (biuro zawodów, pokoje sędziów, trenerów, pokój badań antydopingowych, ambulatorium itp.), administrację, pomieszczenie ochrony i monitoringu, pomieszczenia techniczne i porządkowe.

W celu umożliwienia efektywnego korzystania z funkcji obiektu, został on podzielony na strefy funkcjonalne, podlegające odrębnym przepisom federacji sportowych oraz zasadom sanitarnym i bhp, wzajemnie ze sobą skorelowane. Miejscem centralnym dla wszystkich aktywności jest hol, ulokowany na krótszej osi obiektu. Łączy przeciwległe strefy zewnętrzne i dzieli obiekt na funkcje „basenowe” po stronie południowej i różnorodne s ale s portowe po stronie północnej.

Strefa basenowa
Strefa zajmuje południową część obiektu i obejmuje baseny – główny i do skoków – wraz z zapleczami szatniowo-sanitarnymi, trybunami, zapleczem trenerów i obsługi zawodów oraz rekreację wodną, gabinety rehabilitacji i odnowy biologicznej. Strefa ta zajmuje wszystkie kondygnacje, łącznie z podziemną, wykorzystaną głównie dla potrzeb obsługi technologicznej basenów i do zabiegów specjalistycznych (rehabilitacja i odnowa biologiczna).

Wejście do części basenowej usytuowano w holu głównym, przy wschodnim wejściu do obiektu. W miejscu widocznym z holu znajdują się kasy, za którymi, systemem komunikacji poziomej, użytkownicy rozprowadzani są do stref im przeznaczonych, tj. oddzielnie zawodnicy i oddzielnie użytkownicy rekreacji oraz rehabilitacji czy odnowy biologicznej. Trenerzy i sędziowie obsługujący zawody pływackie kierowani będą do przeznaczonych dla nich pomieszczeń, korytarzem prowadzącym z zachodniej części holu głównego.

W trakcie zawodów pływackich kibice będą kierowani z centrum holu głównego (przy ściance wspinaczkowej) komunikacją pionową na kondygnację +2 i +3, gdzie znajdują się wejścia na trybuny, zespoły szatniowe i gastronomiczne. Do tej części, oddzielnym wejściem, wprowadzani są VIP-owie oraz okazjonalnie dziennikarze i sportowcy. Na kondygnacji +3 przewidziano sale konferencyjne pełniące funkcję obsługi mediów. Kondygnacja +4 została przeznaczona w całości na potrzeby realizacji telewizyjnych Centrum Komputerowego Politechniki Łódzkiej.

Basen typu olimpijskiego zajmuje 2/3 powierzchni hali basenowej. Jego wymiary (dł. 51,53 m / szer. 26,00 m / gł. 2,50 m) zostały dostosowane nie tylko do prowadzenia zajęć dydaktycznych dla studentów (głównie zajęcia WF), lecz także do potrzeb treningów zawodników i organizacji zawodów, czyli do wymogów FINA.

Niecka zostanie wykonana w technologii monolitycznej, z okładziną ceramiczną. Dla zwiększenia efektywności wykorzystania basen zostanie wyposażony w ruchomy pomost pływający, pozwalający na organizowanie w jednym czasie różnego typu zajęć oraz organizację zawodów na różnych dystansach. Pomost będzie służył jako ściana nawrotowa, wobec czego rozciąga się na całą szerokość pływalni i stanowi trwałą, gładką, nie śliską, stabilną pionową powierzchnię, do której można zamontować płyty kontaktowe. Pomost został tak zaprojektowany, żeby umożliwiał swobodny ruch sędziów wzdłuż niego, nie powodujący znacznych prądów lub zawirowań wody.

Basen głęboki, o wymiarach szer. 30,0 m / dł. 25,0 m, głębokości regulowanej w przypadku montażu dna ruchomego (maks. 5 m do dna ruchomego i 5,60 m do dna niecki), zlokalizowany w południowym krańcu obiektu, zaprojektowano jako urządzenie wielofunkcyjne. Zespolony z wieżą do skoków oraz zaopatrzony w dwudzielne dno ruchome, będzie służył zarówno do trenowania skoków do wody, nauki pływania, jako basen rozgrzewkowy przy basenie 50 m oraz do rekreacji, pływania synchronicznego i prowadzenia różnych zajęć ruchowych (np. aqua-aerobic). Zastosowanie dna ruchomego pozwoli na organizowanie zajęć dla grup o różnym stopniu zaawansowania. Niecka wykonana zostanie w technologii monolitycznej, z okładziną ceramiczną.

Przy południowej krawędzi basenu ustawiona zostanie wieża do skoków. W ramach programu użytkowego wieży znalazły się:
• podest z dwiema trampolinami na wysokości 1 m (licząc od założonego poziomu lustra wody),
• podest z dwiema trampolinami na wysokości 3 m (j.w.),
• platformy na wysokości: 3 m, 5 m, 7,5 m i 10 m.

Dostęp do każdego stanowiska do skoków umożliwia otwarta klatka schodowa, zespolona z tylną płaszczyzną monolitycznej ściany do skoków. Forma ściany od strony basenu to dwie krzywoliniowe płaszczyzny imitujące pofalowaną nawierzchnię wody, wykonane z lekkiej, przezroczystej okładziny, z nieregularnie rozstawionymi otworami prowadzącymi na wysunięte platformy.

W zachodniej części sali basenowej, przy plaży pomiędzy basenami, usytuowano pomieszczenie z zamontowanym w nim basenem z przeciwprądem. Pomieszczenie pełni dwie funkcje: obsługi treningów i pomiarów medycznych zawodników oraz obsługi rekonwalescentów.

Aby zapewnić wszechstronną obserwację osoby przebywającej w basenie, pomieszczenie jest dwukondygnacyjne. Prefabrykowany basen z wbudowanym przeszkleniem zostanie osadzony w płycie stropowej na poziomie +0.00, tak aby z poziomu plaży można było obserwować zdarzenia nad wodą, natomiast z poziomu pomieszczenia obserwacyjnego poniżej, do którego schodzi się wewnętrzną klatką schodową – rejestrować zachowanie pływaka pod wodą i mieć możliwość nagrania filmu. W pomieszczeniu jest miejsce na stanowiska dla trenerów, lekarza i zawodników oraz na podnośnik dla osób niepełnosprawnych.

Rozwiązania techniczne
Ogromnym wyzwaniem dla projektantów wszystkich branż było wpasowanie potrzebnych do obsługi obiektu instalacji w bardzo ograniczoną przestrzeń. Tym razem gorsetem się wraz ze wzrostem rangi planowanych zawodów, a to z kolei wiąże się z bardzo wysokimi wymaganiami programowymi stawianymi przez inwestora. Ponieważ kondygnacje naziemne wraz z ich skrajniami w całości zostały wypełnione obiektami sportowymi, instalacje musiały zejść do podziemia. W niewielkiej przestrzeni pozostałej wokół niecek basenów rozlokowane zostały wentylatornie o dużej mocy, zapewniające komfort cieplny i wilgotnościowy obszernej hali basenowej – odmienny dla użytkowników znajdujących się na poziomie plaży i odmienny dla widzów na trybunach. Istotne było zachowanie odpowiednich prędkości nawiewanego powietrza, tak aby usuwać nadmiar wilgoci i jednocześnie nie powodować przeciągów. Warunki te osiągnięto poprzez równomierne rozmieszczenie dużej liczby szczelin i otworów wentylacyjnych, zarówno w płycie plaży, jak i w podstopnicach trybun oraz pod siedziskami, a także odbiór zużytego powietrza czterema kanałami w formie pilastrów/kominów, usytuowanych symetrycznie na dwóch przeciwległych krańcach hali basenowej, otwartych pod jej stropem. Doprowadzenie powietrza do wszystkich punktów dystrybucyjnych odbywa się kanałami pozostawiającymi w podziemiu niewiele miejsca na pozostałe instalacje, tj. stację transformatorową wraz z rozdzielniami i stację uzdatniania wody, obsługującą 5 obiegów, pracujących niezależnie w systemie zamkniętym. Instalacje uzdatniania wody dla poszczególnych układów będą pracować w systemie filtracji podciśnieniowej, wykorzystującej jako materiał filtracyjny włókna celulozy.

Na uwagę zasługują też systemy nagłośnienia (komunikaty pożarowe oraz użytkowe w trakcie imprez sportowych), które ze względu na tak dużą kubaturę i zróżnicowaną powierzchnię odbijającą dźwięk (woda, widownia pusta i zapełniona) zostały rozmieszczone w górnej przestrzeni hali, ściśle według wskazań wynikających z symulacji akustycznych.

Myślę, że największym wyzwaniem projektowym w przypadku przestrzeni o tak zróżnicowanych warunkach i wymaganiach było sprawienie, aby światło, temperatura, wilgotność, słyszalność, widoczność, stabilność i bezpieczeństwo współdziałały w harmonii i – na koniec – nie wprowadzały chaosu estetycznego.

Realizacja
Po zakończeniu etapu projektowego kilka lat trwało domykanie budżetu i procedur przetargowych. W rezultacie Politechnika Łódzka wyłoniła generalnego wykonawcę I etapu budowy, firmę STRABAG Sp. z o.o. – Jesteśmy w spektakularnym momencie prowadzenia prac. Na plac budowy przyjeżdżają właśnie ogromne stalowe elementy konstrukcji, na której oparty będzie dach budowanego przez nas kompleksu. Gotowy jest już pierwszy wiązar dachowy i jesteśmy po próbach montażowych. W sumie będzie ich 13. W połowie kwietnia czeka nas widowiskowa operacja umieszczenia 50-metrowej konstrukcji na żelbetowych słupach. Użyjemy do tego 500-tonowego dźwigu. Główny etap montażu konstrukcji dachu będzie trwał tylko 2 tygodnie. Do tej pory wykonaliśmy już także konstrukcje niecek basenów: olimpijskiego, głębokiego oraz suchego, realizowany jest ostatni etap konstrukcji wieży do skoków, trwa montaż prefabrykowanych trybun na hali basenowej oraz sportowej. Prace żelbetowe prowadzone są równocześnie na kilku frontach. Zużyliśmy już ponad 3 000 ton stali zbrojeniowej i 25 000 m2 betonu – opowiada Tomasz Sapała, dyrektor Regionu Łódź, STRABAG Sp. z o.o. Oficjalnie prace przy realizacji inwestycji rozpoczęły się wraz z przekazaniem placu budowy w dniu 28 października 2014 roku. Obiekt w stanie surowym zamkniętym wraz z funkcjonującą częścią basenową i zapleczem zostanie przekazany Politechnice Łódzkiej podkoniec 2016 roku. Koszt budowy tego etapu wyniesie 77,5 mln złotych.

Łódzkie Akademickie Centrum Sportowo-Dydaktyczne Kampusu Politechniki Łódzkiej
adres: Al. Politechniki, Łódź
inwestor/zamawiający: Politechnika Łódzka
projektant: Konsorcjum DEDECO Sp. z o.o. oraz Orłowski, Szymański – Architekci Sp. J.
zespół projektowy (etapy pokonkursowe) – architekci: arch. Natalia Zombirt (główny projektant), arch. Marta Wegner, Ewa Drybczewska, Barbara Pawelec, Kamil Polonis, Marcin Czyżewski, Ewa Gawron, Łukasz Kazimierczuk, Karolina Kodrzycka, Mateusz Tubis.
współpraca: arch. Marek Orłowski (konsultant)
branżowy zespół projektowy:
Konstrukcja – KBI S.C. Andrzej Garbaliński Zenon Leoniewski, Szczecin
Instalacje sanitarne – Projektowanie Nadzór Opinie „KRUP” dr inż. Adam Krupiński, Szczecin
Technologia wody basenowej – P.P.U.H. Transcom Sp. z o.o., Katowice
Instalacje elektryczne – Pracownia Projektowa „ELEKTROPLAN”, Szczecin
Instalacje teleinformatyczne – LANPROJEKT Witold Zioło, Szczecin
Instalacje słaboprądowe – Zakład Elektroniki Specjalnej Marek Chromiński, Szczecin
Technologia ogólna obiektu – AGA Projekt – Biuro Projektowo-Doradcze, Andrzej Gołąbek, Szczecin
Drogi – Usługi Projektowe i Nadzór. Lucyna Kaczyńska, Szczecin
Ściany wspinaczkowe – Pracownia „INWESTPROJ” Wojciech Osak, Toruń
generalny wykonawca: STRABAG Sp. z o.o.
Dyrekcja Budownictwo Ogólne, Region Łódź: Tomasz Sapała i Elżbieta Racińska
Kierownictwo Projektu: Sylwia Lesiak i Dorota Jopkiewicz
Kierownik Budowy: Bogdan Jabłoński
Zespół realizacyjny: Adam Klein, Tomasz Koczberski, Jerzy Liszewski,
Jerzy Gierak, Jan Gierak, Artur Jeziorski, Łukasz Graczyk, Stefan Nowakowski
Zespół realizacyjny (instalacje): Marek Janułajtys, Wojciech Lisik, Marek Targoński, Patryk Wiśniewski
Kierownik ds. Przygotowania Produkcji: Mateusz Królikiewicz z zespołem: Edyta Białka, Wiktor Kuszcz
Biuro budowy: Grażyna Żylak i Magdalena Pierek
DANE PODSTAWOWE OBIEKTU:
Dane podstawowe obiektu:
Powierzchnia zabudowy – 11 941,74 m2
Wymiary obiektu – 69,7 m x 171,2 m
Wysokość obiektu – 22,00 m
Powierzchnia użytkowa obiektu (bez podbaseni) – 27 918,17 m2 (2 205 m2)
Kubatura obiektu – 280 799 m3
Dane strefy basenów (wymiary basenów dostosowane do przepisów FINA 2013-2017):
Wymiary niecki basenu typu olimpijskiego – dł. 51,5 m / szer. 26,0 m / gł. 2,5 m (pow. wykończone)
Wymiary niecki basenu do skoków – dł. 30,0 m /szer. 25,0 m / gł. 5,6 m (dno ruchome)

O DEDECO Sp. z o.o.: Biuro Architektoniczne DEDECO rozwija swoją działalność od 1991 r. W biurach w Warszawie i Szczecinie pracuje łącznie 30 architektów, projekty są realizowane na terenie całego kraju. Realizowane inwestycje są skomplikowane i wymagające pod względem inżynierskim, często w systemie „zaprojektuj i wybuduj”. Klientami DEDECO są inwestorzy polscy, zagraniczni, duże firmy developerskie oraz instytucje publiczne. Projekty realizowane w pracowni to obiekty handlowe i parki logistyczne, hotele, zespoły mieszkaniowe, placówki naukowodydaktyczne, obiekty industrialne oraz obiekty sportowe. Więcej informacji o Biurze i jego działalności można prześledzić na stronie www.dedeco.pl, do odwiedzenia której zapraszamy.