ODDYMIANIE GWARANCJĄ BEZPIECZEŃSTWA
MGR INŻ. SŁAWOMIR GRZYBEK
Dyrektor Handlowy, Kera Awak Sp. z o.o.
Jednym ze sposobów osiągnięcia bezpieczeństwa pożarowego w budynku jest wprowadzenie do polskich przepisów obowiązku stosowania systemów oddymiania na klatce schodowej. Dzięki tym wymogom w przypadku powstania pożaru, podczas którego występuje znaczne zadymienie, udaje się znacząco zwiększyć bezpieczeństwo osób przebywających w budynkach oraz zminimalizować straty.
Prawidłowo zaprojektowany i wykonany system oddymiania wykrywa dym w obrębie klatki schodowej, a następnie skutecznie go usuwa. Dzięki automatycznemu uruchamianiu systemu niezwłocznie po wykryciu dymu klatka schodowa może być bezpiecznie wykorzystywana do ewakuacji osób znajdujących się w budynku.
Skuteczność oraz całkowity koszt zastosowanego systemu w dużej mierze zależy od założeń projektowych. Już na etapie koncepcji projektu architektonicznego należy przemyśleć sposób ewakuacji z obiektu oraz rodzaj zabezpieczeń przeciwpożarowych. Optymalne dla większości budynków i najbardziej ekonomiczne rozwiązanie stanowi stosowanie grawitacyjnego systemu oddymiania opartego na klapach dymowych, np. takich jak klapy dymowe AWAK P2 + W oraz AWAK PS2 + W. Te wielofunkcyjne klapy dymowe zapewniają nie tylko podstawową funkcję oddymiania, ale także są źródłem naturalnego światła na klatce schodowej i wentylacji. Mogą dodatkowo pełnić funkcję wyłazu dachowego.
Do prawidłowego i skutecznego działania urządzeń oddymiających potrzebne jest zapewnienie wystarczającej ilości powietrza kompensacyjnego, dlatego bardzo ważne jest odpowiednie umiejscowienie klatki schodowej. Optymalne rozwiązanie to zaprojektowanie bezpośredniego wyjścia z klatki schodowej na zewnątrz – wówczas do napowietrzania (kompensacji powietrza) służą drzwi zewnętrzne. Gdy nie jest to możliwe lub z różnych powodów takie rozwiązanie nie może być zastosowane, należy umiejscowić klatkę schodową przy elewacji budynku, tak aby możliwe stało się wykorzystanie do napowietrzania zewnętrznych okien.
Co mówią przepisy
W polskiej normie „PN-B-02877- 4:2001 + Az1:2006 Ochrona przeciwpożarowa budynków – Instalacje grawitacyjne do odprowadzania dymu i ciepła – Zasady projektowania” mamy prostą zależność pomiędzy powierzchnią klapy dymowej a powierzchnią okien lub drzwi napowietrzających. Przyjmuje się, że powierzchnia geometryczna okien lub drzwi będących elementami systemu oddymiania powinna być o 30 proc. większa niż suma powierzchni geometrycznej klap dymowych. Aby dobrać odpowiednią klapę dymową, w pierwszej
kolejności należy obliczyć wymaganą powierzchnię czynną oddymiania (Acz) dla danej klatki schodowej. Zgodnie z powyższą normą przyjmuje się dla budynków niskich i średniowysokich, że powierzchnia czynna oddymiania powinna wynosić przynajmniej 5 proc. powierzchni rzutu poziomego klatki schodowej, a w budynkach wysokich nie mniej niż 7,5 proc. Należy przy tym pamiętać, że powierzchnia czynna oddymiania dla budynków niskich i średniowysokich nie może być mniejsza niż 1 m2, a dla budynków wysokich – niż 1,5 m2. W przypadku budynków niskich i średniowysokich najczęściej wystarczy jedna klapa dymowa AWAK P2 + W lub AWAK PS2 + W.
Konkretny przykład
Warto tę zasadę przybliżyć na realnym przykładzie zaprojektowanego obiektu. Budynek biurowy wydzielony od części produkcyjno-magazynowej za pomocą ścian REI 240, stanowiący odrębną strefę pożarową. Budynek został zakwalifikowany do kategorii ZL III. Powierzchnia użytkowa budynku to ok. 202,33 m2. Budynek posiada dwie kondygnacje, klatka schodowa znajduje się wewnątrz niego i została wydzielona ścianami REI 60. Powierzchnia klatki schodowej to 25,9 m2 (Aks). Wymagana czynna powierzchnia całkowita klap dymowych Acz:
Acz = Aks × 5% = 25,9 × 0,05 = 1,295 m2
Na podstawie wymaganej powierzchni czynnej dobrano klapę dymową typu Awak P2 + W. Jest to klapa dymowa jednoskrzydłowa z napędem elektrycznym 24 V (6 A), o wymiarach w świetle otworu 100 × 190 cm. Podstawa prosta z blachy stalowej ocynkowanej malowanej na kolor RAL 9010 o wysokości h = 75 cm. Pokrycie NRO KERA Fire Protect – efekt mleczny. Powierzchnia geometryczna Ag = 1,9 m2. Powierzchnia czynna oddymiania Pcz = 1,387 m2.
Pcz = 1,387 > Acz = 1,295 m2 – warunek spełniony
Minimalna wielkość otworu powierzchni napowietrzania Akomp jest określana na podstawie dobranej klapy dymowej. Należy pamiętać, że powierzchnię geometryczną otworów napowietrzających trzeba przyjmować w świetle otworu, wyłączając wchodzące w światło otworu elementy, np. ramę skrzydła okna.
Akomp ≥ 1,3 × 1,9 m2 = 2,47 m2
W danym obiekcie do napowietrzania przyjęto dwa okna zewnętrzne o wymiarach w świetle otworu: 0,722 × 1,932 m, o powierzchni geometrycznej An wynoszącej 2 × 1,394 ≈ 2,789 m2.
An = 2,789 m2 > A komp_geom = 2,47 m2 – warunek spełniony
Podsumowując, oddymianie będzie realizowane poprzez klapę dymową AWAK P2 + W zamontowaną w dachu nad klatką schodową. Napowietrzanie w celu kompensacji usuwanego dymu odbędzie się przez okna zlokalizowane na najniższej kondygnacji budynku. System uruchomi się w przypadku wykrycia zadymienia na klatce schodowej przez czujki dymowe. Czujki dymowe zostaną rozmieszczone na każdej kondygnacji klatki schodowej. Sygnał o detekcji zostanie przesłany do centrali oddymiania, następnie otwarta zostanie klapa dymowa oraz okna napowietrzające. Na każdej kondygnacji oprócz czujek dymu zamontowane będą również przyciski RPO, służące do ręcznego uruchomienia systemu oddymiana.
Zgodnie z prawem
Wszystkie urządzenia będące częścią systemu oddymiania muszą spełniać określone wymagania, aby mogły być stosowane w Polsce zgodnie z prawem. W zestawie urządzeń kompletnego systemu oddymiania na klatce schodowej dostarczonym przez Kera Awak każda z central oddymiania w standardzie jest wyposażona w dodatkowe moduły do komunikacji z zewnętrznym systemem SSP, jak również w dodatkowe u rządzenia – w tym przypadku dodatkowy przycisk do otwierania i zamykania klapy w celu wykorzystania funkcji wyłazu dachowego.
