SOPOTEKA – NOWOCZESNOŚĆ, KTÓRA INSPIRUJE

Główna idea projektowa w Sopotece jest nieskrepowany, szalenie naturalny i otwarty charakter Sopotu i przenikającej go natury. W samym sercu tego genius loci są delikatność plaży, soczysta zieleń przyrody oraz urocze i sentymentalne elementy, takie jak kosze plażowe i np. leżaki. Wyobraziłem sobie więc idealną mediatekę jako czystą syntezę i transpozycję tych elementów na współczesne meble, detale i materiały.

Sopoteka, czyli galeria kultury multimedialnej to przedsięwzięcie, które zostało zrealizowane w 2015 r. w obiekcie Sopot Centrum, nowym kompleksie dworcowym powstałym w Sopocie. Obiekt ten rozwiązał problem zaniedbanych terenów przydworcowych, którym daleko było do wizytówki prestiżowego miasta. Warto wspomnieć,  że wcześniejszy obiekt dworcowy był zaniedbanym reliktem PRL obrośniętym m.in. budkami z kebabem, graffiti itp. A mieścił się przecież wśród uroczych sopockich kamieniczek. Ważnym celem nowego obiektu stało się więc przywrócenie tej przestrzeni eleganckiego i bezpiecznego charakteru.

Open space do podziału
Sopoteka mieści się na drugim piętrze, zajmuje przestrzeń 650 m2 i zwrócona jest w stronę centrum miasta. Pewnym wyzwaniem był fakt, że przystępując do prac projektowych, zespół Sikora Wnętrza miał do rozplanowania otwarty open space – bliższy raczej wizji współczesnych biur niż przyjemnej przestrzeni wyciszającej, jaką powinna być biblioteka. Proporcje wysokości do długości pomieszczenia oraz otwarty charakter stanowiły pewne utrudnienie na płaszczyźnie funkcjonalno-akustycznej. Problem ten został rozwiązany m.in. przez stworzenie przegród akustyczno-wizualnych, zbudowanych z nowoczesnych form miejsc pracy, nawiązujących formą do tradycyjnych sopockich koszy plażowych. Również przestrzeń została zbudowana m.in. przez wprowadzenie modułowych ekranów akustycznych w strefie dziecięcej i przez różne sceny świetlne. Całość została podzielona również na strefę głośnej i cichej pracy (co wyróżnione zostało m.in. zastosowaniem wygładziny). Zrównoważone projektowanie Zadanie zakładało stworzenie miejsca o nowej i unikalnej tożsamości – od zaproponowania nazwy, identyfikacji wizualnej, do planu funkcjonalnego i estetyki. Dodatkowo zespół podjął się opracowania dokumentacji wykonawczej, nadzoru oraz dokumentacji wymaganej do przetargu. Mając za sobą realizacje Stacji Kultura, pracownia skupiła się na opracowaniu projektu opartego o zasady zrównoważonego projektowania. Kluczowe więc stały się uwarunkowania natury społecznej, a także psychologicznej. W centrum rozważań został postawiony odbiorca – użytkownik przestrzeni, a dokładnie jego potrzeby, preferencje, oczekiwania i zachowania przestrzenne. Dodatkowo należało uwzględnić cechy biologiczne użytkownika-odbiorcy, np. jego płeć, wiek, a także sprawność fizyczną, stan zdrowia, które opisane są m.in. w atlasach antropometrycznych i składają się na szeroko rozumiane pojęcie ergonomii. Stąd też projektowane wnętrza, ich podział funkcjonalny, estetyka, rodzaje mebli itp. musiały być dostosowane do konkretnych grup docelowych (dzieci, młodzież, seniorzy itp.).

Redefinicja bibliotek
Podstawowa inspiracja dla projektu stał się nurt obserwowany na całym świecie (m.in. w Bilbao, Nowym Jorku czy Kopenhadze), polegający na redefinicji funkcjonowania współczesnych bibliotek. Polega on na zmianie ich postrzegania: zamiast miejsc gromadzenia zasobów – biblioteki użytkowników. Można powiedzieć, podążając za George’em Ritzerem, że światowe biblioteki zaczęły „naśladować inne środki konsumpcji”. Podobnie jak do współczesnych kawiarni przenikają często regały z książkami, tak do współczesnych bibliotek przenika styl życia oparty na wspólnym spędzaniu czasu. W wyniku tego powstały przestrzenie, które mają na celu nie tylko studiowanie lektur, lecz także spędzanie przez mieszkańców wspólnego czasu w atmosferze kultury, relaksu i poczucia bycia w miejscu o szczególnym i publicznym charakterze. Stąd w projekcie zdecydowaliśmy się na bardzo bogaty program funkcjonalny (m.in. różne formy siedzisk) oraz na nowoczesną estetykę, która nie jest typowa dla bibliotek.
Sopoteka będzie prowadzona przez Miejska Bibliotekę Publiczną. Według zamysłu jej twórców ma stanowić połączenie nowoczesnej biblioteki („multimedialnej”) z centrum kultury, zawierające w sobie wszystko, co wiąże się z szeroko pojętą sztuką – muzykę, słowo, obraz. – Sopoteka z jednej strony będzie gromadzić różnego rodzaju zbiory, z drugiej udostępniać nowoczesne narzędzia. Sopoteka będzie miejscem służącym dyskusjom i aktywnemu propagowaniu wiedzy i kultury, nastawionym na to, by służyć ludziom – wyjaśnia Roman Wojciechowski, dyrektor biblioteki.

Cel edukacyjny
Kluczowym aspektem – ważnym w zrównoważonym projektowaniu – był także cel edukacyjny. Nie tylko rozumiany jako cel statutowy nowego obiektu, lecz także jako edukacja przez formę, kształt i m.in. doznania zmysłowe – np. haptyczne. Dla przykładu: wykładzina nawiązuje kształtem do morskiego piasku, wykończenie mebli (fornir jesionowy) ma celowo podkreśloną strukturę, a nazwy stref (m.in. „strefa wspólnego spędzania czasu”, „strefa plażowania”) uczą aspektów takich, jak „styl życia” w opozycji do nieświadomej i biernej konsumpcji cyfrowych mediów.
Projekt wnętrza, podobnie jak każdy krajobraz kulturowy, może zawierać w sobie zarówno walory estetyczne, jak i bogata treść. Może uczyć, wychowywać, inspirować, wywoływać emocje, a nawet wpływać na człowieka terapeutycznie. Przystępując do opracowania, zespół projektowy był świadomy, że architekt ma swój udział w kształtowaniu relacji międzyludzkich.
Usytuowanie poszczególnych elementów w przestrzeni, np. mebli, rozmieszczenie funkcji, umieszczenie odpowiednich znaków czy symboli może w znaczącym stopniu sprzyjać więziom społecznym. Użytkownicy, przebywając w odpowiednio zaprojektowanym pomieszczeniu, zaczynają, często nieświadomie, uruchamiać zachowania, które wyzwala w nich (lub krępuje) tak lub inaczej zaprojektowana przestrzeń. Co więcej, wnętrze obiektu może być elementem tożsamości zbiorowej określonej grupy ludzi i całej społeczności lokalnej. Dlatego na płaszczyźnie estetycznej wnętrze stanowi transpozycje wartości składających się na genius loci miasta Sopotu.
Na płaszczyźnie ogólnej można więc zauważyć plażową tonacje wnętrz – zieleń, naturalne drewno i czystość formalna, która wywodzi się wprost z plażowych doznań estetycznych. Podest rozplanowany pod oknami jest nawiązaniem do sopockiego molo, pozostałości kutrów i zagadkowych plażowych bali, które stanowią często spontaniczna formę siedziska podczas nadmorskich spacerów.
Przyglądając się detalowi, można dostrzec takie elementy, jak wieszaki złożone z plażowych badyli (chrust zbierany np. na ognisko) czy lampy, które są nowoczesną transpozycją tych form. Ustawione natomiast pod oknem na podeście delikatne lampy z owalnymi kloszami nawiązywać mają formą i romantycznym nastrojem do lampionów puszczanych w niebo na plaży. W podobnym duchu utrzymane są porozrzucane w tej samej strefie poduszki. Ekrany akustyczne natomiast „falują” w rytmie morza.

Spokój, technologia i kultura
Jest to przestrzeń, którą określić można słowami: oaza spokoju, nowoczesnej technologii i kultury. Zaproponowane w swojej formie wnętrze ma być syntezą nowoczesności i sopockiego ducha. W obu tych przypadkach, w swoim wyidealizowanym wymiarze, ma pełnić funkcje edukacyjną i dla przykładu: destruktywny dla krajobrazu kulturowego wybrzeża „parawaning” transponować na nowoczesny placowy kosz, a bezrefleksyjne granie na telefonie zamieniać na kulturalne konsumowanie cyfrowych mediów (z dostępem do przemyślanych i bogatych zasobów). Delikatna estetyka idzie więc w parze z funkcjonalnością, która jest otwarta, ale jednak skierowana na użytkownika (a nie na zasoby). Nowe komputery iMac, tablety, okulary Oculus Rift, konsole, drukarka i skaner 3D (oraz obecne we wnętrzu beacony) zostały więc zestawione z miękkimi formami siedzisk, unikalnymi sposobami spędzania czasu i inspirująca atmosfera wyciszenia. W efekcie Sopoteka stała się miejscem dziesiątek spotkań miesięcznie – od konferencji, przez wydarzenia takie jak Literacki Sopot, po koncerty, spotkania autorskie czy twórcze koła zainteresowań. Odwiedza ją średnio każdego dnia blisko tysiąc osób.
Współczesna polska przestrzeń publiczna potrzebuje miejsc społecznych, które nie są zobowiązujące i przypisane jednej określonej funkcji (jak sala koncertowa). Takie miejsca maja nie tylko walory estetyczne i edukacyjne, lecz także tworzą tożsamość miejsca i jego kulturę. Wypełniają również pustkę, która powstała po zaniku przestrzeni półprywatnej, a która stanowiła przestrzeń osobistej ekspresji, tak kluczowej dla budowania dojrzałego społeczeństwa i miasta.