STARACHOWICE 2025
Miasto modelowej rewitalizacji. Od blisko 3 lat Starachowice przygotowują się do zrealizowania jednego z najbardziej złożonych, ambitnych i kompleksowych projektów prorozwojowych – rewitalizacji.
Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Starachowice na lata 2016–2025 został uchwalony w marcu 2017 roku, a zaledwie kilka miesięcy później miasto pozyskało fundusze unijne w wysokości 23 mln zł na realizację najważniejszych projektów infrastrukturalnych ujętych w programie.
Starachowice to niespełna pięćdziesięciotysięczne miasto położone na północy województwa świętokrzyskiego. Miasto, które po trudnym okresie transformacji ustrojowej, upadku zakładów pracy i związanym z tym bezrobociem obecnie jest dynamicznie rozwijającym się ośrodkiem przemysłowym. Od 1997 roku w Starachowicach funkcjonuje Specjalna Strefa Ekonomiczna, w której działają firmy tworzące tysiące miejsc pracy, m.in. MAN Bus, PKC Group, Cerrad, LSC Communications, Animex, Star San Duo, Odlewnie Polskie. Od kilku lat zarówno w Starachowicach, jak i na terenie całego powiatu poziom bezrobocia systematycznie spada. Mimo dobrej passy i stabilnej sytuacji gospodarczej Starachowice, podobnie jak wiele średniej wielkości miast, z roku na rok wyludniają się. Problemem są również wciąż zaniedbane przestrzenie miejskie, zniszczone budynki oraz niektóre osiedla będące skupiskiem problemów społecznych i szeroko pojętej degradacji. Gmina Starachowice w 2013 roku została wskazana w Strategii Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego do roku 2020 jako obszar strategicznej interwencji na rzecz restrukturyzacji i rewitalizacji miast tracących funkcje społeczno-gospodarcze. Prace przygotowawcze do przeprowadzenia rewitalizacji w Starachowicach rozpoczęły się już w 2015 roku. Gmina Starachowice wzięła udział w konkursie Ministerstwa Rozwoju – Modelowa Rewitalizacja Miast. Do konkursu przystąpiło 240 miast z całej Polski. Starachowice ze swoim projektem „Starachowice OD nowa” znalazły się w gronie 20 najlepszych projektów w Polsce i otrzymały dofinansowanie na przygotowanie programu rewitalizacji w wysokości blisko 2,5 mln zł. Starachowice były jedyną gminą w województwie świętokrzyskim, która zakwalifikowała się do modelowej 20.
Środki finansowe pozyskane w ramach projektu „Starachowice OD nowa” zostały przeznaczone na opracowanie Gminnego Programu Rewitalizacji oraz dokumentów planistycznych, dokumentację techniczną, ekspertyzy, strategie, wsparcie eksperckie, szkolenia, badania, koncepcje oraz wszelkie opracowania niezbędne do przeprowadzenia procesu rewitalizacji w mieście. Powierzchnia obszaru rewitalizacji w Starachowicach obejmuje 11,11% całkowitej powierzchni miasta i jest zamieszkiwana przez 20,86% mieszkańców. Obszar rewitalizacji cechuje duża różnorodność, jednak w Gminnym Programie Rewitalizacji jest traktowany jako jeden spójny obszar, dla którego jako całości została opracowana wizja, cele i kierunki działań.
Modelowe Starachowice – czas na zmiany
Zagospodarowanie Lubianki, północnej linii brzegowej Pasternika, zagospodarowanie Parku Miejskiego, modernizacja budynku Pałacyku przy ul. 3 Maja, remont Starachowickiego Centrum Kultury wraz z zagospodarowaniem zieleni przy SCK, remonty budynków na osiedlu Wzgórze – to kluczowe inwestycje, na które pozyskane zostały środki unijne z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego i jakie w najbliższych latach trwale zmienią wizerunek miasta. Wartość projektu wynosi 37 mln zł, z czego 23 mln zł pokryje unijne dofinansowanie.
Jedną z najbardziej oczekiwanych inwestycji jest zagospodarowanie zbiornika wodnego Lubianka, który jest bardzo chętnie odwiedzanym przez mieszkańców Starachowic kąpieliskiem. Również mieszkańcy pobliskich miejscowości spędzają nad Lubianką wakacyjne weekendy. Woda w zbiorniku jest doskonałej jakości, a wokół lasy Sieradowickiego Parku Krajobrazowego. Niestety infrastruktura techniczna wokół Lubianki lata świetności ma już za sobą: zaniedbane plaże, zniszczone molo, brak toalet, koszy na śmieci, ścieżki rowerowej czy pola namiotowego. Odpowiednie zagospodarowanie przestrzeni jest więc kluczowe nie tylko ze względu na poprawę warunków do spędzania wolnego czasu, ale również pobudzenia gospodarczego tego obszaru. Planowany projekt zakłada wydzielenie i poszerzenie plaż piaszczystych i trawiastych, modernizację molo, na którym działać będzie kawiarnia, wybudowane zostaną place zabaw dla dzieci, siłownia plenerowa i boiska do gry w piłkę. W planach jest również wydzielenie miejsc pod pole namiotowe i kempingowe, budowa ścieżki rowerowej, budowa przystani, gdzie będzie można wypożyczać rowery wodne czy kajaki. Całość projektu dopełnią kompozycje zieleni, mała architektura oraz odpowiednio dobrane oświetlenie.
Starachowice Dolne i Pasternik – nowe lokalne centrum
Kolejna zaniedbana przestrzeń, która zostanie zagospodarowana przy realizacji gminnego programu rewitalizacji, to tzw. Starachowice Dolne wraz z północną linią brzegową zbiornika wodnego Pasternik. Obszar ten jest bardzo charakterystycznym miejscem w Starachowicach i jednocześnie stanowi element przemysłowej tożsamości miasta. Dominującym obiektem Starachowic Dolnych jest nieczynny budynek dworca PKP wraz z rozległym placem i stanowiskami komunikacji autobusowej, od placu odchodzą ulice z chaotyczną zabudową. Obecnie Starachowice Dolne pełnią głównie funkcje handlowo-usługowe. Przebiegający przez Starachowice Dolne ciąg drogi powiatowej wraz z przejazdem kolejowym jest newralgicznym punktem komunikacyjnym w mieście. Dokonany w 2016 r. pomiar ruchu przy ul. Radomskiej wykazał ponad 15 tysięcy samochodów na dobę. Zamknięty przejazd kolejowy powoduje w godzinach szczytu zator drogowy na długości ponad 1 km. Obszar Starachowic Dolnych ma potencjał na powstanie cywilizowanego lokalnego centrum związanego z dworcem kolejowym i autobusowym. Aby tak się stało, miasto, poza pozyskanymi dotychczas środkami na rewitalizację, złożyło kolejne wnioski o wsparcie unijne do Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego. Konieczna jest również współpraca miasta ze Starostwem Powiatowym w celu przebudowy drogi wojewódzkiej nr 744 oraz budowy wiaduktu. Zadaniem dodatkowym wynikającym z procesu rewitalizacji będzie zintensyfikowana kampania promująca obszar Starachowic Dolnych jako atrakcyjne miejsce do życia, spędzania wolnego czasu i pracy.
Projekt zagospodarowania przestrzeni Starachowic Dolnych zakłada przebudowę placu dworca wzdłuż linii kolejowej, budowę wiaduktu i kładki dla pieszych nad torami kolejowymi, wybudowanie parkingu poziomowego, nasadzenie drzew w gazonach, stworzenie podwórca przy ul. Radomskiej w formule „woonerf”. Ponadto pomiędzy ulicami Nadrzeczną i Sportową wybudowany zostanie skwer z uwzględnieniem osi kompozycyjnej w kierunku historycznego domu robotniczego z 1836 r. Wkomponowany w krajobraz Starachowic Dolnych zbiornik wodny Pasternik przedzielony jest groblą, zachodnia część zbiornika stanowi użytek ekologiczny, natomiast w pozostałej części woda jest mocno zanieczyszczona i w związku z tym zbiornik nie może pełnić funkcji rekreacyjnych. W ramach projektu zagospodarowania północnej linii brzegowej zaplanowano budowę chodnika i promenady nad wodą, a także ścieżki rowerowej. Wokół promenady zamontowane zostaną ławki i leżaki. Najmłodsi będą mogli skorzystać z placu zabaw, a dorośli z siłowni plenerowej. Planowane są również nowe nasadzenia zieleni oraz montaż nowego oświetlenia. Część terenu przy Pasterniku władze miasta planują oddać w dzierżawę pod usługi gastronomiczne. Przygotowane zostały już wstępne wytyczne dotyczące wyglądu oraz wielkości obiektu gastronomicznego.
Integralną częścią obszaru Starachowic Dolnych jest strefa kolonii robotniczej przy ul. Robotniczej i Widok na osiedlu Wzgórze, która obejmuje 16 budynków powstałych w latach 1922–24. Budynki te są świadectwem polskiej myśli architektonicznej pierwszych lat po odzyskaniu niepodległości, kiedy to w budownictwie poszukiwano stylu narodowego. Styl budynków nawiązuje do architektury dworkowej, natomiast założenia kompozycyjne odwzorowywały modną wówczas ideę Miast-Ogrodów. Z biegiem lat, mimo ochrony konserwatorskiej, charakterystyczne elementy układu urbanistycznego i samych budynków uległy niekorzystnym zmianom. Przez wiele lat lokale mieszkalne w koloniach były mieszkaniami zakładowymi, następnie komunalnymi, które później po preferencyjnych warunkach gmina sprzedawała. Obecnie na osiedlu Wzgórze notowane jest najwyższe bezrobocie i najwyższy odsetek osób korzystających ze wsparcia Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Projekt rewitalizacji osiedla zakłada nie tylko modernizację budynków mieszkalnych i zagospodarowanie przestrzeni, ale przede wszystkim reintegrację społeczną mieszkańców. Już teraz w pobliskim Centrum Kultury działa świetlica środowiskowa dla dzieci z osiedla, powołana została również Spółdzielnia Socjalna, która zatrudnia osoby bezrobotne.
Centrum Kultury, Park i Pałac
W sąsiedztwie Starachowic Dolnych znajduje się Starachowickie Centrum Kultury oraz Park miejski o charakterze leśnym. Zarówno SCK, jak i Park Miejski również zmienią oblicze po latach. Ukształtowanie terenu parku pozwala na zagospodarowanie go w nietypowy sposób. Teren parku zostanie podzielony na strefy aktywności, powstaną ścieżki edukacyjne oraz roślinne obszary tematyczne, utworzone zostaną oczka wodne. Odbudowana zostanie muszla koncertowa, chodniki zyskają nową nawierzchnię, zakupione będą nowe ławki i kosze na śmieci. Atrakcją parku mają być wyjątkowe kompozycje kwiatowe oraz organizowany raz w roku festiwal kwiatów. Najmłodsi będą mogli skorzystać z placu zabaw oraz zjeżdżalni.
Powyżej Parku Miejskiego znajduje się niszczejący od lat budynek tzw. Pałacyku z 1922 r. Obiekt zostanie zmodernizowany i rozbudowany o nowe skrzydło usytuowane po stronie północno-wschodniej. W nowym budynku powstanie sala konferencyjna na 100 osób wraz z zapleczem technicznym oraz sale szkoleniowe i lokale do wynajęcia. W części historycznej budynku zaplanowano kawiarnię z zapleczem i oranżerią, sale biurowo- ekspozycyjne, pomieszczenia dla organizacji pozarządowych. Teren wokół Pałacyku zostanie zagospodarowany i ogrodzony. Zamontowane zostaną ławki parkowe, wybudowane drogi wewnętrzne, parking. Pojawią się również nowe nasadzenia zieleni niskiej.
Kompleksowa rewitalizacja Starachowic według Gminnego Programu Rewitalizacji będzie kosztować około 170 mln zł. Miasto stale i aktywnie pozyskuje kolejne fundusze unijne na inwestycje oraz projekty infrastrukturalne i społeczne. W najbliższych latach przestrzeń miejska w Starachowicach zmieni się nie do poznania. Większość planów oraz koncepcji jest już gotowa i wkrótce miasto zamieni się w plac swoisty plan budowy. Na ten moment mieszkańcy czekali od lat. Cel Gminnego Programu Rewitalizacji – „Lepsze życie w Starachowicach – mieście, które znalazło pomysł na siebie” jest coraz bliżej realizacji. Marek Materek Prezydent miasta Starachowice Mam nadzieję, że dzięki realizacji tak dużych inwestycji, dzięki realizacji gminnego programu rewitalizacji każdy mieszkaniec będzie mógł powiedzieć, że Starachowice to miasto, w którym dobrze się mieszka i pracuje, w którym można odpocząć, aktywnie spędzić czas, realizować swoje pasje, uczyć się, po prostu dobrze żyć. Wierzę, że Starachowice to miasto ogromnych możliwości, a najlepsze dopiero przed nami.
Aneta Nasternak
Urząd Miejski w Starachowicach
