TRENDY I WYZWANIA STOLARKI OTWOROWEJ
Jakie wyzwania czekają branżę stolarki otworowej w 2022 roku? W jaki sposób na nie odpowiedzieć? Jakie trendy już są widoczne?
Grzegorz Barycki, Dyrektor handlowy VELUX Polska
W ciągu ostatniego roku obserwowaliśmy znaczące podwyżki w segmencie stolarki otworowej spowodowane rosnącymi kosztami surowców. Średnio stolarka podrożała około 30–40%. W ubiegłym roku nie zmienialiśmy cen, a w tym dokonaliśmy korekty na poziomie 12%. W ciągu dwóch lat ceny cennikowe produktów VELUX zmieniły się mniej niż inflacja. Rąk do pracy na budowach od kilku lat brakuje, a na bardzo dobrych fachowców czekało się miesiącami. Agresja Rosji na Ukrainie zachwiała nie tylko rynkiem pracy w budowlance, wielu obywateli Ukrainy wyjechało z oczywistych powodów, ale również wpłynie negatywnie na inne kluczowe gałęzie gospodarki, jak: rynek energetyczny, transport samochodowy. Możemy spodziewać się dalszych dynamicznych wzrostów cen wielu finalnych produktów w naszej branży. Ogólna niepewność, inflacja, osłabienie złotego, wzrost stóp procentowych – może spowodować spowolnienie niektórych budów i zniechęcić nowych inwestorów do podjęcia decyzji o budowie domu. Szczególnie może to dotyczyć remontów. Tutaj można wstrzymać się z decyzjami dotyczącymi inwestycji. Z drugiej strony wysokie koszty nowego domu mogą skłonić inwestorów do wykorzystania dodatkowych przestrzeni, które często znajdują się na poddaszach. Inwestorzy będący już w procesie będą szukać rozwiązań o najlepszym stosunku jakości do ceny i bardzo energooszczędnych. Będzie to podyktowane troską o finalny budżet, a także przyszłe koszty eksploatacji. Nasza oferta idealnie spełnia wszystkie kryteria, a współpraca z dużą grupą rekomendowanych wykonawców gwarantuje poprawność wykonania. Większość klientów nadal będzie kupować produkt wraz usługą.
Mariusz Jędruch, Dział Badań i Rozwoju Vitrintec
Nowa norma akustyczna ISO 22955:2021 zawierająca wytyczne do prawidłowego zaprojektowania przestrzeni do pracy w rozproszonych zespołach niewątpliwie korzystnie wpłynie na organizację i komfort pracy w oparciu o aktywności pracowników. Badania rynkowe od lat pokazują niski poziom zadowolenia z poziomu dochodzących dźwięków do ich miejsca pracy. Przestrzenie open space jako ostatnie pozostawały bez regulacji. Widzimy tutaj też szansę na nowe produkty, które będą stanowić wypełnienie tego typu przestrzeni w miejscach, gdzie nie będzie możliwe pogodzenie wszystkich branżowców z ich indywidualnymi stylami pracy. Ponadto bardzo cieszy nas podnoszenie świadomości architektów oraz pracodawców względem akustyki – dla nich to kolejny argument do przyciągania pracowników, a dla nas nowe wyzwania projektowe i badawczo-rozwojowe.
Maciej Mazgaj, Współwłaściciel Multiko Architektura Okien
Inwestorzy i architekci pokochali okna cienko-ramowe. Tworząc je, wielokrotnie analizujemy możliwości, by nie zmieniać projektu oraz zrealizować marzenia inwestora o pięknym, jasnym domu. Cały czas szukamy nowych rozwiązań, ponieważ to, co rok temu było nowością, dziś jest już normą. Wciąż się rozwijamy: dostarczamy technologie, szukamy nowych rozwiązań oraz doskonalszych technik montażowych. Stawiamy na indywidualny design–i to jest właśnie tzw.game changer. Tworzymy piękne, olbrzymie konstrukcje okienne, często balansujące na granicy wykonalności (chodzi o wielkość tafli szkła, konstrukcji, niesystemowych połączeń, niestandardowych wycinek). Jeśli nie ma rozwiązania systemowego, my je tworzymy. Organizujemy matryce, wyginamy, spawamy i dostarczymy gotowe okno na budowę. Takie podejście wyróżnia nas na rynku okien aluminiowych.
Wojciech Tota, Trener MILWAUKEE® Polska
Obecnie największym wyzwaniem dla firm branży jest zaspokojenie bardzo dużego zapotrzebowania na usługi. Jest ono spowodowane boomem w sektorze budowlanym i ogromną liczbą oddawanych inwestycji. Wymaga to dużej dostępności produktów, np. stolarki czy oszklenia, a następnie ekip, które zainstalują je w nowo powstałych budynkach. Zapotrzebowanie jest tak duże, że niekiedy terminy od momentu zamówienia do finalnej realizacji trzeba liczyć w miesiącach. Tak jak w innych branżach specjalistycznych priorytetami są wydajność i efektywność pracy, a także bezpieczeństwo. Wykonawcom zależy na rozwiązaniach, które pomogą wykonać pracę szybko oraz dokładnie. Zauważalne jest to w trendach i preferencjach użytkowników – w MILWAUKEE® odnotowujemy duże zainteresowanie innowacjami, takimi jak akumulatorowe młoto-wiertarki (w tym nowe SDS+, takie jak M18 FHX) pozwalające na szybkie zamontowanie okna czy niezawodna, akumulatorowa piła szablasta M18 FSX, przydatna podczas demontażu starej stolarki okiennej.
Rafał Hetnał, Dyrektor Techniczno-Handlowy WALA Wilkowice
Dla każdego jest jasne, że wyzwania, z którymi się borykamy już od 2021 roku, to dostępność materiałów, zerwane łańcuchy dostaw oraz rosnące ceny komponentów. Do tych problemów w 2022 roku należy dołożyć jeszcze agresję Rosji na Ukrainę, która spotęguje problemy, z jakimi mamy do czynienia. Polscy producenci okien i drzwi już niejednokrotnie pokazali, że nawet w sytuacji trudnej oraz nieprzewidywalnej potrafimy sobie radzić. Wierzę, że także tym razem tak będzie. Oczywiście tak gwałtowny wzrost cen surowców nie pozostanie bez wpływu na gospodarkę europejską. Myślę, że należy szukać nowych rynków zbytu i nowych źródeł dostaw. Coraz wyraźniej obserwujemy skracanie łańcucha dostaw, dywersyfikację, poszukiwanie nowych dostawców w Europie. Może to być szansa dla nas. Polska może stać się ważnym ogniwem europejskiego przemysłu, a to przyczyni się do wzrostu inwestycji.
Hubert Wiśniewski, Country Manager WICONA Polska
Na początku 2022 roku wielu z nas spodziewało się, że świat powróci do normalności po bardzo niestabilnym 2021 roku. Dzisiaj stajemy przed jeszcze trudniejszą rzeczywistością, która jest bardziej namacalnym zagrożeniem niż pandemia. Agresja Rosji na Ukrainę i jej skutki stają się głównym wyznacznikiem zmian, z którymi przyjdzie się nam zmierzyć. W związku z tym wydaje się, że nastąpi konieczność przyspieszania procesów takich jak wdrażanie w życie technologii, które pozwolą na maksymalne wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, a w budownictwie rozwiązań zero-energetycznych. Nieunikniony jest wzrost zainteresowania produktami powstającymi w oparciu o gospodarkę w obiegu zamkniętym, która jest antidotum na rosnące zakłócenia w łańcuchu dostaw surowców. Branża stolarki budowlanej już dzisiaj jest przygotowana na natychmiastową odpowiedź na te potrzeby. Z perspektywy grupy HYDRO oraz jej marek WICONA i SAPA mamy kluczową przewagę we wczesnym wykrywaniu światowych trendów, które są podstawą rozwoju zintegrowanych zrównoważonych rozwiązań. Jednym z nich jest Hydro CIRCAL, czyli najwyższej jakości surowiec składający się w co najmniej 75% z aluminium pochodzącego z recyklingu odpadów poużytkowych. Dzięki temu dysponujemy rozwiązaniami takimi jak systemy z niskoemisyjnego aluminium oraz produktów końcowych w postaci fasad, okien czy drzwi. Jesteśmy w stanie zapewnić dostawy do nowo powstałych i modernizowanych budynków, zwiększając ich parametry energooszczędności, ale również bezpieczeństwa. Na całym świecie, w tym również w Polsce, już powstały oraz cały czas powstają kolejne obiekty oparte na naszych rozwiązaniach, które pomagają zminimalizować całkowity okres eksploatacji węgla. Jesteśmy o krok od stworzenia okien, drzwi i fasad w 100% nadających się do ponownego przetworzenia, a już dzisiaj budujemy nie tylko lepiej, ale także szybciej, a to kolejny trend, który będzie dominował w najbliższym czasie.
Paweł Wróblewski, Dyrektor Zarządzający w Związku Polskie Okna i Drzwi (PoiD)
Firmy stoją dzisiaj przed różnego rodzaju wyzwaniami, takimi jak niedobór zasobów naturalnych, zakłócenia w łańcuchach dostaw, ograniczona lokalna siła nabywcza, słabe rynki finansowe – lista jest naprawdę długa oraz wygląda podobnie w każdym segmencie gospodarki. Zapewne w obecnych warunkach firmy podjęły decyzje o weryfikacji swoich strategii, które będą bazować na przyspieszaniu wdrażania technologii zmniejszających zależność od rosyjskiego sektora energetycznego przy zastosowaniu jeszcze bardziej ekologicznych środków. Jednym z nich jest redukcja CO2 poprzez termomodernizacje budynków, w której wymiana okien i drzwi na nowe – energooszczędne odgrywa kluczową rolę. Nasza branża bardzo aktywnie uczestniczy w tym procesie, ponieważ już dzisiaj dysponuje zaawansowanymi technologicznie rozwiązaniami stolarki otworowej. Dużo mówimy na ten temat w ramach kampanii Dobry Montaż Budujesz dla Pokoleń, w której podkreślamy, że budując w sposób zrównoważony, dbamy o przyszłe pokolenia, a ekologiczny powinien być cały cykl użytkowania budynku (od opracowania projektu poprzez budowę i wybór produktów, użytkowanie, konserwację aż po rozbiórkę). Obecna sytuacja jest impulsem do wzmocnienia trendów związanych z ambitnym zadaniem osiągnięcia neutralności klimatycznej. Dlatego również w branży stolarki odczujemy wzmocnienie centralnego znaczenia celów zrównoważonego rozwoju ONZ. Będziemy o tym dyskutować w czasie tegorocznego XII Kongresu Stolarki Polskiej 26 maja, na który już dzisiaj serdecznie zapraszam.
Benedykt Korduła, Dyrektor Marketingu Saint-Gobain Glass
Na bieżącą sytuację gospodarczą coraz większy wpływ będą miały wydarzenia związane z agresją Rosji w Ukrainie. Już teraz sektor budowlany, w tym branża stolarki, musi mierzyć się z wyzwaniami związanymi m.in. z zerwanymi łańcuchami dostaw, wahaniami cen surowców czy utrudnionym do nich dostępem, a także ogromnym wzrostem cen nośników energii. Obserwujemy również wzrost inflacji producenckiej oraz konsumenckiej, co z pewnością będzie czynnikiem hamującym trend wzrostowy w perspektywie kolejnych miesięcy, a nawet lat.
Pomimo tych wyzwań w dalszym ciągu obserwujemy duży popyt na dwukomorowe pakiety szyb zespolonych, głównie w kontekście modernizacji i optymalizacji energetycznej budynków, mającej na celu dostosowanie ich do nowych standardów. W 2022 roku nadal jednym z ważniejszych obszarów działań producentów jest wdrażanie założeń polityki klimatyczno-energetycznej UE. Jako Grupa Saint-Gobain stale realizujemy nasz nadrzędny cel „Making the World a Better Home”. W 2021 roku wdrożyliśmy nową strategię „Impact & Grow”, której celem jest utrzymanie przywództwa w segmencie szeroko rozumianego zrównoważonego rozwoju. Zwiększamy wykorzystanie odpadów szklanych w produkcji naszych rozwiązań (GOZ) w celu osiągnięcia zadeklarowanej zero-emisyjności do 2050 roku.
Wojciech Kulej, Dyrektor ds. Rozwoju Produktu Aluprof SA
Profile aluminiowe najbardziej odróżniają się od pozostałych materiałów wykorzystywanych do produkcji okien i drzwi możliwością zwiększenia sztywności konstrukcji, co podnosi jej trwałość, zaś w przypadku rozwiązań Aluprof umożliwia zastosowanie skrzydeł okiennych oraz drzwiowych o maksymalnej szerokości do 1750 mm oraz wysokości do 3000 mm i wadze do 200 kg.
Profile aluminiowe Aluprof projektowane są tak, by zwiększyć powierzchnię szyb i tym samym umożliwić wprowadzenie maksymalnej ilości światła do pomieszczeń. Dodatkowo właściwości stopów aluminium: wytrzymałość, lekkość, plastyczność – pozwalają tworzyć produkty spełniające oczekiwania inwestorów, jednocześnie umożliwiając projektantom uwolnienie potencjału twórczego.
Profile drzwiowe wykonuje się, stosując procesy termo-izolowania zapewniające niezależne wydłużenia termiczne składowych aluminium lub wykorzystując specjalne dzielone przekładki termiczne eliminujące skutki efektu bimetalu. W zależności od konfiguracji systemu aluminiowe okna i drzwi mogą mieć parametr przenikania ciepła Uw na poziomie nawet 0,5 W/(m²K), czyniąc je doskonałymi dla domów energooszczędnych i pasywnych.
Paleta kolorystyczna profili z aluminium jest w zasadzie nieograniczona.
Rafał Czerwiński, Dyrektor handlowy FimtecPolska
Rok 2021, zakończony przez wielu producentów stolarki otworowej wzrostami, był jednocześnie pełen wyzwań związanych z pojawiającymi się brakami w dostawach komponentów do produkcji okien i drzwi. Do tego wojna na Ukrainie, sankcje nakładane na Rosję i możliwy kryzys surowcowy, a także stale rosnące koszty produkcji powodują, że zakładane plany na 2022 podlegają weryfikacji, i to chyba najlepiej pozwala określić, z jakimi wyzwaniami będzie się musiała zmierzyć branża w 2022 roku. Optymizmem napawa jednak fakt, że nasi klienci nie rezygnują z unowocześniania i rozwijania swoich parków produkcyjnych, co związane jest między innymi z europejskimi programami termomodernizacji stolarki otworowej z PVC oraz aluminium, a terminy realizacji dla zamówionych nowych urządzeń to już w wielu przypadkach drugi kwartał 2023 roku.
Mariusz Megier, Dyrektor Zarządzający ORGADATA East Europe Sp. z o.o.
W ORGADATA staramy się przewidywać trendy, a nie do nich dopasowywać. Od samego początku byliśmy ambasadorem cyfryzacji na polskim rynku i teraz widać, że mieliśmy rację. Oferowany przez nas program LogiKal jest synonimem digitalizacji projektowania oraz produkcji. Dziś nikt nie ma już wątpliwości, że przyszłość należy do narzędzi intuicyjnych i otwartych na komunikację, które już dzisiaj potrafią komunikować się z systemami zarządzania przedsiębiorstwem, programami księgowymi czy magazynowymi. Do programów zdolnych sterować oraz komunikować się z maszynami do produkcji stolarki: piłami lub centrami obróbczymi. Mówię tu również o narzędziach łączących się z sortownikami szyb, robotami, automatycznymi magazynami i innymi urządzeniami. Cyfryzacja to naszym zdaniem właściwa droga.
Marcin Szewczuk, Dyrektor Marketingu Aluplast
Największym wyzwaniem jest problem z dostępnością wielu komponentów oraz ich stale rosnące ceny. To rodzi problem u producentów i sprzedawców okien związany z kalkulowaniem, wyceną czy planowaniem prac, wywołuje pewne obawy dotyczące zmniejszającej się siły nabywczej inwestorów, a także utrzymania popytu na nasze, stale drożejące produkty. Być może obecne problemy staną się impulsem do dalszych zmian w zakresie technologii wytwarzania okien. Takie pierwsze sygnały już się pojawiły w postaci zwiększonego zainteresowania profilami, w których wzmocnienia stalowe zostały zastąpione przez kompozytowe. Niesie to szereg potencjalnych korzyści, począwszy od poprawy właściwości termicznych, zmniejszenia wagi konstrukcji, aż po zwiększenie produktywności, związane chociażby z większą automatyzacją procesów. W tym kierunku rozwijamy również nasze najnowsze systemy, jak ENERGETO NEO, który dzięki kompatybilności pozwala na swobodne łączenie poszczególnych geometrii profili ze sobą przy zachowaniu ich stosunkowo niewielkiej ilości. System ten to również odpowiedź na najnowsze trendy w zakresie designu okien. Profile cechują się prostymi, kubistycznymi kształtami, gdzie nachylenie płaszczyzn profili zostało ograniczone do 4–5 stopni. Ciekawym i nowym rozwiązaniem w zakresie designu są również warianty profili ze skrzydłami licującymi z powierzchnią ram, co pozwala uzyskać od zewnątrz optykę okien aluminiowych.
Krzysztof Ratajczak, Dyrektor Handlowy Winkhaus Polska
Miniony rok był bardzo intensywny. Szybki rozwój, wzrost w branży budowlanej, ale zarazem problemy z łańcuchami logistycznymi i cenami materiałów – to wszystko spowodowało, iż trudno było wyrokować, czego możemy spodziewać się w roku 2022. Jednak wszyscy liczyli na niewielką stabilizację. Początek roku tak się zresztą zapowiadał, niestety wszystko zmieniła wojna na Ukrainie.
Część komponentów, które były kupowane w krajach objętych konfliktem, z dnia na dzień zniknęła z rynku lub ich dostępność stała się mocno ograniczona. To wpływa na skoki cenowe i kłopoty z dostawami.
Z drugiej strony inflacja oraz rosnące koszty utrzymania mogą zahamować chęć do inwestowania, co zresztą powoli już obserwujemy na rynku krajowym. Najbliższa przyszłość w związku z tym staje się bardzo niepewna. Na razie pozytywne sygnały płyną od naszych klientów dostarczających stolarkę na rynki eksportowe, gdzie bardzo mocno rozwinął się rynek wymian związany z nowymi wymogami w zakresie klas energetyczności. Ten kierunek przynosi lekki powiew optymizmu i może spowodować jeszcze większy udział eksportu w produkcji stolarki otworowej.
Natalia Zawadzka, Sales Development Representative BIMobject Poland
Jako właściciele platformy z obiektami BIM bezustannie monitorujemy, jak zmieniają się standardy, trendy oraz jakie wymagania są stawiane przed producentami stolarki otworowej. I tak jak rok temu mówiło się o standardzie WT 2021, tak teraz słyszymy od producentów okien i drzwi o zmieniających się sposobach współpracy z architektami, cyfryzacji oraz większej liczbie zleceń na projekty BIM. Dlatego edukujemy producentów w zakresie technologii BIM, jej wykorzystania oraz tego, jakimi parametrami charakteryzują się obiekty BIM w kategorii okien czy drzwi. Wiemy, że z roku na rok architekci coraz częściej sięgają po cyfrowe metody projektowania, a wybrane kraje wprowadzają BIM jako element prawa budowlanego, dlatego chcemy pokazać producentom, jak stać się częścią procesu projektowania, budowy i konserwacji oraz jak sprawić, aby produkt znalazł się w specyfikacji projektowej.
Tomasz Chmielewski, Dyrektor Zarządzający, Członek Zarządu Novoferm Polska Sp. z o.o.
Ze względu na pandemię COVID19 i wojnę w Ukrainie czeka nas sporo wyzwań. Można nawet przewrotnie zapytać: „Co dzisiaj nie jest dla nas wyzwaniem?”. Na pewno próbą sił będą: utrzymanie produkcji, zapewnienie komponentów do niej oraz rosnące ceny zakupu i transportu. Szybujące ceny energii, ale również spodziewany brak kierowców oraz przerwanie niektórych łańcuchów dostaw – ze Wschodu i na Wschód – mogą spowodować turbulencje na rynku.
Wszystko to rodzi niepewność, która w biznesie jest największym wyzwaniem.
Jak na nie odpowiedzieć? Korzystne byłoby m.in. zwiększenie stanów magazynowych oraz zabezpieczenie się przed ryzykiem walutowym – gdy generujemy przychód w walucie i jesteśmy eksporterem. Przedsiębiorcy w naszej branży tradycyjnie dbają o klientów, często zapominając o dostawcach. Warto pielęgnować relacje z nimi, bo takie kontakty w czasach zawirowań to wartość bezcenna.
Stanisław Kłało, Sales Director Proventuss Polska Sp. z o.o.
Niepewność i nieprzewidywalność otoczenia biznesowego to zasadniczy problem w planowaniu oraz prowadzeniu biznesu. Od dwóch lat cały rynek, więc i branża stolarki, działa w ekstraordynaryjnych warunkach związanych z pandemią, a od kilku tygodni dodatkowo trwa wojna w Ukrainie. Mamy fale uchodźców, mamy odpływ pracowników z zakładów produkcyjnych oraz placów budów. Zaburzenia łańcuchów dostaw, znaczące wzrosty cen energii generują częste podwyżki cen materiałów do produkcji i wyrobów gotowych. Bez wątpienia takie otoczenie gospodarcze, polityczne oraz społeczne ma bezpośredni wpływ na relacje biznesowe i stabilność produkcji, a także dostęp do materiałów oraz surowców. Warto w takich okolicznościach działać wielotorowo, minimalizować dodatkowe ryzyka i korzystać ze sprawdzonych, jakościowych materiałów oraz opierać się na sprawdzonych dostawcach, do jakich Proventuss każdego dnia w swojej działalności stara się zaliczać.
Marcin Dmowski, Prezes Zarządu GEZE Polska
Nie ma wątpliwości, że to, co zrobiła pandemia COVID19, to był dopiero początek, a wojna w Ukrainie i sankcje wymierzone w Rosję będą mieć jeszcze większe skutki dla całej gospodarki. Niestety nikt w naszej branży nie był przygotowany na taki scenariusz. Już ostatnie miesiące były mocno obciążone problemami dostępności podzespołów oraz zwyżkami cen większości surowców. Wiemy, jak duże przyniosło to perturbacje w naszej branży i większość firm była zmuszona wprowadzać podwyżki na swoje produkty nawet kilka razy w ciągu roku. Wydaje się, że pierwszym wyzwaniem, z jakim będziemy się mierzyć, będzie jednak realna pomoc naszym sąsiadom z Ukrainy, aby czuli się u nas jak u siebie w domu oraz uzupełnili swoimi kompetencjami potrzeby polskiego rynku pracy. Poza tym ważne będzie zarządzanie dostępnością produktów w stabilnych cenach w świetle wysokiej inflacji i niestabilności rynków finansowych.
Maciej Borczuk, Dyrektor działu technicznego Ponzio
W dobie kryzysu surowcowego i energetycznego oraz zmian klimatycznych, które w konsekwencji prowadzą do coraz częściej występujących bardzo intensywnych zjawisk atmosferycznych, inwestorzy poszukują rozwiązań energooszczędnych, bezpiecznych i trwałych. Odpowiedzią są nasze rozbudowane systemy aluminiowe dające szerokie możliwości. Zapewniają one wysoką izolacyjność termiczną, charakteryzują się dużą odpornością na czynniki zewnętrzne, np. na wodę i wiatr, a sprawdzona konstrukcja oraz aluminium jako materiał zapewniają długotrwałe użytkowanie, co również ma aspekt ekologiczny. Spośród systemów okienno-drzwiowych w te trendy wpisuje się idealnie seria PE78N, która jest najbardziej rozbudowana i wszechstronna pod kątem różnorodnych rozwiązań. Natomiast wśród niezwykle popularnych w ostatnim czasie systemów przesuwnych, ze względu na parametry techniczne oraz walory ekonomiczne, na rynku prym wiedzie system przesuwny SL1600TT – konkurencyjny cenowo nawet wobec rozwiązań PVC. Wyzwaniem roku 2022 dla branży jest zachowanie cech produktów, utrzymanie ciągłości dostaw w dobie niedoboru surowców oraz akceptowalnej dla nabywców ceny przy wciąż wzrastających kosztach surowców i energii.
Radosław Gibki, Dyrektor Sprzedaży KRISPOL
Miniony rok pokazał, że do wszelkiego planowania i prognoz lepiej podchodzić z dystansem. Szczególnego znaczenia nabrały zdolności adaptacyjne oraz elastyczność działań. Zachowania konsumenckie pokazują, że inwestorzy dążą do minimalizacji ryzyka inwestycyjnego. W budowlanym sektorze premium kluczową rolę odgrywa scentralizowane podejście do procesu sprzedaży stolarki otworowej. To samo dotyczy współpracy z siecią partnerów handlowych. W nowych okolicznościach rynkowych oni również oczekują możliwie najmniejszego ryzyka, zarówno biznesowego, jak i logistycznego. Zawirowania na rynku surowców oraz rosnące ceny wpływają na komunikację z rynkiem. Ważna jest pełna transparentność polityki cenowej. Bazowanie na zaufaniu pracowników, dostawców i partnerów handlowych, dopasowanie systemów produkcyjnych, a także odważne podejmowanie decyzji da gwarancję rozwoju biznesu nawet w nieprzewidywalnych czasach.
