TUNELE TRAMWAJOWE W RAMACH KRAKOWSKIEGO SZYBKIEGO TRAMWAJU (KST)
Na przestrzeni lat rozrost obszarów miejskich oraz konieczność zaspokojenia potrzeby mobilności mieszkańców Krakowa stały się motywacją do budowy i rozwoju KST, a wraz z jego powstaniem wystąpiła potrzeba realizacji części trasy w obiektach tunelowych. Równocześnie z wybudowaniem tuneli tramwajowych konieczne okazało się wyposażanie ich w systemy zarządzania tunelem (SZT) do monitorowania oraz sterowania wszystkimi urządzeniami i podsystemami zainstalowanymi w obiekcie.
W 2008 r. oddano do użytku pierwszy z tuneli KST, o długości ok. 1,4 km, łączący rondo Mogilskie z okolicami ul. Pawiej i Dworca Towarowego. Był to najdłuższy tunel tramwajowy w Polsce, wyposażony w tamtych czasach w najnowocześniejsze rozwiązania z zakresu zarządzania i bezpieczeństwa w tunelu. W ramach systemu zarządzania tunelem zainstalowano ROute+.
W 2022 r. otwarto drugi z tuneli KST wybudowanych w ramach Trasy Łagiewnickiej – odcinek linii tramwajowej od pętli przy ul. Witosa do ul. Zakopiańskiej, o długości ok. 1,7 km – w ciągu której ok. 0,7 km przebiega również w tunelu. Niezawodność i wielopłaszczyznowość Yutraffic ROute+, potwierdzona latami pracy, spowodowała, że system ROute+ został po raz kolejny centralnym systemem zarządzania tunelem w ramach wymienionej wyżej inwestycji. Co warto zaznaczyć, ROute+, jako skalowalne rozwiązanie, objął swoim zasięgiem nie tylko tunel tramwajowy, ale także wszystkie tunele drogowe wybudowane w ramach tego przedsięwzięcia.
Obecnie trwa budowa kolejnego odcinka KST, w którym również przewidziano tunel, czyli odcinek KST IV, od ul. Meissnera do Mistrzejowic. Kwestia wyposażenia obiektu w centralny system zarządzania tunelem jest nadal otwarta, jednak Yunex, jako lider w wyznaczaniu standardów, sygnalizuje swoją gotowość do objęcia nadzorem kolejnego odcinka tuneli KST.
ROute+ – kompleksowo i nowocześnie
Co sprawia, że Yutraffic ROute+ jest idealnym rozwiązaniem do zarządzania tunelami i dlaczego został wybrany jako centralny system zarządzający tunelami KST w Krakowie?
Na przestrzeni lat, wraz z rozwojem techniki i zmianą przepisów w ramach UE i Polski, systemy zarządzania tunelem ewoluowały od prostych systemów wizualizacyjnych do kompleksowych systemów sterowania, które są centrami przetwarzania danych pracującymi w układach redundantnych. Dodatkowo wraz z rozwojem pojawiły się stosowne rozporządzenia, nakładające obowiązek certyfikacji rozwiązań, które nadzorują i sterują urządzeniami w tego typu obiektach w sytuacjach niebezpiecznych, a szczególnie w trakcie pożaru.
ROute+, będąc liderem w swojej dziedzinie, od początku istnienia oferował kompleksowe i wielopłaszczyznowe rozwiązanie nadążające za zmianami standardów i przepisów. Jego główne cechy to:
• komercyjna, otwarta i wspierana przez producenta platforma systemu klasy SCADA, oferująca moduł alarmowy, moduły wizualizacji oraz pulę interfejsów;
• system integrujący urządzenia przeciwpożarowe (SIUP), posiadający świadectwo dopuszczenia do stosowania na rynku w kraju;
• ekrany alarmowe dla zdarzeń w tunelu;
• moduł raportujący;
• moduł zarządzania, np. oświetleniem w tunelu, i moduły zgodne z wymaganiami projektowymi obiektu;
• implementacja dowolnych instalacji i urządzeń oraz obszaru z zakresu logiki biznesowej;
• otwartość na prace w środowisku chmurowym;
• możliwość zastosowania jednego systemu do zarządzania kompleksami tunelowymi, a nie tylko jednym obiektem.
Zadania systemu zarządzania tunelem
SZT w ramach platformy SCADA powinien:
• być przystosowany do przyszłej pracy w chmurze, dlatego musi mieć możliwość pracy nie tylko na systemie Windows Server, ale także na platformach dockerowych;
• posiadać możliwość tworzenia struktury rozproszonej połączonych serwerów oraz tworzenia systemów o dużym stopniu skomplikowania, w tym redundancji;
• posiadać standardowe interfejsy przemysłowe, m.in. takie jak Modbus TCP, SNMP, OPC UA, interfejsy do sterowników PLC, oraz możliwość implementacji nowych kanałów komunikacji w technologii .NET, Java.
W ramach zarządzania SZT powinien umożliwiać operatorowi m.in.:
• zarządzanie scenariuszami, np. oświetlenia;
• wdrożenie scenariuszy;
• tworzenie nowych scenariuszy oraz ich edytowanie wraz z przypisywaniem z puli dostępnych danych warunków startu ręcznego/ automatycznego / półautomatycznego danej procedury.
Zarządzanie powinno być realizowane w następujących trybach:
• automatycznym – wybór scenariusza i procedury zarządzania ruchem dokonywany jest przez oprogramowanie SZT, które na bieżąco realizuje algorytmy zarządzania ruchem oparte na analizie danych;
• półautomatycznym – wybór scenariusza i procedury zarządzania ruchem dokonywany jest automatycznie, jednak przed przystąpieniem do ich realizacji konieczna jest akceptacja operatora;
• manualnym – wybór realizowanego scenariusza i procedury zarządzania ruchem dokonywany jest manualnie przez operatora.
SZT, w ramach systemu integrującego urządzenia przeciwpożarowe (SIUP), musi być zgodny z najnowszymi rozporządzeniami i powinien należeć do grupy wyrobów budowlanych: Stałe urządzenia przeciwpożarowe: Systemy integrujące urządzenia przeciwpożarowe – zestawy: systemy do wizualizacji i sterowania.
System powinien umożliwiać wizualizację i sterowanie urządzeniami przeciwpożarowymi, takimi jak:
• centrale sygnalizacji pożarowej;
• centrale dźwiękowego systemu ostrzegawczego;
• centrale sterowania gaszeniem;
• centrale sterowania oddymianiem;
• centrale sterowania urządzeniami przeciwpożarowymi;
• centrale sterująco-zasilające urządzeniami przeciwpożarowymi.
SZT w trosce o bezpieczeństwo
Analizując rozwój rynku i budowę nowych tuneli, w tym tramwajowych, należy podkreślić, że z punktu widzenia inwestycji budowalnych mały zakres, jakim jest system zarządzania tunelem, stanowi kluczowy obszar dla odbioru takich obiektów. Warto nadmienić, że produkt, który jest dostarczany na etapie realizacji na podstawie dzisiejszych standardów, w pierwszej kolejności powinien pozwalać na sterowanie wszystkimi instalacjami w tunelu, czyli posiadać stosowne dopuszczenie CNBOP do pełnienia roli SIUP. Stosowanie rozwiązań spoza puli takich systemów powoduje, że klient końcowy otrzymuje system, przy którym pracują operatorzy, jednak nie mogą z niego korzystać w sytuacji zagrożenia pożarowego. Produkt finalny powinien też być wspierany przez platformy komercyjne klasy SCADA, na których się opiera, co gwarantuje określony standard oraz niejednostkowy i unikatowy charakter projektu. Dostarczanie SZT na bazie produktu daje gwarancję jego rozwoju i aktualizacji w przypadku wystąpienia nowych potrzeb zamawiającego.
Niestety w ostatnich latach na rynku nie tylko tuneli tramwajowych, ale także drogowych zauważyć można negatywną tendencję próby unikania instalowania specjalnych i certyfikowanych systemów zarządzania tunelami, umożliwiających zarządzanie i sterowanie obiektem także w sytuacji pożaru. Można przypuszczać, że jest to spowodowane faktem, że nie wszyscy wykonawcy wyposażenia tuneli posiadają takie rozwiązania, co skutkuje tym, że użytkownik końcowy otrzymuje produkt niepozwalający na obsługę obiektu w ramach jednej aplikacji w najbardziej krytycznym momencie, jakim jest pożar.
