BUDOWLE DO PODATKU PO NOWEMU

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 lipca 2023 r. (sygn. SK 14/21) wymusił na ustawodawcy zmianę definicji budowli i budynku na potrzeby podatku od nieruchomości. Celem zmian miało być zapewnienie zgodności definicji przedmiotu opodatkowania (budowli i budynku) z Konstytucją. Zmiany mają wejść w życie od 1 stycznia 2025 r.

Nowelizacja przepisów znajduje się obecnie na etapie projektu w Ministerstwie Finansów. W pierwotnym założeniu przepisy miały w jak największym stopniu odzwierciedlać status quo, jak się jednak okazało po publikacji projektu, może dojść do małej rewolucji.

Budowle
Pierwszy projekt zmian został opublikowany pod koniec czerwca i wzbudził ogromne kontrowersje.
Wbrew przewidywaniom zmiana definicji budowli w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych (ustawa o POL) nie polega jedynie na przeniesieniu definicji z prawa budowlanego do ustawy o POL. Nowa definicja ma się składać z pięciu podpunktów wymieniających kategorie budowli. Jako budowle mają zatem być definiowane:
a) obiekty wymienione w załączniku nr 4 do ustawy, a także instalacje i urządzenia, jeżeli stanowią wraz z tym obiektem całość techniczno-użytkową;
b) części budowlane urządzeń niestanowiących części budowli, o których mowa w lit. a;
c) części budowlane elektrowni wiatrowych i elektrowni jądrowych;
d) fundamenty pod maszyny oraz urządzenia, odrębne pod względem technicznym od tych maszyn i urządzeń;
e) przyłącza do obiektu budowlanego – wykonane z użyciem wyrobów budowlanych.

Największe kontrowersje
Zasadniczą zmianą jest wprowadzenie do ustawy o POL załącznika literalnie wymieniającego obiekty, które należy rozumieć jako budowle.
Załącznik jest podzielony na 28 pozycji, z których każda wymienia kilka kategorii obiektów. Niestety dla podatników w załączniku znajduje się wiele obiektów, co do których dotychczas funkcjonowały różne podejścia odnośnie do ich opodatkowania. W szczególności chodzi tu o zbiorniki (każdego typu, poz. 7 załącznika), obiekty kontenerowe (poz. 8 załącznika), przekrycia namiotowe i powłoki pneumatyczne (poz. 10 załącznika), wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia techniczne (poz. 26 załącznika; to oznacza, że opodatkowaniu będą podlegać również urządzenia, które nie mają fundamentu/części budowlanej), sieci (poz. 12 załącznika). Wątpliwości budzi również sklasyfikowanie jako budowli hangarów, które do tej pory były opodatkowane jako budynki.

Całość techniczno-użytkowa
Najwięcej kontrowersji wzbudziło wprowadzenie do definicji budowli przesłanki całości techniczno-użytkowej.
Zgodnie z projektem, oprócz obiektów wskazanych w nowym załączniku nr 4, do budowli podlegających opodatkowaniu zaliczać się będą również inne obiekty, w tym instalacje i urządzenia, jeżeli stanowią wraz z obiektem wymienionym w załączniku nr 4 całość techniczno-użytkową.

Proponowane przepisy nie precyzują, o jakie kategorie instalacji i urządzeń technicznych chodzi. Kryterium determinującym, czy owe bliżej niesprecyzowane instalacje i urządzenia techniczne będą podlegać opodatkowaniu, jest to, czy stanowią one całość techniczno-użytkową z obiektem wymienionym w załączniku nr 4. Zgodnie z treścią uzasadnienia noweli taki kształt definicji budowli oznaczać będzie konieczność opodatkowania transformatorów, rozdzielnic oraz baterii akumulatorowych podłączonych do sieci, a także powrót do opodatkowania wszystkich elementów m.in. kolejek linowych.

Wprowadzenie przesłanki całości techniczno-użytkowej nie tylko mogłoby spowodować rozszerzenie definicji budowli jako przedmiotu opodatkowania, ale doprowadziłoby również do niepewności odnośnie do jego zakresu. Innymi słowy, podatnik nie miałby pewności, które elementy budowli lub urządzenia powinny być jeszcze kwalifikowane jako całość techniczno-użytkowa, a które już nie.

W związku ze zgłoszeniem wątpliwości i krytycznych uwag od przedsiębiorców Ministerstwo Finansów najprawdopodobniej zdecyduje się na zmianę podejścia i wykreśli definicję przesłanki całości techniczno-użytkowej, lecz zgodnie z zapowiedziami może pojawić się w to miejsce przesłanka o innym, nieostrym charakterze, jak np. możliwość zapewnienia użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. Natomiast z oceną takiego zapisu należy poczekać do oficjalnej publikacji kolejnej wersji projektu.

Opodatkowanie paneli fotowoltaicznych
Branżą, która zgłaszała chyba najwięcej wątpliwości, była branża elektroenergetyczna, w szczególności spółki posiadające farmy fotowoltaiczne.
Wprawdzie panele fotowoltaiczne nie zostały literalnie wymienione jako budowle, ale ze względu na fakt powrotu definicji całości techniczno-użytkowej oraz wskazania, że jedynie części budowlane elektrowni wiatrowych i elektrowni jądrowych podlegają opodatkowaniu, pojawiła się istotna wątpliwość, czy organy podatkowe nie będą zmierzać do zaliczenia tych urządzeń do przedmiotu opodatkowania. Gminy mogłyby bowiem argumentować, że skoro ustawodawca zdecydował się sprecyzować wyłączenie z opodatkowania części technicznych elektrowni wiatrowych i elektrowni jądrowych, jego intencją było opodatkowanie paneli fotowoltaicznych (obok ich części budowlanych), ponieważ urządzenia te nie są wskazane w katalogu wyłączeń.

Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Finansów kolejne projekty będą zawierać doprecyzowanie, zgodnie z którym farmy fotowoltaiczne zostaną opodatkowane jedynie od części budowlanych.

Sieć telekomunikacyjna jako budowla
W przypadku opodatkowania infrastruktury spółek telekomunikacyjnych można z jednej strony mówić o rzeczywistej próbie zachowania status quo, ponieważ Ministerstwo Finansów wskazało w projekcie, że jeżeli kable są ułożone w kanalizacji, to jako budowlę należy rozumieć samą kanalizację, bez kabli umieszczonych wewnątrz. Jest to właściwie dosłowne przeniesienie obecnych przepisów prawa budowlanego.

Zastrzeżenia jednak budzi wskazanie w katalogu budowli sieci telekomunikacyjnej. Takie ogólne sformułowanie może prowadzić do wątpliwości interpretacyjnych. Organy podatkowe mogą argumentować, że skoro opodatkowaniu podlega sieć jako całość, to jako budowlę należy rozumieć nie tylko linie kablowe, ale również urządzenia nadawczo-odbiorcze umieszczone na dachach lub masztach nadawczych, które do tej pory nie były opodatkowane. Zgodnie z informacjami z branży przyjęcie takiego podejścia przez organy podatkowe doprowadziłoby do trzykrotnego wzrostu opodatkowania. Również w tym przypadku Ministerstwo Finansów szuka odpowiedniego dostosowania brzmienia przepisów.

Budowle w budynkach
Proponowana nowa definicja budynku wprost wskazuje, że instalacje zapewniające możliwość użytkowania budynku zgodnie z jego przeznaczeniem nie są odrębnym od budynku przedmiotem opodatkowania (w takim przypadku opodatkowaniu podlega budynek i podatek naliczany jest jak dotychczas od jego powierzchni użytkowej). W uzasadnieniu projektu do tego typu instalacji zaliczono takie obiekty jak instalacje: elektroenergetyczna, wodociągowa, kanalizacyjna, cieplna, telekomunikacyjna, gazowa znajdujące się wewnątrz budynku i stanowiące jego integralną część.

Jednocześnie z projektu noweli wynika, że budowle sieciowe (jako przykłady w treści uzasadnienia noweli wskazano sieci gazowe, elektroenergetyczne) znajdujące się Stockwewnątrz budynków mogą podlegać opodatkowaniu jako odrębne od budynków przedmioty opodatkowania (budowle). „Sieci” są bowiem wskazane w poz. 12 nowego załącznika nr 4. Według autorów noweli kryterium pozwalającym na odrębne opodatkowanie budynku i znajdujących się wewnątrz budynku budowli będzie to, że budowla nie stanowi integralnej części budynku. Nasuwa się zatem pytanie, jak odróżnić instalacje zapewniające możliwość użytkowania budynku zgodnie z jego przeznaczeniem (niepodlegające odrębnemu opodatkowaniu) od budowli niestanowiących integralnej części budynku. Taka wątpliwość pojawi się zapewne u wielu podatników, zwłaszcza tych posiadających budynki wyposażone w instalacje i urządzenia przemysłowe. Ze względu na brak szczegółów w projektowanych przepisach i uzasadnieniu noweli temat ten będzie zapewne zarzewiem sporów podatkowych.

Nowa definicja w listopadzie
Podsumowując, pomimo zapowiedzi Ministerstwa Finansów o zachowaniu status quo projektowane zmiany wprowadzają wiele nowości, w tym prawdopodobnie rozszerzających katalog budowli oraz obszarów rodzących nowe wątpliwości interpretacyjne.

Warto zatem śledzić uważnie dalszy przebieg procesu legislacyjnego. Aby zgodnie z prawem wprowadzić zmiany do ustawy podatkowej, ustawodawca powinien najpóźniej do końca listopada opublikować w „Dzienniku Ustaw” treść nowelizacji ustawy o POL. Zostało zatem niewiele czasu zarówno do przyjęcia projektu, jak i do przygotowania się przez podatników na nowe przepisy.

O autorze:
Krzysztof Suchorab – jest Leaderem Zespołu Podatku od Nieruchomości PwC i autorem licznych publikacji z zakresu PoN i CIT. Posiada ponad 12-letnie doświadczenie w doradztwie podatkowym. Brał udział w licznych projektach doradztwa podatkowego oraz postępowaniach podatkowych. Jego główny obszar specjalizacji stanowi podatek od nieruchomości. Jest licencjonowanym doradcą podatkowym, magistrem prawa (Katolicki Uniwersytet Lubelski) oraz absolwentem studiów podyplomowych z zakresu prawa podatkowego w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie.