Wystawa jak życie Marszałka

Skąd się bierze siła jednostki, która, niesiona wizją, odmienia bieg dziejów? O fenomenie Marszałka, jego wizjach, wartościach, a także o drodze do wolności i walce o utrzymanie niepodległości, opowiada wystawa stała w Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. To przestrzeń idei, dyskusji akcji, tak jak życie Józefa Piłsudskiego było wypełnione słowami i odważnymi działaniami. Za ekspozycję stałą odpowiada konsorcjum firm Ralph Appelbaum Associates, Inc., WXCA i Platige Image.

Wyjątkowe miejsce spotkań wokół historii

Centralnym punktem nowego Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, które zainaugurowało swoją działalność w sierpniu 2020 r., jest usytuowana pod ziemią narracyjna wystawa stała zatytułowana „Dla Rzeczpospolitej. Józef Piłsudski 1867-1935”. Ekspozycję tworzy 6 galerii prezentujących kolejne etapy życia marszałka. Miejsce to ma przedstawiać  w całej złożoności zarówno życie bohatera narodowego, mity, jakie narosły wokół jego postaci, jak i dziedzictwo polskiej niepodległości.  – Zaprezentowana historia służy nie tylko upamiętnieniu osób i zdarzeń z przeszłości, ale inspiruje do szukania ciągle to nowych odpowiedzi na pytania, które się przewijają przez wystawę – mówi Robert Supeł, dyrektor Muzeum Piłsudskiego w Sulejówku. – Tworząc ekspozycję stałą, zespół historyków oraz muzealników patrzył na postać i historię Józefa Piłsudskiego na nowo, uzupełniał ją i porządkował, a jednocześnie zachowywał wielowymiarowość bohatera tej opowieści. Piłsudski jest przecież postrzegany wielorako jako Litwin, Polak, buntownik, sybirak, socjalista, konspirator rewolucjonista, terrorysta, podróżnik, skazaniec, powstaniec, człowiek czynu, myśliciel, Dziadek – postać będąca obiektem nie tylko kultu, lecz także głębokiej nienawiści – dodaje Krzysztof Jaraczewski, dyrektor muzeum w latach 2008–2018, współautor koncepcji jego siedziby, a zarazem wnuk marszałka.

Poznawanie marszałka – od Ziutka do Symbolu

Ścieżka wystawy przechodzi przez chronologicznie ułożone galerie i zatacza drogę wokół przestrzeni centralnej zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Początek każdej galerii wyznaczają specjalnie zaprojektowane progi wprowadzające, przez które niczym przez bramę, będą przechodzić zwiedzający.

Trasa zwiedzania prowadzi przez dwa poziomy wokół centralnej przestrzeni ekspozycji, która swoją formą odwzorowuje geometryczną lapidarność architektury budynku. Koncepcja wystawy wyraźnie nawiązuje do projektu muzeum, tak aby czytelna była spójność i komplementarność całego założenia przestrzennego.  – Przestrzeń zlokalizowana w centralnej części hali wystawy wydzielona została półtransparentnymi ekranami, na których wyświetlana jest prezentacja multimedialna z wrażeniową impresją związaną z odzyskaniem niepodległości. Przestrzeń znajduje się w połowie ścieżki zwiedzania i za pomocą rampy łączy dwa poziomy wystawy – wyjaśnia Piotr Łosek z WXCA, współautor projektu.

Oś chronologiczną porządkującą narrację wystawy Muzeum Piłsudskiego wyznaczają kolejne etapy biografii marszałka. W galerii „Ziuk” zwiedzający będą mieli okazję poznać Józefa Piłsudskiego z czasów jego dzieciństwa i młodości spędzonych w Zułowie, Wilnie i Charkowie, z czasów pierwszych działań konspiracyjnych oraz zesłania na Syberię. Galeria „Wiktor” opowiada o działalności konspiracyjnej Józefa Piłsudskiego w szeregach Polskiej Partii Socjalistycznej, „Komendant” – o tworzeniu ruchu wojskowo-niepodległościowego w Galicji, „Naczelnik” – o walce zbrojnej o niepodległość i granice Rzeczypospolitej, a „Marszałek” o działalności politycznej prowadzonej przez Piłsudskiego po przewrocie majowym w 1926 roku. Szósta – „Symbol” – odnosi się do mitów i legend zbudowanych wokół postaci Piłsudskiego i traktuje o wpływie działań marszałka na kształt współczesnej Polski. Jest ona wyjątkowo zaprezentowana w trzech odsłonach, umieszczonych w różnych miejscach pomiędzy galeriami biograficznymi.

– Opowiedzenie inspirującej historii o życiowej podróży Marszałka i jego wkładzie w odzyskanie niepodległości oraz budowanie państwa polskiego, było dla nas zaszczytem. Przedstawione na wystawie wydarzenia są ze sobą powiązane, poznajemy również ich kontekst, a momentami przeszłość przeplata się z teraźniejszością. Jak doskonale wiedział Józef Piłsudski, sama przyszłość jest niewiadomą. Każdy z nas musi się starać aktywnie ją tworzyć. Na zwiedzających wystawę czeka zadanie samodzielnego interpretowania historycznych faktów. To jest o tyle ważne, że wartość wolności można zrozumieć, jeśli mamy wiedzę zakorzenioną w prawdzie historycznej. Tym bardziej, że dziś żyjemy w czasach, kiedy ta prawda jest niedoceniana. Dlatego stworzona przez nas wystawa to przestrzeń dyskusji, interpretacji i refleksji nad tym, co łączą działania Piłsudskiego z wyzwaniami współczesności – wyjaśnia Tim Ventimiglia z Ralph Appelbaum Associates, Inc., współautor projektu

Eksponaty w roli głównej

Najważniejsze w prowadzeniu opowieści o marszałku są eksponaty, zgromadzone pamiątki. Multimedia pełnią funkcję pomocniczą i ich występowanie jest ograniczone do niezbędnego minimum. Wyjątkiem od tej reguły, które zasługują na uwagę, są unikatowe na skalę światową ekrany umieszczone w centralnej przestrzeni wystawy o wymiarach 9 m. x 18,6 m. Pokazy multimedialne są prezentowane w taki sposób, by wciągały widza w narrację, angażowały zmysły i stwarzały szansę na doświadczania historii. Autorzy wystawy położyli duży nacisk na uzyskanie poczucia autentyczności, by zwiedzający mogli wejść w rolę świadków omawianych wydarzeń.  – Zależało nam na stworzeniu doświadczenia możliwie jak najbardziej angażującego widza. Wysoki stopień interakcji, połączony z dużą liczbą animacji sprawiają, że zwiedzający staje się niejako świadkiem prezentowanych wydarzeń – komentuje Karol Żbikowski, CEO Platige Image.

Na wystawie Muzeum Józefa Piłsudskiego dominuje ciemna, bogata w odcienie kolorystyka, dla której inspiracją były polskie plakaty propagandowe z okresu wojny polsko-bolszewickiej. Do budowy przestrzeni ekspozycji wykorzystano w dużej mierze naturalne materiały, takie jak beton o ciepłej, piaskowej barwie, drewno z widocznymi słojami, ale też stal oraz mosiądz, który akcentuje najważniejsze elementy na wystawie.

Nad wystawą pracował zespół w składzie:

Ralph Appelbaum Associates, Inc.: Tim Ventimiglia, Frank Forell, Anna Derach, Anette Dittel, Paulina Samardakiewicz, Jacek Skolimowski, Stefka Simeonova, Lisa Naumann

WXCA: Szczepan Wroński, Marta Sękulska-Wrońska, Paweł Grodzicki, Krzysztof Budzisz, Małgorzata Dembowska, Piotr Łosek.

Platige Image: Krzysztof Noworyta, Jan Pomierny, Karolina Panasiuk, Barbara Bugalska, Marcin Kobylecki, Marta Staniszewska, Tobiasz Piątkowski.

Źródło zdjęć: Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, autor zdjęć: Anna Ganczewska