Architektoniczny dialog muzyki z ciszą

Celem projektu było stworzenie w nowej siedzibie szkoły różnorodnych przestrzeni dla edukacji muzycznej, dlatego w budynku są dwie sale kameralne, dwie organowe i klawesynowa uzupełnione dziesiątkami sal do pracy indywidualnej. Wszystkie pomieszczenia zapewniają najwyższy poziom jakości akustycznej.

Zespół Państwowych Szkół Muzycznych nr 1 od wielu lat mieścił się w budynkach Akademii Teatralnej przy ulicy Miodowej w Warszawie. W 2015 roku MKiDN wraz z dyrekcją szkoły podjęło działania na rzecz budowy nowej siedziby przy ulicy Rakowieckiej 21. Atrakcyjna, prostokątna działka od frontu jest zajęta przez trzy obiekty historyczne: budynek główny, gospodarczy i stróżówkę. Decyzją Inwestora zlecenie prac projektowych zostało podzielone na dwa etapy. Pierwszym była termomodernizacja budynku zabytkowego rozstrzygnięta w przetargu publicznym, drugim konkurs architektoniczny na projekt sali koncertowej wraz z pomieszczeniami administracyjnymi, dydaktycznymi i technicznymi oraz z zagospodarowaniem terenu, który wygrał zespół Konior Studio.

Zastany kontekst wskazał kierunek myślenia o całym założeniu. Dialog „nowego” ze „starym” stał się zasadą, która wyraża się kontynuacją struktury, skali i rytmów. Z zewnątrz to architektura tła, natomiast wewnątrz to świat pełen detali akustycznych podporządkowanych muzyce oraz ciszy.

Poziomy i sekwencje
Najniższa kondygnacja projektowanego budynku to parking, pomieszczenia techniczne oraz zespół tzw. głośnych sal ćwiczeniowych dla instrumentów dętych i perkusyjnych, gdyż wymagają one najwyższych parametrów izolacyjności akustycznej. Kondygnacja -1 to strefa nowego, głównego wejścia do budynku. Historyczny portal, hol oraz klatka schodowa okazały się niewystarczające dla ponad 700 uczniów, 200 pedagogów i 500 melomanów. Ukształtowanie sekwencji wchodzenia do zespołu stało się kluczowym elementem projektu. Od frontu zredukowane ogrodzenie wraz z wygodnymi schodami prowadzącymi na obniżony względem istniejącego terenu plac po dawnym bunkrze wyznacza bezpieczną przestrzeń publiczną, wiążąc budynek z miastem. Dzięki przebiciu ścian pod oknami piwnicy uzyskano podcień przed głównym wejściem prowadzącym do sklepionego holu, a dalej do atrium. Jego stalowa konstrukcja niosąca aluminiowo-szklaną obudowę nie tylko wyznacza ramy wewnętrznego, wielofunkcyjnego foyer doświetlonego światłem dziennym, ale staje się zwornikiem starego z nowym. Funkcjonalnie zabytkowy gmach przeznaczony jest do edukacji ogólnej, a projektowany do edukacji muzycznej. Boczne ryzality istniejącego obiektu są kontynuowane w nowej bryle ukształtowanej w formie litery U. W centralnym miejscu zlokalizowano najważniejszą przestrzeń – salę koncertową. Na tym poziomie znajdują się również kulisy, magazyny instrumentów, estrada oraz studio nagrań. Południowo-wschodnią część zajmuje sala gimnastyczną, dwie sale do rytmiki i zespół szatniowy. Kompleks sportowy stanowił poważne zagrożenie akustyczne, dlatego został oddylatowany od reszty budynku, aby żadne drgania ani dźwięki nie przenosiły się na pomieszczenia muzyczne. Reprezentacyjny parter mieści gabinety dyrekcji i administracji w części istniejącej oraz wejścia do sali koncertowej i sal kameralnych w nowym budynku. Poziom ten jest połączony z atrium otwartymi schodami, a kładka w części zachodniej umożliwia wygodną komunikację pomiędzy budynkami. Na pozostałych piętrach nowej części zlokalizowano pomieszczenia do edukacji muzycznej. Program funkcjonalny uzupełnia biblioteka z czytelnią, z której można wyjść na zewnętrzny taras otaczający bryłę sali koncertowej. Z poziomu +2 zapewniono dostęp do pomostów technicznych sali koncertowej prowadzących do reżyserni światła i dźwięku.

Integrowanie wokół muzyki
Celem projektu było stworzenie w nowej siedzibie szkoły różnorodnych przestrzeni dla edukacji muzycznej, dlatego w budynku są dwie sale kameralne, dwie organowe i klawesynowa uzupełnione dziesiątkami sal do pracy indywidualnej. Wszystkie pomieszczenia zapewniają najwyższy poziom jakości akustycznej. Przegrody wykonano w technologii suchej zabudowy na zdwojonych i niezależnych konstrukcjach. Wielowarstwowa struktura ściany z pustką powietrzną oraz podłoga pływająca z obwodową dylatacją eliminują mostki akustyczne, zapewniając redukcję transferu dźwięku pomiędzy pomieszczeniami.

Sercem całego założenia jest sala koncertowa. Jej niespotykany rzut w kształcie koła wynika z chęci integrowania wokół muzyki, a proporcja pół na pół powierzchni widowni do estrady pozwoliła osiągnąć wygodną przestrzeń dla 70 muzyków i ponad 300 melomanów. Najdalszy rząd jest oddalony zaledwie 8 m od estrady, co stwarza wrażenie kameralnej przestrzeni przyjaznej młodemu artyście. Natomiast walory akustyczne wypracowane z firmą Nagata Acoustics oraz forma i proporcje wnętrza dają wrażenie porównywalne z najlepszymi salami koncertowymi świata. Doświadczenie w projektowaniu przestrzeni dla muzyki okazało się kluczowe dla osiągnięcia założonego w koncepcji konkursowej celu. Przeprowadzane wielokrotne analizy akustyczne włącznie z trójwymiarowymi symulacjami komputerowymi potwierdziły, że zaproponowana geometria dobrze rozprasza, odbija i wyrównuje dźwięk. Dodatkowo jesionowe, drewniane żagle oraz plafon wiszące nad estradą i widownią nadały charakterystyczny, zapadający w pamięć wyraz architektoniczny.

SIEDZIBA ZESPOŁU PAŃSTWOWYCH SZKÓŁ MUZYCZNYCH NR 1

Lokalizacja: Warszawa, ul. Rakowiecka 21
Autorzy: Konior Studio, Tomasz Konior
Współpraca autorska: Dominik Koroś, Aleksander Nowacki, Marcin Piotrowski, Michał Lipiec, Wojciech Przywecki,
Angelika Drozd, Adam Przybyła, Anita Łukaszyk-Nagi, Justyna Boduch, Adam Przybyła, Magdalena Jagoda,
Anna Kłosek, Arkadiusz Laskowski, Agata Żak
Akustyka: Nagata Acoustics, Manufaktura Technologiczna
Konstrukcja: firma inżynierska „STATYK”
Instalacje: WhiteMoose, Eltrim Projekt
Generalny wykonawca: Alstal Grupa Budowlana Sp. z o.o. Sp.k.
Inwestor: Zespół Państwowych Szkół Muzycznych nr 1, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Powierzchnia terenu: 8454 m2
Powierzchnia zabudowy: 3341 m2
Powierzchnia użytkowa: 10138 m2
Powierzchnia całkowita: 12942 m2
Kubatura: 46523 m3
Projekt konkursowy: 2015
Projekt: 2016
Realizacja: 2020
Koszt inwestycji: ok. 64 500 000 PLN brutto