1. Home
  2. Biznes i Ludzie
  3. BRANŻA ROŚNIE W SIŁĘ
BRANŻA ROŚNIE W SIŁĘ
0

BRANŻA ROŚNIE W SIŁĘ

0

Publikujemy trzecią odsłonę Rankingu „Buildera”, a wraz z nią komentarze przedstawicieli firm, administracji i organizacji środowiskowych. To był dobry, ale jednocześnie pełen wyzwań rok dla branży, dlatego zapytaliśmy o trzy największe sukcesy 2021 roku oraz najważniejsze strategiczne założenia 2022.


Zrealizowaliśmy plany na 2021 r., pomimo trwającej pandemii, trudności w łańcuchach dostaw i zmian w organizacji robót. Mamy największy od kilku lat portfel zamówień, wynoszący ponad 7,2 mld zł, zatem z punktu widzenia całej spółki ze spokojem patrzymy w przyszłość. Ten rok obfitował w kontrakty, które podpisaliśmy z GDDKiA. W 2021 roku realizujemy 16 odcinków dróg ekspresowych i autostrad o łącznej długości blisko 230 km.

Sytuacja epidemiologiczna sprawiła, że konieczne było przeorganizowanie naszej pracy. Trudne pod tym względem były pierwsze miesiące roku – ten okres był dla nas dużym wyzwaniem związanym z zabezpieczeniem pracowników i stworzeniem im odpowiednich warunków pracy oraz organizacją produkcji. Dodatkowo nie rozpieszczała nas wszystkich aura. Po długim okresie zimowym przyszły gwałtowne zmiany pogodowe w okresie letnim. To wszystko miało wpływ na zaawansowanie produkcji, która na początku 2021 r. była o kilka procent niższa niż w roku ubiegłym. Podołaliśmy tym przeciwnościom wraz z całym zespołem ponad 6500 pracowników działających na blisko 600 budowach w całym kraju. Dzięki determinacji całego Zespołu STRABAG możemy zaliczyć ten rok do udanych i za to w tym miejscu dziękuję każdemu z naszych pracowników.


Pomimo trwającej pandemii utrzymaliśmy wysokie tempo realizacji kluczowych projektów – tunelu w Świnoujściu, trasy ekspresowej S3 Bolków – Kamienna Góra, rozbudowy Terminalu LNG. Nasze projekty nie tylko realizujemy zgodnie z harmonogramem, ale również – tam, gdzie to możliwe – staramy się go wyprzedzać. Tak było chociażby w przypadku budowy wieżowca SKYSAWA w Warszawie, na której osiągnęliśmy tempo wznoszenia jednej kondygnacji w cztery dni.

Ostatnie miesiące pokazały, że nasza strategia dywersyfikacji działalności była słuszna. Dzięki mocno zdywersyfikowanemu portfelowi zamówień o wartości ponad 7 mld zł nie musimy obecnie brać udziału w coraz ostrzejszej rywalizacji cenowej o zlecenia. Rażąco niskie ceny mogą doprowadzić do tego, że wykonawcy nie będą mogli zrealizować inwestycji.

Pracujemy nad dalszą dywersyfikacją działalności w ramach segmentów, w których już jesteśmy obecni. Istnieją tam jeszcze nisze, w których chcielibyśmy mocniej zaistnieć. Poza kontynuacją dywersyfikacji w kolejnych miesiącach w dalszym ciągu będziemy kłaść nacisk na budowanie świadomości w obszarze BHP. Ścisła współpraca z branżą w ramach Porozumienia dla Bezpieczeństwa w Budownictwie oraz własne inicjatywy w tym zakresie są wśród priorytetów PORR na 2022 rok.


Rok 2021 był dla Grupy Unibep bardzo udany. Mimo trudnej sytuacji związanej z ogólnoświatową pandemią i dynamicznie rosnących cen materiałów oraz usług wszystko wskazuje na to, że osiągniemy założone wyniki finansowe. Rozpoczęliśmy także działania mające na celu dalszy rozwój Grupy Unibep.

Cieszy nas dynamiczny wzrost naszego segmentu deweloperskiego, który jest realizowany przez Unidevelopment SA, oraz dobra, stabilna pozycja generalnego wykonawstwa. Budujemy już niemal w całej Polsce, realizujemy różnego rodzaju inwestycje – od osiedli mieszkaniowych po specjalistyczne obiekty użyteczności publicznej czy budownictwo przemysłowe. Dobre wyniki i perspektywę rozwoju ma nasz segment infrastrukturalny, pracujemy na terenie kilku województw Polski Wschodniej, budując m.in. ważne drogi ekspresowe (S61, S19). Dobre perspektywy są przed Unihouse SA – wielorodzinne budynki wykonane w technologii modułowej, drewnianej ze względu na energooszczędność oraz ekologię będą coraz częstszym wyborem inwestorów w Polsce i Europie.

Jeśli zaś chodzi o rok przyszły, zdecydowanie stawiamy na rozwój segmentu deweloperskiego oraz powołaliśmy nowy segment naszej działalności – budownictwo energetyczno-przemysłowe.


Jeśli chodzi o budowanie portfela Grupy Kapitałowej Polimex Mostostal na kolejne miesiące i lata, to niewątpliwymi sukcesami są pozyskane w tym roku nowe projekty, w tym trzy kontrakty strategiczne. Pierwszy z nich to projekt energetyczny na budowę elektrociepłowni gazowo-parowej EC Czechnica w Siechnicach dla Zespołu Elektrociepłowni Wrocławskich KOGENERACJA SA. Drugi to kontrakt infrastruktury komunikacyjnej na rozbudowę linii tramwajowej w Olsztynie, a trzeci ważny dla nas projekt to budowa kotłowni gazowej dla PGE Energia Ciepła SA Oddział Elektrociepłownia w Rzeszowie.

Niewątpliwym sukcesem naszej spółki są dobre wyniki finansowe, jakimi chwaliliśmy się na konferencji wynikowej w sierpniu, podsumowującej pierwsze 6 miesięcy 2021 roku.

Patrząc z perspektywy organizacyjnej, sukcesem w dzisiejszych realiach jest utrzymanie pracowników w Firmie, a w naszym przypadku to ponad 4 500 doświadczonych fachowców. Warto w tym miejscu podkreślić, iż prawie 70% naszych ludzi pracuje w Grupie Kapitałowej dłużej niż 5 lat.

Do sukcesów tego roku zaliczyłbym również dołączenie do Grupy Kapitałowej Polimex Mostostal spółki Instal Lublin, dzięki której wzmocniliśmy naszą ofertę o usługi w zakresie robót instalacyjnych. Dziś nasza oferta obejmuje również dostawę i montaż instalacji grzewczych, wentylacyjnych, klimatyzacyjnych, sanitarnych, technologicznych, jak również zewnętrzne sieci wodne, kanalizacyjne, cieplne oraz gazowe wraz z projektowaniem.


Wśród największych osiągnięć Mostostalu Warszawa w 2021 r. należy wymienić poprawę większości operacyjnych i finansowych parametrów naszej działalności, mimo niepewności na rynkach, wywołanej pandemią wirusa SarsCoV2. Oprócz tego ogólnego czynnika za największe osiągnięcie uważam sprawną realizację niezwykle zaawansowanych technologicznie projektów, które obecnie znajdują się w naszym portfelu zleceń (m.in. zgodnie z planami realizujemy innowacyjne obiekty Siedziby Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego, a także odcinek S19 Rzeszów Południe – Babica z podziemnym tunelem o długości ok. 2 km, dla którego niedawno złożyliśmy wniosek o ZRID). Realizujemy te projekty dzięki naszemu know-how i potencjałowi technologicznemu (w tym roku jeden z naszych projektów, szkoła podstawowa na warszawskim Wilanowie, został wyróżniony prestiżową nagrodą buildingSMART International Awards 2021 w kategorii Budownictwo).

W 2022 r. planujemy działania, które utrzymają naszą spółkę w obecnej bardzo dobrej kondycji. Planujemy szereg działań – odpowiedzi na wyzwania, z którymi będzie mierzyło się polskie budownictwo. To przede wszystkim utrzymanie najwyższej jakości naszych usług, a także zgodnej współpracy z naszymi Klientami i Kontrahentami. Planujemy utrzymać aktywne, ale bezpieczne ofertowanie, uwzględniające wzrost cen materiałów oraz pracy. Jesteśmy zdeterminowani, aby realizować naszą strategię w sektorze energetycznym, przyczyniając się tym samym do transformacji energetycznej w Polsce z węgla na energię odnawialną.


Od ponad trzech lat mam zaszczyt kierować firmą, która wymagała i wymaga ponadprzeciętnego zaangażowania w procesie odbudowy jej pozycji rynkowej. Od samego początku moje podejście oparłem o trzy podstawowe filary, z których najważniejszym są ludzie.

Jestem dumny z faktu, że w 2021 roku udało się zakończyć proces budowania silnego zespołu zaangażowanych pracowników, którzy cechują się wysokim profesjonalizmem oraz determinacją w obliczu szans i wyzwań stawianych przez rynek.

Drugim filarem, który pomógł z sukcesem odbudować wartość naszej spółki, jest transfer technologii, wiedzy oraz doświadczenia. Rok 2021 to okres szczególnej atencji w zakresie ściślejszej współpracy wewnątrz Grupy TRAKCJA. Zmiany organizacyjne zintensyfikowały wymianę know-how zarówno na poziomie korporacyjnym pomiędzy spółkami naszej Grupy, jak i w relacjach pracowniczych, podnosząc kwalifikacje załogi. W 2021 roku flagowym przykładem stała się współpraca w ramach projektu budowy mostu na Litwie, gdzie nasza litewska spółka, korzystając z wiedzy oraz doświadczenia polskiego zespołu, jako pierwsza w swoim kraju zastosowała szereg nowoczesnych technologii.

Ostatnim filarem, który pozwala pozytywnie patrzeć na nadchodzący 2022 rok, jest zakończenie kluczowego etapu restrukturyzacji w mijającym roku. Pozwala to na wejście w nowy rok z solidnie zbudowanym portfelem kontraktów, znaczną poprawą wyników finansowych i przede wszystkim z ustabilizowaną sytuacją oraz pozycją rynkową.


Poprawa naszej pozycji w rankingu w porównaniu z poprzednim rokiem jest niewątpliwie potwierdzeniem słuszności naszej strategii rozwoju. Chociaż zawsze powtarzam, że naszą ambicją nie jest bycie największym wykonawcą, ale wykonawcą stawiającym na marżowość i rozsądne dobieranie portfela zamówień.

Dobrze zaplanowane prace na naszych kontraktach infrastrukturalnych umożliwiły terminowe oddanie do ruchu ważnych dla polskiej sieci dróg odcinków S7 Tarczyn-Grójec czy S7 Szczepanowice-Widoma z 700metrową estakadą. W zachodniej części Polski kończymy natomiast budowę obwodnicy Niemodlina z podwójnym mostem nad rzeką Ścinawą, a w województwie lubelskim realizację S17 obwodnicy Tomaszowa Lubelskiego czy odcinka Via Carpatia: S19 Janów Lubelski.

Mijające miesiące to także zdecydowane umocnienie pozycji firmy na rynku budownictwa kubaturowego. Obecnie realizujemy kilkanaście kontraktów w największych miastach Polski: Warszawie, Katowicach, Krakowie czy Trójmieście, zarówno dla klientów prywatnych, publicznych, jak i dla naszej spółki deweloperskiej.

Dzięki świetnej kadrze o dużej inicjatywie i decyzyjności, jako polska spółka, kolejny rok zdecydowanie wyróżniamy się sukcesami nie tylko na polskim rynku, ale także w ramach całej Grupy Mota-Engil, która jest obecna na trzech kontynentach.


Rok 2021 był czasem pełnym ważnych wyzwań. Rozwój polskiej infrastruktury, mimo światowych zawirowań gospodarczych, nie zwolnił ani na moment. Budownictwo nadal jest kołem zamachowym polskiej gospodarki i musimy o nie dbać. Dlatego robiliśmy oraz wciąż robimy wszystko, aby nie zwalniać tempa inwestycji. COVID i w tym roku nie zatrzymał polskich budów, nie zatrzymał produkcji budowlanej.

Filarami rynku są kontrakty na budowę dróg, modernizację linii kolejowych oraz dworców. Od początku tego roku zmodernizowaliśmy 380 km torów w ramach Krajowego Programu Kolejowego. Udostępniliśmy podróżnym ok. 20 nowych i zmodernizowanych dworców kolejowych, których realizacja była możliwa dzięki rządowemu Programowi Inwestycji Dworcowych. W sumie takich inwestycji będzie prawie 200. Trwająca modernizacja połączeń kolejowych z polskimi portami to programy o łącznej wartości 5 mld zł. 2021 rok chcemy zamknąć także z blisko 400 km oddanych do ruchu autostrad, dróg ekspresowych oraz obwodnic w ciągu dróg krajowych. Uruchamiamy też inwestycje w ramach rządowego Programu budowy 100 obwodnic: w realizacji jest już 14 zadań. Rozpoczęliśmy też prace nad nowym Rządowym Programem Budowy Dróg Krajowych do 2030 r. (z perspektywą do 2033 r.) wartości ok. 290 mld zł.

Z sukcesem realizowana jest strategiczna dla Polski inwestycja polegająca na przekopie Mierzei Wiślanej i budowie Kanału Żeglugowego. Polskie porty zyskają nowe szanse rozwojowe. Kanał na Mierzei Wiślanej będzie również szansą na jeszcze bardziej dynamiczny rozwój turystyki w tym regionie.


Dziesiątki nowych projektów budowlanych, innowacje technologiczne i dbałość środowisko – taki był rok 2021 dla budowlanej spółki Skanska w Europie Środkowej. Jako jedna duża grupa budowlana Skanska, która działa w Europie Środkowej w Polsce, a także w Czechach, na Słowacji, na Węgrzech oraz w Rumunii, osiągnęliśmy bardzo dobre wyniki pomimo trudności związanych z pandemią koronawirusa. Nie musieliśmy zamykać budów na dłuższy czas, rozpoczęliśmy wiele znaczących nowych projektów, a te ukończone z sukcesem przekazujemy inwestorom. Kontynuujemy integrację, wprowadzamy nowe technologie, jesteśmy silni finansowo i mamy zapewniony portfel projektów na kolejny okres. Nasza długoterminowa strategia pozostaje niezmienna – starannie wybieramy przetargi, w których bierzemy udział oraz monitorujemy zdrowe wyniki każdego projektu, w tym przykładamy szczególną uwagę do przestrzegania naszych wartości korporacyjnych.


Nieco przewrotnie rzecz ujmując, można podsumować, że największym osiągnięciem branży budowlanej w 2021 roku było poświęcanie jej relatywnie mało czasu w mediach ogólnopolskich. To bowiem oznacza, że sytuacja firm budowlanych była dobra i że nie było zdarzeń o poważnej skali, które zagrażałyby jej bezpieczeństwu oraz stabilności. Niski poziom upadłości – najniższy na przestrzeni ostatniej dekady, potwierdza, że budownictwu udało się uniknąć największych raf i skutków lockdownów 2020 oraz 2021. Zmniejszyły się również dysproporcje w rentowności firm największych i najmniejszych, przy osiągnięciu lekko dodatniej dynamiki produkcji budowlano-montażowej. Podkreślić warto także coraz odważniejsze kroki eksportowe budownictwa, czemu sprzyjał korzystny dla eksportu kurs złotówki.

Nowy rok 2022 może jednak przynieść większe turbulencje, wśród których w pierwszym rzędzie wypada wskazać: niestabilność/nieprzewidywalność zachowań cen materiałów budowlanych, coraz bardziej ograniczoną dostępność zasobów – zarówno materiałów, jak i kadr, wzrost kosztów finansowych (rosnące stopy procentowe, coraz droższe ubezpieczenia oraz gwarancje), brak pewności co do źródeł finansowania inwestycji publicznych i ich dostępności (KPO, środki samorządowe, wkład rządowy), stopniowe wyczerpywanie mocy produkcyjnych przedsiębiorstw budowlanych, zaostrzającą się konkurencję w przetargach w sytuacji obaw o skalę inwestycji w kolejnych latach (silnie doświadcza tego np. rynek kolejowy).


Rok 2021 przyniósł mnóstwo wyzwań, ale także sukcesów dla Adamietz – to są te operacyjne składowe strategicznego sukcesu. Spektakularnie zaznaczyliśmy swoją pozycję na rynku niemieckim – zakończyliśmy budowę fabryki soli i sody dla Ciech Soda Deutschland Gmbh z Grupy Ciech SA, jesteśmy generalnym wykonawcą jednej z fabryk dla Tesli pod Berlinem, na jednym z największych placów budowy w Europie, konkurując skutecznie z niemieckimi firmami – to pierwszy sukces. Drugi to dalsza ekspansja na rynku polskim i umacnianie pozycji jednego z liderów rynku budownictwa kubaturowego, bez kompleksów wobec koleżanek oraz kolegów z wielkich światowych korporacji – po prostu wiemy, jak z zachowaniem najwyższych standardów jakościowych, optymalnie, wybudować fabryki, centra logistyczne i handlowe, amfiteatry, inne obiekty użyteczności publicznej. W ramach tego sukcesu – zbudowanie silnego zespołu w oddziale warszawskim firmy. Na koniec najważniejsze osiągnięcie – w erze walki o każdego rozsądnego, profesjonalnego, kreatywnego pracownika, w tym bardzo deficytową kadrę inżynierską, zatrudnienie Spółki wzrasta o kolejnych 100 etatów, wysoce specjalistycznych. A teraz przyszłość – dalsza ekspansja na rynku niemieckim, umacnianie silnej pozycji na rynku polskim, jeszcze większa dbałość o serwis dla naszych partnerów, inwestorów, wzmacnianie naszych kompetencji projektowych, by móc zapewnić unikalną usługę od A do Z.


Rok 2021 zmusił sektor budowlany do sprostania wyjątkowym wyzwaniom – obostrzeniom, dynamicznemu wzrostowi cen materiałów czy ich niedostępności. Pomimo tak wymagającej sytuacji Trasko Invest kończy mijający rok z zadowoleniem. Właściwe przygotowanie projektów, w tym odpowiednie analizy oraz sprawne zarządzanie, pozwoliło na uniknięcie przestojów, a dzięki zaangażowaniu i maksymalnej mobilizacji wszystkie inwestycje zostały zrealizowane zgodnie z harmonogramem. W 2021 roku konsekwentnie wdrażaliśmy innowacje w zarządzaniu projektami oraz inwestowaliśmy w rozwój pracowników, bowiem to wykwalifikowana załoga stanowi trzon naszej organizacji. Trasko Invest ma zagwarantowaną ciągłość pracy i portfel inwestycji na kolejnych kilkanaście miesięcy – to potwierdzenie, że nasze zobowiązania wykonujemy rzetelnie oraz z zaangażowaniem.

Trasko Invest jako cel na 2022 rok przyjmuje dalszy rozwój oraz ekspansję firmy zarówno w kraju, jak i na rynkach europejskich. Planujemy w dalszym ciągu rozwijać własne zasoby, tak aby realizować większość kontraktów własnymi siłami. Zostaną podjęte działania w celu rozbudowy istniejących zakładów produkcji konstrukcji stalowych, ślusarki aluminiowej oraz prefabrykatów żelbetowych, zapewniające w ten sposób bezpośredni dostęp do zapasów materiałowych. Wskazane działania mają na celu zoptymalizować proces inwestycji i usprawnić łańcuch dostaw. Skupimy się również na dywersyfikacji rodzaju budowanych obiektów, by rozszerzyć nasze portfolio budownictwa ogólnego, przemysłowego oraz OZE o segmenty budownictwa inżynieryjnego i infrastrukturalnego.


Lata 2021 oraz 2020 to dla Kajima Poland czas wielu nowych doświadczeń i intensywnej pracy. Mimo pandemii to dla nas również pasmo sukcesów. W globalnej atmosferze niepewności związanej z COVID19 oraz przy dużych wahaniach cen materiałów, jak również ich dostępności, podjęliśmy (a w części już zakończyliśmy) ponad 20 projektów. Wśród nich jest Panattoni BTS Świebodzin – centrum dystrybucyjne o powierzchni 200 tys. m2 dla międzynarodowego klienta z branży ecommerce, jak również rozbudowa obiektu handlowego Designer Outlet Warszawa o powierzchni (łącznie z wielopoziomowym parkingiem) 37 tys. m2.

W ostatnich dwóch latach zaprocentowało dwudziestoletnie doświadczenie Kajima Poland w realizacjach dla logistyki i przemysłu, ponieważ na te branże (w szczególności na e-commerce) postawili ostatnio inwestorzy. Jestem przekonany, że dzięki naszym wcześniejszym doświadczeniom oraz dobrym długoterminowym relacjom z dostawcami i podwykonawcami wytrzymaliśmy presję rynku.

Ponadto stale podejmujemy nowe wyzwania w zakresie rozwiązań proekologicznych. W tym roku uzyskaliśmy środowiskowy certyfikat ISO 14001:2015. Podjęliśmy też współpracę z PLGBC – Polskim Stowarzyszeniem Budownictwa Ekologicznego. Nasze starania w tym zakresie dostrajamy do działań naszych klientów. Przykładem jest wspomniana realizacja Panattoni BTS Świebodzin, która uzyskała certyfikat BREEAM na unikalnym w Polsce poziomie Excellent. Mam więc wrażenie, że zarówno okres pandemii, jak i konieczność głębszych działań w zakresie ochrony środowiska oraz klimatu stanowią dla Kajima Poland nowy początek.


Mimo trudności spowodowanych pandemią koronawirusa, które dotknęły także branżę budowlaną, w 2021 roku DORACO kontynuuje realizację projektów oraz rozpoczyna nowe inwestycje, co niewątpliwie należy uważać za sukces. Realizacja kontraktów w dobie niespotykanego wzrostu cen materiałów i niejednokrotnie ich ograniczonej dostępności jest ogromnym wyzwaniem dla wykonawców, wymagającym niejednokrotnie waloryzacji kontraktów z inwestorami. Udało nam się jednak sprostać nowej sytuacji oraz sprawnie działać w nowych realiach, co oczywiście jest zasługą zarówno wszystkich stron zaangażowanych w proces budowlany, jak i całego zespołu pracowników DORACO. Sądzę, że w 2022 roku tendencja do wzrostu cen materiałów budowlanych utrzyma się, jednak już z mniejszą dynamiką. Na tę chwilę nasz portfel inwestycyjny na przyszły rok jest wypełniony niemal w 90%, co pozwala nam już teraz spokojnie myśleć 2022 roku, a część kontraktów wypełnia nam portfel również na 2023 rok. Mimo to nie zamierzamy odpuszczać w zwiększaniu portfela inwestycyjnego, a dobrą sytuację mam nadzieję wykorzystać do wejścia w no-we segmenty rynku budowlanego oraz zwiększenia potencjału w dotychczasowych.


Realizujemy obecnie zadania w ramach trzech rządowych programów: Budowy Dróg Krajowych, Budowy 100 Obwodnic oraz Bezpiecznej Infrastruktury Drogowej. Mamy przed sobą mnóstwo wyzwań, z którymi poradzimy sobie tylko dzięki odpowiedniej współpracy całego środowiska budowlanego, firm i instytucji związanych z inwestycjami drogowymi, ale też przy sprzyjających warunkach makroekonomicznych oraz geopolitycznych.

Rzetelna realizacja naszych inwestycji zapewnia wykonawcom stały dopływ środków i pozwala na rozwój firm. Przy każdej okazji apelujemy do branży wykonawczej o rzetelną wycenę składanych ofert. Szczególnie w obecnej sytuacji, gdy mamy do czynienia ze zmianami cen na rynku czy dostępnością do niektórych materiałów oraz ograniczoną liczbą firm podwykonawczych. Przypominamy też, że nie zawsze wygrywa najtańsza oferta, a rzetelna wycena robót pozwoli na skuteczną i terminową realizację prac w przyszłości.

Od początku roku do połowy listopada ogłosiliśmy przetargi na 22 zadania o łącznej długości ok. 262 km. Podpisaliśmy też umowy na 41 zadań o łącznej długości blisko 520 km i wartości ok. 15,6 mld zł. Planujemy zamknąć ten rok ogłoszeniem w sumie 32 przetargów na odcinki o łącznej długości ponad 360 km. Sukcesywnie realizujemy kolejne odcinki autostrad, dróg ekspresowych oraz obwodnic, uzupełniając sieć dróg krajowych w Polsce.

Podsumowaniem 2021 roku niech będzie udostępnienie do ruchu ok. 400 km dróg, w tym ok. 56 km najważniejszej trasy – autostrady A1. Skrócimy także czas podróży z Warszawy do Rzeszowa, oddając dziewięć z dwunastu budowanych odcinków S19 pomiędzy Lublinem a Rzeszowem. Dbamy o najwyższy standard utrzymania prawie 18 tys. km dróg.