Niezwykły szpital
Budynki szpitali są jedną z najbardziej wymagających, ale jednocześnie fascynującą dziedziną projektowania. Nie bez powodu należą do jednej z najwyższych kategorii skomplikowania obiektów budowlanych. Nie chodzi tu tylko jednak o wysoce zaawansowaną technologię medyczną, której znajomość czyni z architekta niemalże specjalistę w każdej dyscyplinie medycyny. Przekonali się o tym architekci z pracowni 4105 Architects zaangażowani w przebudowę Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego im. L. Rydygiera w Toruniu.
Niezwykła w szpitalach jest różnorodność grup użytkowników, tj. pacjentów, personelu medycznego i odwiedzających, z których każda oczekuje zaspokojenia zupełnie innych wymagań. Sam obiekt jest również naszpikowany różnego rodzaju technologiami, tak skomplikowanymi, że projektuje się do nich specjalną automatykę, by obiekt budowlany praktycznie sam sobą sterował.
Fascynującym zadaniem architekta jest stworzenie takiego inteligentnego budynku oraz jednocześnie zapewnienie przyjaznego środowiska dla przebywających w nim ludzi. Jest to ciągłe operowanie na styku „bezdusznego” świata techniki i technologii oraz świata humanizmu, emocji czy współodczuwania.
W proces projektowania, rozbudowy i przebudowy Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Toruniu zaangażowani byli nie tylko projektanci poszczególnych branż budowlanych, ale również personel medyczny istniejącego szpitala oraz zespół inwestora: Kujawsko-Pomorskie Inwestycje Medyczne, zarząd województwa kujawsko-pomorskiego, który naturalnie reprezentował społeczność regionu, a w szczególności pacjentów i ich bliskich. Oprócz tych dwóch blisko współdziałających grup korzystaliśmy ze wsparcia Wydziału Architektury i Budownictwa Miasta Torunia. W czasie przygotowywania projektu sporządziliśmy liczne prezentacje, odbyliśmy wiele dyskusji, zebraliśmy mnóstwo opinii. Następnie wprowadziliśmy je do projektu. Dziś możemy powiedzieć, że wszyscy uczestnicy tego procesu mieli w nim wiele osobistego wkładu.
W toku inwestycji istniejący szpital wojewódzki został rozbudowany o kilka nowych obiektów. Największy to budynek A mieszczący szpitalny oddział ratunkowy z lądowiskiem dla helikopterów na dachu, blok operacyjny na 10 sal (w tym dwie hybrydowe), nowoczesny oddział intensywnej terapii, zakład diagnostyki obrazowej oraz zabiegowe oddziały łóżkowe. Budynek C zajmują poradnie przyszpitalne, zaś D oddziały chorób zakaźnych. Natomiast budynek E mieści całą administrację wraz z salami konferencyjnymi oraz nowoczesną aptekę szpitalną z robotem aptecznym. Z kolei oddziały psychiatryczne ulokowano w budynku F. W całym kompleksie jest także garaż naziemny na 400 samochodów oraz budynki techniczne.
Zieleń ważnym aspektem
Miasto Toruń uzyskało interesujący kompleks budynków, który został harmonijnie wpisany w otoczenie. Pomimo dużego sumarycznego rozmiaru rozbudowy (56 tys. m2) obiekty zostały zaprojektowane w różnorodny sposób, zachowując kameralną skalę. Odmienna architektura budynków odzwierciedla podział na różne departamenty i ułatwia pacjentom oraz odwiedzającym orientację w terenie kompleksu. Od strony ul. św. Józefa został stworzony dziedziniec wejściowy z ogrodami. Kompleks szpitalny pozostał otwarty na otaczający go od strony zachodniej las z dębami (pomnikami przyrody). Dęby te zostały uwzględnione przy projektowaniu ścieżek podchodzenia do lądowania helikopterów na dachu budynku A. Posadzono dużo drzew stanowiących zieleń izolacyjną, krzewów ozdobnych i rabat kwiatowych. Teren zielony pokrywa gęstą sieć infrastruktury podziemnej, która jest konieczna dla funkcjonowania tego obiektu, a zupełnie niewidoczna dla zwykłych użytkowników. Niższe dachy zostały pokryte zielenią, a maszynownie na najwyższej kondygnacji zakryto osłonami elewacyjnymi. Budynek szpitalny jest swojego rodzaju fabryką naszpikowaną przeróżną maszynerią, ale projektujemy to tak, by tego nie było widać, a budynek był przyjazny i otwarty.
Przyjazne wnętrza
Dzięki postępowi w medycynie szpitale stają się częścią naszego życia. Obecnie statystyczny pacjent będzie korzystał z usług szpitala wielokrotnie. Będą to zabiegi prewencyjne, a nie tylko w celu ratowania życia. Dlatego tak ważne jest to, by zapewnić mu odpowiednie otoczenie. Wiele badań wskazuje na to, że środowisko szpitalne, gdzie jest dostęp do światła dziennego, łączność z zielenią (wizualna i fizyczna), komfortowe wykończenia, uszanowanie prywatności i akcesoria w obsłudze pacjenta czasowo lub na stałe nie w pełni sprawnego – to wszystko wpływa na jego szybką rekonwalescencję. To, w jakich warunkach w szpitalu przebywa pacjent, który w czasie choroby jest osobą szczególnie bezbronną i cierpiącą, jest wyrazem szacunku oraz troski, jaką powinien być otoczony w tym trudnym dla niego czasie. Dlatego właśnie w naszym projekcie staraliśmy się zapewnić opracowanie wnętrz zarówno stref prywatnych sal chorych, jak i stref publicznych na wysokim poziomie. Używaliśmy do tego specjalnych materiałów, zróżnicowanych wykończeń sufitów, wprowadzaliśmy kolor związany z identyfikacją przestrzeni oraz nowym logo szpitala. Oprócz zapewnienia wymogów sanitarnohigienicznych, a także akustycznych, staraliśmy się wprowadzić ciekawe rozwiązania estetyczne. Pomimo ogromu pracy przy takim indywidualnym podejściu w czasie projektowania wnętrz dla prawie 2 tys. pomieszczeń jest to bezwzględnie konieczne, by stworzyć przestrzeń pozytywnie wpływającą na jej użytkowników. Aby uzyskać oczekiwany efekt, należy wykonać bardzo wiele autorskich rysunków wnętrz, tablic kolorów, próbek materiałów, modeli czy prototypów dla poszczególnych stref budynku. Było to niezwykle i nowatorskie podejście do projektowania tego typu budynków. Do tej pory bowiem szpitale projektowało się „maszynowo”, sztampowo, a w ramach tej inwestycji budowa przebiegała podobnie jak inwestycja publiczna o wysokim wizerunku społecznym, jak na przykład sala koncertowa.
Podążanie za postępem technologicznym medycyny
W budowie nowoczesnego szpitala ogromną rolę gra również technologia, medyczna i budowlana, którą zazwyczaj chcemy ukryć, by nie przytłaczała mentalnie pacjenta. Z nią najbardziej zaznajomiony jest personel szpitala i w naszym projekcie, by spełnić wymagania lekarzy oraz pielęgniarek, musieliśmy zapewnić obsługę dla najnowocześniejszego sprzętu medycznego. Jest w tym trudność taka, że technologia medyczna rozwija się o wiele szybciej, absorbując osiągnięcia informatyczne, naukowe, sztuczną inteligencję itp., w porównaniu z rozwojem technologii budowlanej, która najzwyczajniej nie nadąża za postępem medycyny. Dlatego budynek musiał być zaprojektowany bardzo elastycznie, w pewnym sensie na wyrost, przewidując, w jakim kierunku mogłyby podążać wymagania lokalowe i instalacyjne dla przyszłego wyposażenia medycznego. Ze względu na zaawansowanie technologiczne coraz większą rolę odgrywają wszelkiego rodzaju instalacje teletechniczne, na przykład sterujące czy monitorujące. Aby personel techniczny szpitala mógł tym zarządzać, wprowadza się coraz więcej automatyki i inteligentnych systemów. Wszystko to ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa użytkowania, od opieki medycznej zaczynając, poprzez utrzymywanie odpowiednich warunków sanitarnohigienicznych, na ochronie przeciwpożarowej kończąc. Instalacje budynkowe obecnie stanowią co najmniej dwie trzecie kosztów budowy wielodyscyplinarnego szpitala, wyłączając koszt wyposażenia medycznego.
Ekologiczny kompleks
Biorąc pod uwagę, że typowy regionalny szpital o liczbie 1000 łóżek zatrudnia co najmniej 1000 pracowników, jest to poważny zakład pracy dla każdego miasta, w którym się znajduje. Jego wpływ na środowisko również może być znaczący. Jednocześnie w tego typu budynku jest wiele możliwości zastosowania ekologicznych technologii. W naszym projekcie zastosowaliśmy zbiorniki wody deszczowej, odzysk wody szarej do spłukiwania toalet, wprowadziliśmy oszczędności zużycia wody za pomocą automatycznych bezdotykowych armatur (co ma również znaczenie sanitarnohigieniczne). Co więcej, korzystamy z odnawialnych źródeł energii – panele fotowoltaiczne zasilają oświetlenie ogrodowe, panele solarne wspomagają podgrzew wody, zastosowane są pompy ciepła oraz systemy oszczędzające energię, czyli automatyka osłon solarnych, czujniki temperatury, pasywne systemy ogrzewania i chłodzenia oraz automatycznie sterowane oświetlenie LED.
Projektowanie szpitali jest fascynującym zadaniem, z jednej strony skomplikowanym, podlegającym logicznym naukowym zasadom, zaawansowanym technicznie, a jednocześnie empatycznym, humanistycznym, ponieważ wszystkie środki projektowe są rozwijane i zastosowane w trosce o zdrowie oraz samopoczucie każdego indywidualnego pacjenta, jego bliskich, a także personelu medycznego.
