Niezwykły szpital

Budynki szpitali są jedną z najbardziej wymagających, ale jednocześnie fascynującą dziedziną projektowania. Nie bez powodu należą do jednej z najwyższych kategorii skomplikowania obiektów budowlanych. Nie chodzi tu tylko jednak o wysoce zaawansowaną technologię medyczną, której znajomość czyni z architekta niemalże specjalistę w każdej dyscyplinie medycyny. Przekonali się o tym architekci z pracowni 4105 Architects zaangażowani w przebudowę Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego im. L. Rydygiera w Toruniu.

Niezwykła w szpitalach jest różnorodność grup użytkowników, tj.  pacjentów,  personelu  medycznego  i  odwiedzających,  z których każda oczekuje zaspokojenia zupełnie innych wymagań.  Sam  obiekt  jest  również  naszpikowany  różnego  rodzaju  technologiami, tak skomplikowanymi, że projektuje się do nich specjalną automatykę, by obiekt budowlany praktycznie sam sobą sterował.

Fascynującym  zadaniem  architekta  jest  stworzenie  takiego  inteligentnego budynku oraz jednocześnie zapewnienie przyjaznego środowiska dla przebywających w nim ludzi. Jest to ciągłe operowanie na styku „bezdusznego” świata techniki i technologii oraz świata humanizmu, emocji czy współodczuwania.

W  proces  projektowania,  rozbudowy  i  przebudowy  Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Toruniu zaangażowani byli nie tylko projektanci  poszczególnych  branż  budowlanych,  ale  również  personel medyczny istniejącego szpitala oraz zespół inwestora: Kujawsko-Pomorskie Inwestycje Medyczne, zarząd województwa kujawsko-pomorskiego, który naturalnie reprezentował społeczność regionu,  a  w  szczególności  pacjentów  i  ich  bliskich.  Oprócz  tych  dwóch blisko współdziałających grup korzystaliśmy ze wsparcia Wydziału Architektury i Budownictwa Miasta Torunia. W czasie przygotowywania projektu sporządziliśmy liczne prezentacje, odbyliśmy wiele dyskusji, zebraliśmy mnóstwo opinii. Następnie wprowadziliśmy je do projektu. Dziś możemy powiedzieć, że wszyscy uczestnicy tego procesu mieli w nim wiele osobistego wkładu.

W  toku  inwestycji  istniejący  szpital  wojewódzki  został  rozbudowany o kilka nowych obiektów. Największy to budynek A mieszczący szpitalny  oddział  ratunkowy  z  lądowiskiem  dla  helikopterów  na  dachu, blok operacyjny na 10 sal (w tym dwie hybrydowe), nowoczesny oddział intensywnej terapii, zakład diagnostyki obrazowej oraz zabiegowe oddziały łóżkowe. Budynek C zajmują poradnie przyszpitalne, zaś D oddziały chorób zakaźnych. Natomiast budynek E mieści całą administrację wraz z salami konferencyjnymi oraz nowoczesną aptekę szpitalną z robotem aptecznym. Z kolei oddziały psychiatryczne ulokowano  w  budynku  F.  W  całym  kompleksie  jest  także  garaż  naziemny na 400 samochodów oraz budynki techniczne.

Zieleń ważnym aspektem

Miasto  Toruń  uzyskało  interesujący  kompleks  budynków, który został harmonijnie wpisany w otoczenie. Pomimo dużego  sumarycznego  rozmiaru  rozbudowy  (56  tys.  m2)  obiekty  zostały zaprojektowane w różnorodny sposób, zachowując kameralną skalę. Odmienna architektura budynków odzwierciedla podział na  różne  departamenty  i  ułatwia  pacjentom  oraz  odwiedzającym  orientację w terenie kompleksu. Od strony ul. św. Józefa został stworzony dziedziniec wejściowy z ogrodami. Kompleks szpitalny pozostał otwarty na otaczający go od strony zachodniej las z dębami (pomnikami  przyrody).  Dęby  te  zostały  uwzględnione  przy  projektowaniu ścieżek podchodzenia do lądowania helikopterów na dachu budynku  A.  Posadzono  dużo  drzew  stanowiących  zieleń  izolacyjną,  krzewów ozdobnych i rabat kwiatowych. Teren zielony pokrywa gęstą sieć infrastruktury podziemnej, która jest konieczna dla funkcjonowania tego obiektu, a zupełnie niewidoczna dla zwykłych użytkowników. Niższe dachy zostały pokryte zielenią, a maszynownie na najwyższej kondygnacji  zakryto  osłonami  elewacyjnymi.  Budynek  szpitalny  jest  swojego rodzaju fabryką naszpikowaną przeróżną maszynerią, ale projektujemy to tak, by tego nie było widać, a budynek był przyjazny i otwarty.

Przyjazne wnętrza

Dzięki  postępowi  w  medycynie  szpitale  stają  się  częścią  naszego  życia. Obecnie statystyczny pacjent będzie korzystał z usług szpitala wielokrotnie. Będą to zabiegi prewencyjne, a nie tylko w celu ratowania życia. Dlatego tak ważne jest to, by zapewnić mu odpowiednie otoczenie. Wiele badań wskazuje na to, że środowisko szpitalne, gdzie jest dostęp  do  światła  dziennego,  łączność  z  zielenią  (wizualna  i  fizyczna), komfortowe wykończenia, uszanowanie prywatności i akcesoria w  obsłudze  pacjenta  czasowo  lub  na  stałe  nie  w  pełni  sprawnego  –  to wszystko wpływa na jego szybką rekonwalescencję. To, w jakich warunkach  w  szpitalu  przebywa  pacjent,  który  w  czasie  choroby  jest  osobą szczególnie bezbronną i cierpiącą, jest wyrazem szacunku oraz troski, jaką powinien być otoczony w tym trudnym dla niego czasie.  Dlatego  właśnie  w  naszym  projekcie  staraliśmy  się  zapewnić  opracowanie wnętrz zarówno stref prywatnych sal chorych, jak i stref publicznych  na  wysokim  poziomie.  Używaliśmy  do  tego  specjalnych  materiałów, zróżnicowanych wykończeń sufitów, wprowadzaliśmy kolor związany z identyfikacją przestrzeni oraz nowym logo szpitala. Oprócz zapewnienia wymogów sanitarnohigienicznych, a także akustycznych, staraliśmy się wprowadzić ciekawe rozwiązania estetyczne. Pomimo ogromu pracy przy takim indywidualnym podejściu w czasie projektowania wnętrz dla prawie 2 tys. pomieszczeń jest to bezwzględnie konieczne, by stworzyć przestrzeń pozytywnie wpływającą na jej użytkowników. Aby uzyskać oczekiwany efekt, należy wykonać bardzo wiele  autorskich  rysunków  wnętrz,  tablic  kolorów,  próbek materiałów,  modeli czy prototypów dla poszczególnych stref budynku. Było to niezwykle i nowatorskie podejście do projektowania tego typu budynków. Do  tej  pory  bowiem  szpitale  projektowało  się  „maszynowo”,  sztampowo, a w ramach tej inwestycji budowa przebiegała podobnie jak inwestycja  publiczna  o  wysokim  wizerunku  społecznym,  jak  na  przykład sala koncertowa.

Podążanie za postępem technologicznym medycyny

W budowie nowoczesnego szpitala ogromną rolę gra również technologia, medyczna i budowlana, którą zazwyczaj chcemy ukryć, by nie  przytłaczała  mentalnie  pacjenta.  Z  nią  najbardziej  zaznajomiony jest personel szpitala i w naszym projekcie, by spełnić wymagania lekarzy  oraz  pielęgniarek,  musieliśmy  zapewnić  obsługę  dla  najnowocześniejszego sprzętu medycznego. Jest w tym trudność taka, że  technologia  medyczna  rozwija  się  o  wiele  szybciej,  absorbując  osiągnięcia informatyczne, naukowe, sztuczną inteligencję itp., w porównaniu z rozwojem technologii budowlanej, która najzwyczajniej nie  nadąża  za  postępem  medycyny.  Dlatego  budynek  musiał  być  zaprojektowany bardzo elastycznie, w pewnym sensie na wyrost, przewidując,  w  jakim  kierunku  mogłyby  podążać  wymagania  lokalowe i instalacyjne dla przyszłego wyposażenia medycznego. Ze względu  na  zaawansowanie  technologiczne  coraz  większą  rolę  odgrywają wszelkiego rodzaju instalacje teletechniczne, na przykład sterujące  czy  monitorujące.  Aby  personel  techniczny  szpitala  mógł  tym zarządzać, wprowadza się coraz więcej automatyki i inteligentnych systemów. Wszystko to ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa użytkowania,  od  opieki  medycznej  zaczynając,  poprzez  utrzymywanie odpowiednich warunków sanitarnohigienicznych, na ochronie przeciwpożarowej  kończąc.  Instalacje  budynkowe  obecnie  stanowią  co najmniej dwie trzecie kosztów budowy wielodyscyplinarnego szpitala, wyłączając koszt wyposażenia medycznego.

Ekologiczny kompleks

Biorąc pod uwagę, że typowy regionalny szpital o liczbie 1000 łóżek zatrudnia co najmniej 1000 pracowników, jest to poważny zakład pracy  dla  każdego  miasta,  w  którym  się  znajduje.  Jego  wpływ  na  środowisko również może być znaczący. Jednocześnie w tego typu budynku  jest  wiele  możliwości  zastosowania  ekologicznych  technologii. W naszym projekcie zastosowaliśmy zbiorniki wody deszczowej, odzysk wody szarej do spłukiwania toalet, wprowadziliśmy oszczędności zużycia wody za pomocą automatycznych bezdotykowych armatur (co ma również znaczenie sanitarnohigieniczne). Co więcej, korzystamy z odnawialnych źródeł energii – panele fotowoltaiczne zasilają oświetlenie ogrodowe, panele solarne wspomagają podgrzew wody, zastosowane są pompy ciepła oraz systemy oszczędzające energię, czyli automatyka osłon solarnych, czujniki temperatury, pasywne systemy ogrzewania i chłodzenia oraz automatycznie sterowane oświetlenie LED.

Projektowanie  szpitali  jest  fascynującym  zadaniem,  z  jednej  strony skomplikowanym, podlegającym logicznym naukowym zasadom, zaawansowanym  technicznie,  a  jednocześnie  empatycznym,  humanistycznym, ponieważ wszystkie środki projektowe są rozwijane i zastosowane w trosce o zdrowie oraz samopoczucie każdego indywidualnego pacjenta, jego bliskich, a także personelu medycznego.