PIĘĆ PYTAŃ DO… ITB
Instytut Techniki Budowlanej prowadzi prace badawcze w tematyce budownictwa i dziedzinach pokrewnych, które są ukierunkowane na wdrożenie oraz zastosowanie w praktyce. Na łamach „Buildera” prezentujemy odpowiedzi na pytania kierowane do ITB przez przedstawicieli z branży budowlanej oraz infrastrukturalnej, aby wyjaśnić nurtujące ich kwestie.
Czy Instytut planuje wprowadzenie zmian w procedurach i procesach związanych z wydawaniem ocen technicznych w celu przyspieszenia realizacji zleceń? Miałoby to znaczny wpływ na terminarz wprowadzania na rynek nowych produktów oraz technologii.
Procesy oraz procedury związane z wydawaniem zarówno europejskich, jak i krajowych ocen technicznych są opisane w przepisach prawa, w związku z tym ich przebieg, a także czas trwania niektórych czynności wynika wprost z tych przepisów (ustawy o wyrobach budowlanych, rozporządzenia w sprawie krajowych ocen technicznych, rozporządzenia CPR) lub dokumentów EOTA. Jednak z uwagi na dobro producentów Instytut usprawnia procedury poprzez m.in. stopniową cyfryzację procesów (przyjmowanie dokumentacji, prowadzenie korespondencji i uzgadnianie dokumentów w formie elektronicznej, spotkania online).
Ułatwieniem dla producentów są również Warunki Oceny Właściwości Użytkowych Wyrobu Budowlanego, opracowywane i wydawane na podstawie § 6 ust. 2 i § 7 rozporządzenia w sprawie krajowych ocen technicznych, zawierające m.in. wymagania dotyczące zakresu i metod oceny właściwości użytkowych wyrobów budowlanych. Ustalenia zawarte w Warunkach Oceny są uwzględniane w procesie wydawania Krajowych Ocen Technicznych, w związku z tym mogą służyć producentom w procesie planowania i realizacji procesu produkcyjnego.
Warunki Oceny publikowane są na stronie Instytutu. Do tej pory zostały wydane cztery dokumenty dotyczące złożonych zestawów izolacji cieplnej z wyprawami tynkarskimi (ETICS), przewodów wentylacyjnych z blachy stalowej oraz filtrów do instalacji gazowych. W opracowaniu jest dokument dotyczący wyrobów do wykonywania zabezpieczeń antykorozyjnych konstrukcji stalowych. Rozpoczęliśmy również prace nad serią Warunków Oceny dotyczących m.in. wybranych wyrobów do wentylacji i klimatyzacji oraz wyrobów do ochrony przed korozją biologiczną.
Czy Instytut Techniki Budowlanej, jako jednostka wyznaczona przez polskie władze do udzielania europejskich ocen technicznych na zasadach określonych w rozporządzeniu nr 305/2011 (CPR), posiadająca status członka rzeczywistego EOTA – Europejskiej Organizacji ds. Oceny Technicznej, której podstawowym zadaniem jest koordynowanie prac związanych z opracowywaniem Europejskich Dokumentów Oceny oraz koordynowanie współpracy jednostek przy wydawaniu europejskich ocen technicznych, widzi konieczność i przewiduje rozpoczęcie prac lub koordynację działań mających na celu opracowanie tłumaczeń Europejskich dokumentów oceny na wyroby budowlane?
Europejskie Dokumenty Oceny (EAD) służą jednostkom oceny technicznej jako podstawa do wydawania europejskich ocen technicznych (ETA). Po opublikowaniu odniesienia do EAD w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej pełny tekst dokumentu jest udostępniany w języku angielskim na stronie internetowej EOTA. W związku z powyższym producenci wnioskujący o wydanie ETA mogą uzyskać informacje o zawartości EAD bezpośrednio w jednostce oceny technicznej, której eksperci posiadają odpowiednie umiejętności językowe.
W takim kontekście wydaje się zbędne wykonywanie tłumaczeń EAD na język polski, szczególnie przy wzięciu pod uwagę wysokich kosztów takich specjalistycznych tłumaczeń. Dodatkowo warto mieć na względzie to, że teksty EADów mogą ulegać częstym nowelizacjom wynikającym z konieczności uwzględnienia specyfiki kolejnych innowacyjnych wyrobów objętych wnioskami o ETA.
Jakie nowe metody i stanowiska badawcze ITB wdrożył w ostatnich latach?
Akredytowany Zespół Laboratoriów Badawczych ITB jest jednym z największych w Polsce i Europie laboratoriów przystosowanych do wykonywania badań materiałów i wyrobów budowlanych. Oczekiwania rynku wyrobów budowlanych oraz zmiany formalne wymuszają ciągły rozwój laboratoriów. W ostatnich latach Instytut zmodernizował i zakupił liczne stanowiska badawcze, w tym m.in.: chromatograf gazowy z detektorem mas i termodesorberem, aparat do dynamicznocyklicznego badania prostego ścinania ze specjalistycznym oprogramowaniem, stanowisko badawcze do inicjacji dynamicznej deformacji podłoży betonowych, platformę do badań antypoślizgowości przez pomiar kąta akceptowalnego metodą stopy bosej oraz metodą stopy obutej, wysokorozdzielczy skaningowy mikroskop elektronowy i komory klimatyczne.
Jedną z ostatnich największych inwestycji jest wybudowanie tunelu aerodynamicznego do badań zachowania obiektów budowlanych w sytuacjach ekstremalnych. Obecnie na ukończeniu jest modernizacja hali przeznaczonej do badań wytrzymałościowych konstrukcji wielkogabarytowych wraz z zakupem nowoczesnej aparatury. Wysokie kompetencje personelu oraz nowoczesna infrastruktura badawcza pozwalają na badania właściwości wyrobów, a także umożliwiają prowadzenie prac naukowych. W aspekcie współpracy z przedsiębiorcami wprowadzającymi wyroby innowacyjne istotna jest zdolność Zespołu Laboratoriów do opracowywania i rozwoju nowych metod badawczych. Co roku w Laboratoriach Instytutu wdrażanych jest kilka nowych metod badawczych, co jest potwierdzane audytem Polskiego Centrum Akredytacji.
Czy Instytut Techniki Budowlanej posiadający autoryzację do wydawania Krajowych Ocen Technicznych dla grup wyrobów budowlanych określonych w załączniku 1 do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 (Dz.U. z 2016 poz. 1966 z późn. zm.) przewiduje opracowanie warunków oceny właściwości użytkowych wyrobu budowlanego dla grupy 34 obejmującej „Wyroby do zatrzymywania ognia, uszczelniające i ochrony ogniowej, wyroby zmniejszające palność”? Jeżeli nie, od czego uzależniona jest taka decyzja?
Warunki Oceny Właściwości Użytkowych Wyrobu Budowlanego, wydawane na podstawie przepisów rozporządzenia w sprawie krajowych ocen technicznych, pełnią funkcję zbliżoną do opracowywanych na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 305/2011 (CPR) europejskich dokumentów oceny (EAD), stanowiących podstawę wydawania Europejskich Ocen Technicznych (ETA). Podobnie jak w EAD w Warunkach Oceny określane są zasadnicze charakterystyki mające wpływ na spełnienie podstawowych wymagań oraz zakres wymaganych właściwości użytkowych odnoszących się do tych charakterystyk i zamierzonego zastosowania wyrobu. W przypadku wyrobów do zatrzymywania ognia, uszczelniających i ochrony ogniowej oraz wyrobów zmniejszających palność większość rozwiązań dostępnych na rynku krajowym jest objęta istniejącymi EAD, które są dokumentami przekształconymi z Wytycznych EOTA do Europejskich Aprobat Technicznych (ETAG), dobrze znanymi i stosowanymi od wielu lat, odnoszącymi się do metod badań i oceny wykorzystywanych również w systemie krajowym przy wydawaniu Krajowych Ocen Technicznych. W związku z tym opracowanie Warunków Oceny, które byłyby powieleniem zapisów EAD, nie jest w tym przypadku zasadne.
Czy Instytut Techniki Budowlanej jako instytut badawczy, prowadzący prace naukowobadawcze w dziedzinie budownictwa, ukierunkowany na ich wdrożenie i zastosowanie w praktyce, podejmujący tematy odpowiadające krajowym oraz międzynarodowym potrzebom rynkowym, jak również prowadzący prace rozwojowe w zakresie innowacyjnych rozwiązań materiałowych i konstrukcyjnych, pracuje lub planuje opracowanie nowych publikacji w ramach serii wydawniczej: Instrukcje, Wytyczne, Poradniki? Jeśli tak, to w jakich obszarach oraz tematach?
Rozwój gospodarczy każdego kraju zależy w dużym stopniu od innowacyjności gospodarki, co z kolei jest funkcją realizowanych badań. W Polsce badania naukowe prowadzone są przez trzy grupy podmiotów: Polską Akademię Nauk (badania podstawowe), wyższe uczelnie techniczne (badania podstawowe i stosowane) oraz instytuty naukowobadawcze (badania stosowane), do której to grupy zalicza się również Instytut Techniki Budowlanej działający w dyscyplinie inżynieria lądowa i transport. Odczytując aktualne, a także przyszłe potrzeby branży, Instytut bada użyteczność wyrobów budowlanych i rozwiązań technicznych oraz ocenia je z uwzględnieniem aspektów społecznych, środowiskowych czy ekonomicznych. Ważnym kierunkiem działań ITB jest tworzenie podstaw naukowych doskonalenia obiektów budowlanych w zakresie bezpieczeństwa, niezawodności, trwałości, rezyliencji oraz oddziaływania na ludzi i środowisko. Biorąc pod uwagę potrzeby innowacji, Instytut zajmuje się nowoczesnymi, specjalistycznymi metodami badań, w tym rozwojem unikatowych metod symulacyjnych.
Wdrażanie wyników badań prowadzonych w ITB następuje m.in. przez publikacje w wydawnictwach instytutowych, istniejących praktycznie od momentu powstania Instytutu. Działalność wydawnicza prowadzona jest w taki sposób, aby publikowane książki i zeszyty były przydatne dla wszystkich uczestników procesu budowlanego. Do podstawowych wydawnictw należą między innymi:
– Prace Naukowe (monografie, rozprawy, studia) – najstarsza i najbardziej prestiżowa seria licząca blisko 500 prac.
– Instrukcje, Wytyczne, Poradniki – w serii tej wydano ponad 500 tytułów zawierających zasady projektowania, metody obliczeń, diagnostyki konstrukcji, zasady wykonania i utrzymania obiektów budowlanych, aktualne przepisy oraz wymagania norm. Seria ta umożliwia wdrożenie nowych rozwiązań technicznych. Jest przeznaczona dla wszystkich użytkowników procesu budowlanego.
– Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych – seria 43 zeszytów stanowiących pomoc dla rynku m.in. przy opracowywaniu specyfikacji technicznych robót budowlanych.
– Projektowanie według Eurokodów – najnowsza seria, zapoczątkowana w 2011 r., przybliża inżynierom wymagania i metody obliczeniowe zawarte w Eurokodach (tj. wspólnych dla całego runku europejskiego regułach projektowania) wraz z komentarzami i przykładami obliczeń opracowanymi przez ekspertów ITB.
– Publikacje, szczególnie serii Instrukcje, Wytyczne, Poradniki oraz Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych są nowelizowane w zależności od zainteresowania czytelników, zmian przepisów oraz norm, nowych materiałów i wyrobów wprowadzanych do obrotu i stosowania, a także nowych technik czy technologii.
Ostatnio w tej serii została wydana instrukcja pt. Dobór kabli elektrycznych do zastosowań w budynkach z uwagi na wymagania dotyczące reakcji na ogień, a w najbliższym czasie przewidywana jest publikacja poradników dotyczących diagnostyki stanu technicznego budynków halowych z płyt warstwowych oraz budynków wielkopłytowych.
