Technologie CCS jedyną szansą na zachowanie konkurencyjności sektora cementowego w Polsce

Wprowadzenie technologii CCS (czyli wychwytywania, transportowania i magazynowania CO2) w przemyśle cementowym nie tylko zmniejszy emisyjność materiałów budowlanych, ale wpłynie także na ograniczenie wzrostu cen tych produktów, zwiększenie zatrudnienia w budownictwie i wzrost PKB całej gospodarki. Takie wnioski płyną z raportu pt. „Analiza ekonomiczna wpływu wprowadzenia CCS w branży cementowej na sektor budowlany i gospodarkę” przygotowanego przez firmę Ernst & Young na zlecenie Stowarzyszenia Producentów Cementu (SPC).

Według danych GUS branża cementowa w Polsce wyprodukowała w 2023 r. 16,61 mln ton cementu (spadek o 11,9% r/r) i była trzecim producentem cementu w Europie. – Rok 2023 był trudnym rokiem dla budownictwa. Gospodarka nieco wyhamowała a wzrost gospodarczy za ubiegły rok szacowany jest na ponad 0,2%. Był to rok słabszy od oczekiwań, bo jeszcze w pierwszej połowie roku prognozy były delikatnie optymistyczne – tłumaczył Krzysztof Kieres, przewodniczący Stowarzyszenia Producentów Cementu. Według analityków (prognozy IPiAG – Instytut Prognoz i Analiz Gospodarczych) rok 2024 w produkcji cementu w Polsce powinien być nieco lepszy od ubiegłego – wzrost produkcji, o 3.6% r/r, (do 17,2 mln ton), a w 2025 r. wzrost produkcji o 7,5% r/r – do 18,5 mln ton. – Trend wzrostowy w produkcji cementu potwierdzają dane GUS. Produkcja cementu w lutym br. wyniosła 1190 tys. ton i była wyższa o prawie 33% r/r. Po pierwszych dwóch miesiącach tego roku widzimy mały wzrost produkcji wynoszący 5,2%. Czy jest to jednak jaskółka, która zapowiada wiosnę? Trudno powiedzieć – mówił Krzysztof Kieres. – Z uwagi na ogromne potrzeby rozwoju budownictwa mieszkaniowego, infrastruktury drogowej i kolejowej, potrzebę transformacji energetycznej, budowę OZE czy rozwój sektora magazynowego, budownictwo mimo pewnej stagnacji ma dobre perspektywy rozwojowe.

Obecnie sektor cementowy w Polsce odpowiada za 3,8% rocznej emisji CO2. Łączna emisja CO2 szacowana jest na ok. 310 mln ton. Zdecydowaną większość emisji CO2 z produkcji cementu, bo aż 63% stanowi tzw. emisja procesowa, wynikająca z rozkładu węglanu wapnia. Obecnie nie istnieje inna technologia produkcji cementu. Emisja procesowa z definicji jest nie do uniknięcia. – Dla 9 cementowni produkujących klinkier portlandzki na terenie Polski, aby spełnić cele redukcyjne, nie ma innej drogi rozwoju jak tylko wprowadzanie technologii CCS/U. Mamy niewiele czasu, gdyż w związku z wprowadzeniem CBAM już w roku 2030 otrzymamy znacząco mniej, a w 2034 roku zostaniemy pozbawieni w całości darmowych uprawnień do emisji CO2 – tłumaczył Maciej Sypek, Członek Zarządu SPC, Prezes Zarządu Holcim Polska. Eksperci w zakresie polityki klimatycznej zgodnie twierdzą, że bez rozpowszechnienia technologii CCS nie uda się osiągnąć ambitnych celów ograniczenia emisji. Już dzisiaj technologie CCS są postrzegane jako szansa na budowę nowej gałęzi gospodarki, która przyczyni się do wzrostu zatrudnienia i przychodu w gospodarce.

Sektor cementowy jest jedną z pierwszych branż w Polsce, która stawia na rozwój technologii CCS. W 2027 r. instalacja CCS rozpocznie pracę w pierwszej cementowni w Polsce (Cementownia Kujawy). Według szacunków SPC w 2030 roku z produkcji cementu w Polsce będzie wychwytywane ok. 2,5 mln ton CO2 a w 2040 nawet 100% rocznej emisji. – Tylko wprowadzenie technologii CCS czyli wychwytywania, transportowania i magazynowania CO2 pozwoli na zachowanie konkurencyjności branży cementowej w Polsce. W innym przypadku, utrata konkurencyjności doprowadzi do wzrostu importu cementu z innych krajów Unii lub spoza UE, co w ostatecznym rozrachunku wpłynie jedynie na wzrost globalnej emisji CO2 – mówił Maciej Sypek. By instacje mogły powstać, oprócz ogromnych inwestycji w cementowniach (od 0,5 do 1,5 mld zł w zależności od wybranej technologii wychwytywania), konieczne są zmiany legislacyjne. Uchwalenie nowelizacji Ustawy Prawo Geologiczne i Górnicze w 2023 r., było zaledwie małym krokiem w kierunku implementacji technologii CCS.

By instacje mogły powstać, oprócz ogromnych inwestycji w cementowniach (od 0,5 do 1,5 mld zł w zależności od wybranej technologii wychwytywania), konieczne są zmiany legislacyjne. Uchwalenie nowelizacji Ustawy Prawo Geologiczne i Górnicze w 2023 r., było zaledwie małym krokiem w kierunku implementacji technologii CCS. Aby zachować szansę na utrzymanie konkurencyjności sektora cementowego w Polsce branża apeluje o:

1. Powołanie Rządowego Programu Implementacji Technologii CCS oraz Pełnomocnika Rządu ds. Infrastruktury CCUS, w celu skoordynowania działań w tym obszarze na poziomie administracji centralnej, jak również wsparcia w procesie wymiany wiedzy i doświadczeń dla projektów CCUS w Polsce.
2. Stworzenie i wdrożenie krajowej strategii CCS oraz wypracowanie długofalowej polityki dekarbonizacji Polski.
3. Wyznaczenie krajowego operatora, który zajmie się budową infrastruktury do transportu i magazynowaniem CO2.
4. Przeznaczenie dostępnych środków finansowych na budowę instalacji do wychwytu CO2 dla sektorów z emisją procesową.
5. Wsparcie przemysłów energochłonnych w związku ze wzrostem zużycia energii o 100-200% po uruchomieniu instalacji CCS.
6. Nowelizację Ustawy Prawo Energetyczne i opracowanie aktów wykonawczych do Ustawy Prawo Geologiczne i Górnicze, co jest kluczowe dla wdrożenia technologii CCS w Polsce.