W 2018 r. do rozpoczętych inwestycji na polskich drogach dołączyły kolejne, a tak duży wysiłek budowlany uwidocznił problemy wynikające z kumulacji robót, m.in. opóźnienia, których efekty będą odczuwalne także w 2019 r. W budownictwie kolejowym dynamika wzrostu produkcji budowlano- -montażowej znacząco się zwiększyła, a prognozy na najbliższe lata są optymistyczne.
Justyna Zagórska
Analityk rynku Budowlanego,
PMR
Jak wynika z raportu PMR Sektor budowlany w Polsce – I połowa 2019. Analiza rynku i prognozy rozwoju na lata 2019–2024, 2018 r. był kolejnym, w którym produkcja budowlano-montażowa wzrosła, w tym również w części dotyczącej dróg.
W ubiegłym roku oddano do użytku ponad 320 km dróg krajowych, a pod koniec roku trwały jeszcze prace na trasach o łącznej długości 1 426 km. Kierowcy otrzymali m.in. 120 km drogi ekspresowej S3, 86 km trasy S7 czy 38 km trasy S5.
Nie wszystkie plany udało się jednak zrealizować zgodnie z harmonogramem, ponieważ do użytku miało trafić 369 km nowych dróg szybkiego ruchu. Nie udało się oddać do użytku np. dwóch fragmentów autostrady A1 na odcinkach Blachownia – Zawodzie i Woźniki – Pyrzowice.
W ubiegłym roku oddano do użytku ponad 320 km dróg krajowych, a pod koniec roku trwały jeszcze prace na trasach o łącznej długości 1 426 km.
Od początku roku napływały informacje o trudnościach z realizacją kontraktów, a część generalnych wykonawców nawet zeszła z placu budowy. Co więcej, jeszcze większym i powszechniejszym zagrożeniem stało się lawinowe wycofywanie się zwycięzców przetargów z podpisania kontraktów.
Więcej kilometrów nowych tras w 2019 r.
15 marca zakończyła się tzw. przerwa zimowa na kontraktach realizowanych przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad, a wykonawcy muszą przywrócić pełne zaangażowanie na terenie budowy. Plany GDDKiA przewidują na ten rok oddanie dróg o łącznej długości około 490 km. W bieżącym roku zakładane jest również ogłoszenie przetargów na realizację ponad 435 km dróg o szacowanej wartości realizacji wynoszącej 20 mld zł. Wzrost nakładów spodziewany jest w przypadku dróg samorządowych. Dzięki nowemu instrumentowi pomocy – Funduszowi Dróg Samorządowych powołanemu ustawą podpisaną przez prezydenta w listopadzie 2018 r. – w bieżącym roku wsparcie inwestycji na drogach powiatowych i gminnych może przekroczyć 6 mld zł. W ramach Funduszu do 2028 r. wydanych może zostać co najmniej 36 mld zł, natomiast uwzględniając20% wkład własny samorządowców, kwota inwestycji może wynieść około 45 mln zł. Dla porównania w latach 2009–2015 na budowę i remont dróg wydano 5,2 mld zł, natomiast tylko w latach 2016–2019 planowana kwotana ten cel to niemal 9 mld zł. Bieżący rok będzie także czasem na przetestowanie nowych zasad waloryzacji cen kontraktowych, które będą mieć zastosowanie w nowych umowach na roboty budowlane zawartych na okres dłuższy niż 12 miesięcy (wdrożone przez GDDKiA 21 stycznia2019 r.).
Z obecnej puli blisko 70 mld zł zaplanowanych inwestycji ujętych w Krajowym Programie Kolejowym do 2023 r., według informacji z marca 2019 r., inwestycje o wartości 32 mld zł znajdowały się w realizacji, a projekty inwestycyjne o wartości ponad 9 mld zł zostały już zakończone.
310 milionów pasażerów przewiezionych koleją
W 2018 r. wiadomości płynące z rynku kolejowego były jeszcze lepsze niż rok wcześniej – liczba przewiezionych koleją pasażerów wzrosła o prawie 7 milionów osób i przekroczyła rekordowe 310 milionów. Większa była także masa przetransportowanych towarów. Z obecnej puli blisko 70 mld zł zaplanowanych inwestycji ujętych w Krajowym Programie Kolejowym (KPK) do 2023 r., według informacji z marca 2019 r., inwestycje o wartości 32 mld zł znajdowały się w realizacji, a projekty inwestycyjne o wartości ponad 9 mld zł zostały już zakończone. Realizacja KPK nie przebiega jednak bezproblemowo. Jednym z przykładów jest modernizacja linii kolejowej nr 7 z Warszawy do Lublina oraz środkowego odcinka magistrali Poznań – Wrocław, gdzie Astaldi jesienią 2018 r. porzuciło place budów. Spółka jako powód podała wzrost cen materiałów budowlanych i zwiększone koszty wynagrodzeń zatrudnionych przy inwestycji osób. Od początku 2019 r. docierają niestety informacje o kolejnych odcinkach notujących opóźnienia. Wśród większych inwestycji wymienić można wszystkie kontrakty objęte projektem modernizacji odcinka linii E30 Jaworzno – Kraków, z których każdy opóźniony jest o co najmniej pół roku. Rok 2018 był zdecydowanie mniej owocny od poprzedniego, jeśli chodzi o kontraktowanie robót kolejowych – wartość umów podpisanych z wykonawcami wyniosła 9,6 mld zł, natomiast plany zakładały podpisanie umów o wartości niemal 16 mld zł. Wiele projektów nie ruszyło zgodnie z planem, a PKP PLK musiało unieważnić kilkadziesiąt przetargów na dostawy, usługi lub roboty budowlane, ponieważ ceny złożonych ofert przekraczały kosztorys zaplanowany przez inwestora. Dodatkowo coraz częściej zdarzały się sytuacje, kiedy w przetargu nie składano żadnej oferty. Pod koniec ubiegłego roku dokonano aktualizacji Krajowego Programu Kolejowego – zmiany były kosmetyczne i pozostały bez wpływu na planowane wydatki w poszczególnych latach.
Ambitne plany PKP i kolejowy program utrzymaniowy
Plany na 2019 r. pozostają okazałe – PKP PLK planuje przeznaczyć 11,4 mld zł na realizację planu inwestycyjnego, ogłosić postępowania na 13,2 mld zł oraz podpisać umowy na ponad 16 mld zł. Na początku ubiegłego roku rząd przyjął także tzw. kolejowy program utrzymaniowy, który będzie finansowany z budżetu państwa i Funduszu Kolejowego. Obejmuje on działania zmierzające do zapewnienia odpowiedniego poziomu jakości infrastruktury kolejowej, likwidacji zaległości utrzymaniowych, zachowania sieci linii kolejowych, a także zabezpiecza wieloletnie umowy na utrzymanie i remonty linii kolejowych. Dzięki niemu, oprócz nowych inwestycji ujętych w Krajowym Programie Kolejowym do 2023 r., na rynek kolejowy trafią środki przeznaczone na wykonywanie prac utrzymaniowych i remontowych w cyklu wieloletnim. Na realizację programu w latach 2019–2023 zostanie przeznaczonych ok. 24 mld zł, w tym ok. 21 mld zł z budżetu państwa. W zamyśle finansowanie kosztów zarządzania infrastrukturą kolejową będzie się odbywało na podstawie wieloletniej umowy zawieranej przez zarządców infrastruktury z ministrem właściwym do spraw transportu. Umowa będzie dokumentem wykonawczym w stosunku do programu. Jest to bardzo istotny czynnik wzmacniający perspektywy dla firm zajmujących się pracami remontowymi i utrzymaniowymi na kolei.
Optymistyczne prognozy dla budownictwa drogowego i kolejowego
Szacujemy, że kilkunastoprocentowa stopa wzrostu budownictwa drogowego w 2019 r. jest obecnie scenariuszem najbardziej prawdopodobnym (produkcja budowlano- montażowa: drogi i autostrady, dane dla firm zatrudniających powyżej dziewięciu pracowników). Dynamika wzrostu budownictwa kolejowego w ubiegłym roku przyśpieszyła, a według naszych szacunków wzrost produkcji budowlano-montażowej w 2019 r. w kolejnictwie zostanie utrzymany.
Dobre perspektywy dla budownictwa drogowego i kolejowego widzą także firmy działające w branży – podczas III Branżowego Forum Budownictwo w Polsce (zorganizowanego przez PMR 4 października 2018 r.) ponad połowa zapytanych przez nas przedstawicieli branży wskazała drogi kolejowe jako segment budownictwa inżynieryjnego, w którym w najbliższych latach oczekiwany jest najwyższy wzrost. Drugą w kolejności liczbę wskazań otrzymał segment dróg i autostrad (autostrady, drogi ekspresowe, ulice oraz pozostałe drogi), mniejszą liczbę wskazań dostała natomiast kategoria mosty, wiadukty i estakady (obejmuje także tunele oraz przejścia nadziemne i podziemne). Temat ten będzie kontynuowany podczas tegorocznego IV Forum Budownictwo w Polsce 2020 w październiku 2019 r.
