Aktualizacja przepisów akustycznych

Ostatnie aktualizacje przepisów prawnych precyzują nowe wymagania w zakresie ochrony akustycznej lokali mieszkalnych. Czas pokaże, czy spełnią swoją funkcję, a mieszkania zapewnią odpowiedni komfort akustyczny ich lokatorom. Jednak same przepisy nie wystarczą. Dużą rolę w podnoszeniu jakości budynków odegra nie tylko poprawność dokumentacji projektowej, ale i poziom wykonawstwa w pełni zgodny z dokumentacją.

W ostatnim czasie znowelizowano przepisy techniczno-budowlane regulujące wiele palących i dyskutowanych od kilku lat problemów (place zabaw, odległości między budynkami, miejsca postojowe itd.). 1 sierpnia 2024 r. weszła w życie nowelizacja rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii z 27 października 2023 r. zmieniająca rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, wprowadzająca zmiany m.in. w zakresie wymagań akustycznych dla budynków.

W dziale IX – Ochrona przed hałasem i drganiami wprowadzono nowy wymóg dla drzwi wejściowych do mieszkań z klatki schodowej lub korytarza komunikacji ogólnej, które powinny mieć izolacyjność akustyczną nie mniejszą niż 37 dB. Ponadto dla ścian wewnętrznych i stropów oddzielających lokale mieszkalne w budynku mieszkalnym jednorodzinnym nałożono wymagania akustyczne takie jak dla przegród między lokalami mieszkalnymi w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, określone w Polskiej Normie dotyczącej wymaganej izolacyjności akustycznej przegród w budynkach.

Dodatkowo zastrzeżono, że w budynkach mieszkalnych – jednorodzinnych z dwoma lokalami, jednorodzinnych w zabudowie szeregowej lub bliźniaczej i wielorodzinnych – wykonywanie robót budowlanych w lokalu nie może pogorszyć wymagań akustycznych określonych w analizie w zakresie rozwiązań technicznych i materiałowych mających na celu spełnienie wymagań akustycznych. Zmiany dotknęły również wykazu Polskich Norm powołanych w rozporządzeniu, w tym norm akustycznych.

Nowy zapis
Równolegle ze zmianami w zakresie warunków technicznych dla budynków weszła w życie nowelizacja rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego. Wśród dotychczasowych wymogów dotyczących opisu do projektu technicznego pojawił się nowy zapis. W przypadku budynków mieszkalnych jednorodzinnych z dwoma lokalami, budynków mieszkalnych jednorodzinnych w zabudowie szeregowej lub bliźniaczej oraz budynków mieszkalnych wielorodzinnych obowiązkowe jest wykonanie analizy w zakresie rozwiązań technicznych i materiałowych, mające na celu spełnienie wymagań akustycznych.

Analiza ma zawierać informacje o:
• zakładanym poziomie hałasu zewnętrznego oddziałującego na budynek;
• poziomie wymaganej izolacyjności akustycznej przegród w budynku, w tym dla przegród pomiędzy lokalami, okien, drzwi wejściowych do lokali;
• wyrobach budowlanych zapewniających wymaganą izolacyjność akustyczną przegród;
• dopuszczalnym poziomie hałasu oraz dźwięku przenikającym do pomieszczeń budynku i o sposobie spełnienia tych wymagań.

Tak więc położony został nacisk na komfort akustyczny lokatorów zarówno w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych, jak i jednorodzinnych, których lokale przylegają do innych mieszkań.

Konkretne wartości parametrów
Z porównania wymogów zawartych w obu rozporządzeniach oraz normie akustycznej PN-B-02151-3: 2015-10 wynika, że muszą zostać spełnione konkretne wartości parametrów akustycznych dla wielu elementów budynku: dla drzwi w ścianach wewnętrznych, okien w ścianach wewnętrznych i zewnętrznych, ścian wewnętrznych i zewnętrznych oraz dla stropodachów – parametry izolacyjności od dźwięków powietrznych, dla podłóg i stropów – od dźwięków powietrznych i uderzeniowych, a dla biegów, klatek schodowych i podestów – od dźwięków uderzeniowych. Jest to zatem bardzo szeroki zakres informacji, które projektant będzie musiał zawrzeć w projekcie technicznym, zarówno jeśli chodzi o wymagania, jak i o sposób ich spełnienia.

Jeśli chodzi o drzwi wewnętrzne do lokali mieszkalnych, nowe przepisy zrównały przypadek, w którym mieszkanie posiada przedpokój oddzielony drzwiami od pozostałej części mieszkania z sytuacją braku przedpokoju w mieszkaniu. Jest to odmienne podejście niż w przypadku obowiązującej normy PN-B-02151-3:2015-10, w której w opisanych sytuacjach znajdują się inne wymagania, wyrażone w formie projektowego wskaźnika oceny izolacyjności akustycznej właściwej: RA1R wynoszącego odpowiednio ≥30 dB i ≥35 dB. Na pewno takie ujednolicenie wymagań dla drzwi wejściowych do mieszkań wyeliminuje pomyłki związane z montażem drzwi w odpowiednim miejscu w budynku.

W związku ze zrównaniem wymagań dla przegród dzielących lokale w budynku mieszkalnym wielorodzinnym i jednorodzinnym wymagania dla stropów międzylokalowych w budynku jednorodzinnym zostały zaostrzone. W ten sposób zamiast normowego projektowego wskaźnika oceny izolacyjności akustycznej właściwej stropu w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych RA1R ≥45 dB wprowadzono wymóg spełnienia wskaźnika oceny przybliżonej izolacyjności akustycznej właściwej R’A1 ≥51dB. Podobnie w przypadku ścian rozdzielających lokale. W miejsce wymogu izolacyjności RA1R ≥35dB obowiązuje wymóg RR’A1 ≥50 dB.

Remont a akustyka

Do rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki, wpisano zastrzeżenie, że w budynku mieszkalnym – jednorodzinnym z dwoma lokalami, jednorodzinnym w zabudowie szeregowej lub bliźniaczej i wielorodzinnym – wykonywanie robót budowlanych w lokalu nie może pogorszyć wymagań akustycznych. Ma to bardzo duże znaczenie dla mieszkańców w trakcie użytkowania budynku, gdyż istnieją różne interpretacje wymogów warunków technicznych w budynkach podlegających przebudowie. W sytuacji, w której będzie sporządzany projekt budowlany przebudowy, powinny zostać sprecyzowane wymagania akustyczne dla przegród międzylokalowych. Problem jednak pozostanie w przypadku, gdy roboty w lokalu mieszkalnym nie wymagają sporządzenia projektu budowlanego ani uzyskania pozwolenia na budowę. Są to choćby wszelkie prace wchodzące w zakres bieżącej konserwacji lub remontu. Wówczas wiele zależy od wiedzy osób prowadzących roboty budowlane, gdyż nie zostanie opracowany żaden dokument, który miałby dostarczyć tej wiedzy. W konsekwencji remontu przeprowadzonego przez osoby niekompetentne lokatorzy mogą odczuwać obniżenie komfortu akustycznego ich lokali.

Dopuszczalny poziom dźwięku
W rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, wśród powołanych nowych norm warto zwrócić uwagę na część 2. normy PN-B-02151-2:2018-01 Wymagania dotyczące dopuszczalnego poziomu dźwięku w pomieszczeniach. Określono tam najwyższy dopuszczalny poziom dźwięku A (LAeq,nT) w pokoju oraz pokoju połączonym z kuchnią na poziomie 25 dB, a także w wydzielonej kuchni i pomieszczeniu sanitarnym na poziomie 35 dB. W przypadku parametru określonego dla pokoju dołączono uwagę, że wartość najwyższego dopuszczalnego poziomu dźwięku A zmniejsza się o 5 dB, jeżeli występuje hałas tonalny i/lub niskoczęstotliwościowy i/lub impulsowy, natomiast w przypadku pokoi dziennych połączonych z kuchnią dopuszcza się poziom większy o 5 dB w odniesieniu do hałasu występującego tylko w porze dziennej (tj. w godzinach 6:00–22:00). Jest to nowa określona wartość, której spełnienie wymaga bardzo dokładnej analizy, gdyż projektant nie tylko musi uwzględnić wymagania dla przegród w budynku w zależności od funkcji sąsiednich lokali i pomieszczeń, ale i hałas generowany przez konkretne, zaprojektowane urządzenia i instalacje budynku oraz tło akustyczne budynku i dźwięki przenikające przez przegrody zewnętrzne.

W związku z powyższym, a także koniecznością zawarcia informacji o zakładanym poziomie hałasu zewnętrznego oddziałującego na budynek, dopuszczalnym poziomie hałasu oraz dźwięku przenikającego do pomieszczeń budynku (wymagania określone w rozporządzeniu w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego) stało się jasne, że bez operatu akustycznego opracowanego na podstawie projektu koncepcyjnego budynku oraz pomiarów w konkretnej lokalizacji nie ma możliwości poprawnego zaprojektowania budynku. Mapy akustyczne, które często samorządy opracowują i udostępniają wszystkim zainteresowanym, uwzględniają główne źródła hałasu, takie jak drogi, linie kolejowe czy ruch lotniczy, ale nie biorą pod uwagę innych, mniejszych i bardziej zmieniających się w czasie źródeł, jak np. hałasu samochodów dostawczych do sąsiadującej usługi.

WOJCIECH LUBKIEWICZ – architekt, projektant sprawdzający w SRDK Studio Projekt. Od 2005 r. członek oraz Wiceprzewodniczący i Przewodniczący Gminnej Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej. Ekspert w zakresie przepisów przeciwpożarowych i akustycznych w budownictwie, wspierający działania legislacyjne w tym zakresie.