W CENTRUM ZDROWEJ ARCHITEKTURY

Nasza przygoda z Centrum Południe rozpoczęła się w roku 2016 – kiedy wzięliśmy udział w zorganizowanym przez firmę Skanska konkursie architektonicznym na kompleks budynków biurowo-usługowych wzdłuż ul. Powstańców Śląskich we Wrocławiu. Już na etapie konkursu postanowiliśmy podejść do projektu zgodnie z ideą zrównoważonego budownictwa, która jest wpisana w DNA naszej pracowni.

Pierwszym wyzwaniem była lokalizacja i teren objęty opracowaniem. Konkursowa działka stanowiła wyrwę w tkance urbanistycznej Wrocławia. Była to pozostałość po intensywnych działaniach wojennych w okresie natarcia Armii Czerwonej na Festung Breslau (najdłużej broniąca się podczas II wojny światowej twierdza niemiecka), w trakcie których okoliczne budynki zostały doszczętnie zniszczone. W latach 60. przestrzeń wzdłuż ul. Powstańców Śląskich zaczęła zapełniać się budynkami mieszkalnymi z wielkiej płyty. W ostatnim czasie powstaje tam wiele nowych obiektów, m.in. został wybudowany wysokościowiec Sky Tower. Sąsiednia zabudowa mieszkalna, z lat 60., 70., 80. oraz nowo powstające budynki komercyjne nie oferowały wrocławianom atrakcyjnych stref publicznych. Był to raczej zbiór chaotycznych przestrzeni z rozrzuconymi tymczasowymi sklepikami i garażami. Naszym głównym celem stało się podniesienie jakości tej części miasta poprzez stworzenie systemu różnorodnych przestrzeni ogólnodostępnych służących okolicznym mieszkańcom oraz użytkownikom projektowanych budynków. Połączenie funkcji mieszkaniowej z zabudową biurową i komercyjną przestrzenią handlową stworzyło skomplikowany kontekst urbanistyczny. Bezpośrednie sąsiedztwo osiedli spowodowało konieczność skupienia się nie tylko na komercyjnej stronie obiektu, ale przede wszystkim delikatnego podejścia do terenów mieszkaniowych. Stworzenie budynku biurowego, który będzie scalał tak zróżnicowaną tkankę miejską, wymagało świadomości oraz zaangażowania wszystkich stron procesu inwestycyjnego.

Po pierwsze placemaking

Dziś dobrze znamy pojęcie placemakingu. Dzięki organizacjom takim jak Project for Public Spaces możemy w sposób uporządkowany podchodzić do procesu projektowania przestrzeni publicznych. W sposób świadomy podeszliśmy do tematu zespołu budynków biurowych Centrum Południe we Wrocławiu. Dzięki przemyślanym działaniom inwestora – firmy Skanska – udało się zaangażować lokalną społeczność i „wciągnąć” ją w proces projektowy. Pierwsze spotkania pokazały, jak bardzo mieszkańcy okolicznych osiedli boją się zmian związanych z nową inwestycją. Ale to właśnie liczne warsztaty oraz konsultacje już na samym początku zdefiniowały potrzeby użytkowników i problemy tego miejsca. Teren projektu był jednym wielkim nieużytkiem zaadaptowanym na wybieg dla psów. Znaczącym elementem były wyraźnie wydeptane ciągi piesze łączące główny węzeł komunikacyjny z okoliczną zabudową mieszkaniową. Projektując bryły kompleksu, postanowiliśmy pozostawić istniejące ścieżki poprzez wkomponowanie w ich układ powstających budynków. Wpisanie nowych obiektów oraz stworzonego systemu terenów zielonych we wspomniane ciągi piesze pozwoliło mieszkańcom okolicznej zabudowy w dalszym ciągu korzystać z tego miejsca w sposób intuicyjny. W celu zachęcenia pieszych do skorzystania z powstałych „podwórek” zaproponowaliśmy zapraszający do środka plac – zlokalizowany od strony głównego wejścia. Powstałe przestrzenie otrzymały funkcje dedykowane nie tylko użytkownikom biur, ale również mieszkańcom sąsiednich terenów. Dzięki temu zaprojektowane przez naszą pracownię budynki nie funkcjonują jedynie w godzinach pracy, ale również tętnią życiem w godzinach wieczornych. Oczywiście nie zabrakło elementów tożsamości tego miejsca, jego historii. W nowo tworzonym kompleksie została odtworzona i upamiętniona tak zwana Oś Lwowska, która w przeszłości była ważnym ciągiem komunikacyjnym tego fragmentu miasta. W efekcie udało się aktywować martwy fragment miasta oraz stworzyć projekt współgrający z zastaną tkanką miejską jako jeden, złożony organizm. Prawie 25% powierzchni stanowi przestrzeń zewnętrzna wypełniona terenami zielonymi zaprojektowanymi w oparciu o Raport ekologiczny i ocena bioróżnorodności sporządzony specjalnie dla omawianej inwestycji. Ostatecznie stworzyliśmy miejsce uwzględniające potrzeby osób z niepełnosprawnościami, seniorów, rodziców z dziećmi, a także osób nieposługujących się językiem polskim. Z ekologicznych nowości: Centrum Południe jest pierwszą inwestycją w stolicy Dolnego Śląska, w ramach której został zastosowany tzw. zielony beton. Wraz z pierwszą fazą powstało ok. 1380 m2 anty-smogowego chodnika neutralizującego zanieczyszczenia wyemitowane m.in. przez samochody.

Po drugie zdrowa architektura

Kolejnym zagadnieniem było stworzenie energooszczędnego budynku biurowego gwarantującego zdrowe środowisko pracy. Opracowując projekt Centrum Południe, nie ograniczyliśmy się do budownictwa energooszczędnego. Patrzyliśmy szerzej, dążąc do stworzenia tak zwanych healthy buildings. Dużą uwagę poświęciliśmy jakości powietrza w budynku i możliwościom zapewnienia lepszych warunków pracy poprzez wprowadzenie rozwiązań pozwalających kontrolować parametry zdrowia pracowników. System wentylacji zaprojektowano tak, aby dostarczyć 30% więcej powietrza oczyszczonego przez wysokiej jakości filtry cząsteczek stałych. Kolejnym ważnym czynnikiem było oświetlenie naturalne. Aż 95% powierzchni biurowej jest oświetlone światłem dziennym. Udało się to pomimo wprowadzenia na elewacji części nieprzeziernych. Stosunek elewacji przeszklonych, przeziernych do fragmentów pełnych został dobrany tak, aby zminimalizować nagrzewanie się przestrzeni biurowej. Wszystkie opisane działania w konsekwencji powodują ogromne zminimalizowanie śladu węglowego powstającego w trakcie użytkowania obiektu. Jednym z celów projektu jest zredukowanie emisji dwutlenku węgla o 50% do roku 2030, a do roku 2045 osiągnięcie neutralności emisyjnej. Dlatego Centrum Południe korzysta dodatkowo z energii wyprodukowanej przez wiatraki należące do ENGIE Zielona Energia. Kompleks zużywa nawet do 34% mniej energii niż referencyjne budynki. Studząc elementy wentylacji powietrzem zewnętrznym w zimę (freecooling), jesteśmy w stanie pokryć 25% zapotrzebowania na chłodzenie biura. Lampy LED w częściach ogólnodostępnych powodują redukcję zużycia energii do 50%. Belki chłodzące gwarantują oszczędność energetyczną ze względu na brak potrzeby zasilania.

Budynek ma wiele rozwiązań proekologicznych, takich jak:

• zbiorniki umożliwiające gromadzenie zarówno wody używanej do mycia, jak i wody deszczowej, woda ta jest ponownie wykorzystywana do zastosowań sanitarnych;
• dobór przepływów urządzeń sanitarnych, tj. krany i spłuczki, zapewniający kontrolę strumieni wody oraz minimalizujący jej zużycie;
• materiały lokalne i pochodzące z recyklingu.

I wiele innych. Wszystkie te zabiegi w efekcie stworzyły miejsce gwarantujące zdrowe środowisko pracy, a także zminimalizowały negatywny wpływ budynku na środowisko.

Wnętrze przyjazne ludziom

Odrębnym tematem były wnętrza. Wachlarz funkcji czy też usług przewidzianych w projekcie znacznie poprawia komfort funkcjonowania pracowników. Obok przestrzeni biurowych typu open space często znajdują się sale konferencyjne, ale też biura wirtualne, pokoje relaksu, budki telefoniczne. Dużo uwagi poświęciliśmy przestrzeniom wspólnym w budynku. Dawne chłodne powierzchnie holi wejściowych zostały zastąpione ciepłymi przestrzeniami bliższymi w swoim wyrazie atmosferze salonu lub kawiarni. Zastosowanie materiałów takich, jak drewno i tkaniny, jak również duża ilość starannie dobranej zieleni dało odczucie relaksu oraz stworzyło wnętrze przyjazne ludziom. Meble w przestrzeniach wspólnych są certyfikowane, a co za tym idzie – wykonane z materiałów o niskiej emisji lotnych związków organicznych. Aby ułatwić użytkowanie budynku oraz korzystanie z jego udogodnień, na terenie projektu Centrum Południe zostało wprowadzone autorskie rozwiązanie Skanska – aplikacja Connected by Skanska. Umożliwia ona m.in. wjazd na parking bez tradycyjnej plastikowej karty, dostęp do budynku za pomocą telefonu czy integrujące społeczność budynkową usługi, jak carpooling czy tzw. ściana społecznościowa. Projektując strefy garażu i przewidując potrzebną liczbę miejsc postojowych, uwzględniliśmy fakt, że inwestycja znajduje się w lokalizacji z rozbudowanym transporterem publicznym: sąsiadujący węzeł komunikacyjny umożliwia dojazd tramwajem oraz autobusem. Dodatkowo teren ma ścieżkę rowerową. Kładąc nacisk na komfort rowerzystów, uwzględniliśmy w projekcie infrastrukturę im dedykowaną: szatnie, prysznice, specjalną windę przyjazną cyklistom, umożliwiającą bezpieczny dostęp do miejsc postojowych dla rowerów.

WELL we Wrocławiu

Projekt pierwszego etapu Centrum Południe oznaczał czas owocnej współpracy, która trwa do dziś. W skład zlokalizowanego wzdłuż ulicy Powstańców Śląskich zespołu Centrum Południe docelowo wejdą cztery budynki zaprojektowane przez naszą pracownię. W ramach zrealizowanego etapu inwestycji powstały dwa budynki, piętnasto- i sześcio-kondygnacyjny – oferujące 27 600 m2 całkowitej powierzchni najmu. Dzięki nowoczesnej oraz ponadczasowej architekturze Centrum Południe przyciąga osoby, które cenią sobie komfort pracy w wyjątkowych miejscach i odpowiednią równowagę pomiędzy życiem prywatnym oraz zawodowym. To pierwsza inwestycja biurowa we Wrocławiu, która otrzymała certyfikat WELL przyznawany przez International WELL Building Institute (IWIBI). Budynki uzyskały także certyfikaty: LEED na poziomie Platinum oraz Obiekt bez barier. W tym roku projekt uzyskał tytuł Najlepszego budynku Ekologicznego – Certyfikowanego w 2021 roku. W ocenie jury nasz obiekt wykazał się holistycznym podejściem do zielonego budownictwa i zrównoważonego rozwoju, a zastosowane rozwiązania odpowiadają na wyzwania związane z efektywnością energetyczną oraz zmianami klimatu, jak również na aspekty społeczne. Dodatkowo w grudniu 2021 roku Centrum Południe zwyciężyło w konkursie Piękny Wrocław, organizowanym przez Prezydenta Wrocławia i Towarzystwo Miłośników Wrocławia – projekt został nagrodzony w kategorii Budynek Użyteczności Publicznej. Głównym kryterium wyboru obiektów w konkursie były walory architektoniczne, przestrzenne oraz funkcjonalno-użytkowe.

Zdjęcia: arch. APA Wojciechowski Architekci