EKSPORT W ZASIĘGU RĘKI

Litwa już ze względu na swoje położenie geograficzne jest dla polskich eksporterów interesującym krajem, a obecna unijna perspektywa finansowa oznacza dodatkowe możliwości zarówno dla producentów, jak i wykonawców.

Wprowadzanie materiałów budowlanych do obrotu na rynku litewskim odbywa się na zasadach przyjętych w Unii Europejskiej. Posiadające zharmonizowane specyfikacje techniczne (Normy Zharmonizowane i Europejskie Aprobaty) materiały powinny:
• posiadać przeprowadzoną procedurę oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych wyrobu budowlanego zgodnie z mającymi zastosowanie w tym zakresie Normą Zharmonizowaną oraz Systemem Oceny i Weryfikacji Stałości Właściwości Użytkowych (w języku litewskim: Eksploataciniu savybiupastovumo vertinimo ir tikrinimo sistema);
• mieć opracowane informacje dotyczące substancji niebezpiecznych (zgodnie z wymogami rozporządzenia REACH, o ile ma zastosowanie);
• mieć sporządzoną Deklarację Właściwości Użytkowych Wyrobu Budowlanego, instrukcję wyrobu budowlanego, informację dotyczącą bezpieczeństwa oraz oznakowanie znakiem „CE”.

Dostawcy zamierzający nawiązać współpracę z rynkiem litewskim powinni, poza zadbaniem o spełnienie wymagań formalnych, rozeznać otoczenie konkurencyjne w swojej branży. Dobrą okazją do zapoznania się z rynkiem są odbywające się co roku w ostatniej dekadzie kwietnia największe w krajach bałtyckich targi budowlane RESTA. Targi mają miejsce w Wilnie na terenach kompleksu targowego LITEXPO (www. litexpo.lt). Corocznie bierze w nich udział do 600 uczestników, powierzchnia ekspozycji zajmuje ponad 20 tys. mkw., a frekwencja dochodzi nawet do 45 tys. zwiedzających. W targach zwykle uczestniczy wiele firm z Polski. Obecne na rynku litewskim zagraniczne firmy zwykle korzystają z usług miejscowych dystrybutorów, wyłącznych przedstawicieli lub sieci dealerów. Handel detaliczny w większości odbywa się poprzez sieciowe placówki handlu detalicznego. Największą siecią oferującą materiały budowlane jest SENUKAI (www.senukai.lt). Poza tym na Litwie działają dwie inne sieci: ERMITAŽAS (www.ermitazas.lt – wyposażenie wnętrz, artykuły budowlane, narzędzia, meble, artykuły motoryzacyjne) oraz MOKI VEŽI (http://mokivezi.lt – artykuły budowlane, dom i ogród, narzędzia, artykuły AGD).

Rynek dla wykonawców
Litwa jest również atrakcyjnym rynkiem dla wykonawców robót budowlanych. Wartość wykonanych w tym kraju prac budowlanych w okresie styczeń– wrzesień 2017 r. wyniosła 1 738,1 mln EUR i była o 8,5% większa niż w analogicznym okresie roku poprzedzającego. Struktura budowanych obiektów przedstawia się następująco: budowa budowli inżynieryjnych stanowiła 46,4% ogółu wykonanych prac budowlanych, budynki o przeznaczeniu innym niż mieszkalne 37,4%, a budynki mieszkalne 16,2%. W sektorze budownictwa mieszkaniowego obecnie na Litwie dominuje budownictwo indywidualne. W I–III kw. 2017 roku ukończono budowę 5178 nowych budynków, z czego 4656 stanowiły budynki mieszkalne, w których urządzono 7883 mieszkań. Ponad 60% stanowiły mieszkania w budynkach indywidualnych (jednorodzinnych). Na okręg wileński przypadało 51,6% ukończonych prac budowlanych, 19,3% przypadało na okręg kowieński, a 15,5% na okręg kłajpedzki.
Obecna unijna perspektywa finansowa otwiera przed polskimi wykonawcami na Litwie nowe możliwości udziału w realizacji projektów budowlanych w sferze infrastruktury i budownictwa. Planowane projekty infrastrukturalne stwarzają szanse dla firm budowlanych zajmujących się wykonawstwem, podwykonawstwem oraz dla dostawców konstrukcji i materiałów budowlanych. W grupie projektów budownictwa przemysłowego i infrastrukturalnego należy wymienić elektrociepłownie kogeneracyjne w Wilnie i Kownie, modernizację portu w Kłajpedzie, budowę interkonektora gazowego Polska – Litwa, połączenie kolejowe Rail Baltica oraz drogowe Via Baltica. Należy zaznaczyć, iż w przypadku niektórych z tych projektów zostali już wyłonieni wykonawcy lub rozpoczynają się prace przy realizacji projektów. W perspektywie jest również budowa elektrowni atomowej w Visaginie. Szacowana wartość tej inwestycji może osiągnąć 5 mld EUR. Obecnie trwają prace nad uzgodnieniem ekonomicznych warunków przedsięwzięcia.

Program termomodernizacji
Ze względu na swoją skalę i specyfikę odrębnego omówienia wymaga program termomodernizacji wielorodzinnych budynków mieszkalnych i budynków użyteczności publicznej. Na Litwie jest około 38 tysięcy budynków wielorodzinnych, z których 95% zostało wybudowanych przed 1993 rokiem. W różnym stopniu zmodernizowanych zostało około 10% z nich. Plany na najbliższe lata przewidują kierowanie do modernizacji około 500 budynków rocznie, a finansowanie programu ma wynieść 150 mln EUR rocznie. Wysokie ceny energii cieplnej na Litwie powodują, że inicjatywa modernizacji cieplnej budynków staje się coraz ważniejsza dla litewskich gospodarstw domowych. Jest to naturalny moment, w którym polskie firmy mogą oferować materiały i usługi, jakie odpowiadają na ten ważny dla mieszkańców Litwy problem. Jest to niewątpliwa szansa dla producentów materiałów budowlanych. Ponieważ na Litwie termomodernizacja budynków obejmuje nie tylko elewację budynku, lecz także wymianę węzłów cieplnych, okien, drzwi zewnętrznych – jest to również szansa dla dostawców tych wyrobów. Informacje na temat programów termomodernizacji dostępne są na stronie litewskiej Agencji ds. Efektywności Energetycznej w Budownictwie, www. betalt.lt, oraz na stronie internetowej http://atnaujinkbusta. lt.

Wymagania formalne
Polskie firmy zamierzające realizować na Litwie projekty budowlane muszą spełnić pewne wymagania formalne związane z uznaniem kwalifikacji zawodowych. Jednak wymagania te dotyczą tylko tych firm, które zamierzają wykonywać prace w zakresie wznoszenia lub projektowania budowli specjalnych. Za budowle tego rodzaju na Litwie uważa się budynki mieszkalne i niemieszkalne o wysokości ponad 20 metrów, z zagłębieniem ponad 7 metrów, elektrownie, budowle obiektów pozyskiwania energii atomowej, ropy i gazu, budynki do przechowywania materiałów wybuchowych, broni i amunicji, drogi i ulice, szynowe drogi kolejowe, budowle drogowe, takie jak mosty, wiadukty, tunele, estakady, podziemne i naziemne przejścia dla pieszych, budowle infrastruktury lotnisk, sieci inżynieryjne, budowle infrastruktury łączności elektronicznej o wysokości ponad 30 m, stacje uzdatniania wody, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, budowle infrastruktury portowej, stacje paliw, zapory i tamy, budowle sportowe i obiekty zabytkowe.
Zgodnie z litewską ustawą o budownictwie osoby prawne i inne organizacje zagraniczne, jednostki osoby prawnej lub innej organizacji zagranicznej są uprawnione do projektowania budowli specjalnych po uznaniu w Republice Litewskiej posiadanych przez nie wydanych w państwie pochodzenia uprawnień, analogicznie jest w przypadku uprawnień do wykonywania budowli. Uznawaniem uprawnień zajmuje się państwowe przedsiębiorstwo Centrum Certyfikacji Produkcji Budowlanej (SPSC, www.spsc.lt).
W rozpoczęciu działalności na rynku litewskim wsparcia udziela Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Wilnie.

Wymiana handlowa w liczbach
Artykuły budowlane stanowią znaczny udział w polskim eksporcie na Litwę. Według działów CN taryfy celnej po jedenastu miesiącach 2017 roku eksport na Litwę wyniósł:
• sól, siarka, ziemie i kamienie, materiały gipsowe, wapno i cement – 12,6 mln EUR;
• wyroby z kamieni, gipsu, cementu, azbestu, miki i podobnych materiałów – 25,5 mln EUR;
• wyroby ceramiczne – 21,0 mln EUR;
• szkło i wyroby ze szkła – 40,2 mln EUR;
• żelazo, żeliwo, stal – 112,5 mln EUR;
• wyroby z żeliwa i stali – 116,9 mln EUR;
• reaktory jądrowe, kotły, maszyny i urządzenia mechaniczne oraz ich części (w tym kotły CO) – 190,8 mln EUR.
W analizowanym okresie powyższe grupy stanowią łącznie wartość 519,5 mln EUR, czyli 19,3% polskiego eksportu na Litwę. Na rynku obecni są czołowi polscy producenci materiałów budowlanych.

Krzysztof Januszkiewicz
I Sekretarz Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Wilnie